آقا رضا همدانی: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه (بدون فعالیت اجتماعی-سیاسی) | {{جعبه اطلاعات عالمان شیعه (بدون فعالیت اجتماعی-سیاسی) | ||
| عنوان =آقا رضا همدانی | | عنوان =آقا رضا همدانی | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| نام کامل = آقارضا بن محمدهادی همدانی نجفی | | نام کامل = آقارضا بن محمدهادی همدانی نجفی | ||
| لقب = | | لقب =محقق همدانی | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| شهر تولد =همدان | | شهر تولد =همدان | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = | ||
| محل تحصیل = [[حوزه علمیه همدان]] • [[حوزه علمیه نجف]] | | محل تحصیل = [[حوزه علمیه همدان]] • [[حوزه علمیه نجف]] | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| تاریخ وفات =[[سال ۱۳۲۲ هجری قمری|۱۳۲۲ق]] | | تاریخ وفات =[[سال ۱۳۲۲ هجری قمری|۱۳۲۲ق]] | ||
نسخهٔ ۲۷ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۱۷
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | آقارضا بن محمدهادی همدانی نجفی |
| لقب | محقق همدانی |
| تاریخ تولد | ۱۲۵۰ق |
| تاریخ وفات | ۱۳۲۲ق |
| محل دفن | حرم عسکریین |
| شهر وفات | سامرا |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | میرزای شیرازی • شیخ انصاری • میرزا محمد تقی شیرازی |
| شاگردان | آقا بزرگ تهرانی • سید محسن امین • محمد حسین کاشف الغطاء • محمد جواد بلاغی و... |
| محل تحصیل | حوزه علمیه همدان • حوزه علمیه نجف |
| تألیفات | ذخیرة الأحکام • حاشیه بر مکاسب، ریاض، نجاة العباد و... • تقریرات درس میزای شیرازی در فقه(بیع و خیارات) و اصول و... |
آقارضا بن محمدهادی همدانی نجفی (۱۲۵۰-۱۳۲۲ق) معروف به محقق همدانی از فقهای قرن سیزدهم. او از شاگردان خاص میرزای شیرازی در سامرا بود و پس از درگذشت وی، مرجعیت شیعیان را عهده‌دار شد. آقارضا با برخی فتاوای خاص و ویژگی‌های اخلاقی زبانزد بود. از او آثاری برجای مانده است که بیشتر شرح، حواشی و تعلیقه بر آثار دیگران است. و رساله عملیه او «ذخیرة الأحکام فی مسائل الحلال و الحرام» نام داشت.
ولادت و وفات
ولادت حاج آقا رضا در حدود سال ۱۲۵۰ق در همدان است.[۱] وی در صفر ۱۳۲۲ق در ۷۲ سالگی در سامرا درگذشت و پایین پای امامین عسکریین در حرم عسکریین مقابل قبر حکیمه خاتون مدفون شد.[۲]
تحصیلات
از دوران کودکی او اطلاع دقیقی در دست نیست ولی ظاهرا تحصیلات ابتدایی را در حوزه علمیه همدان گذرانده است تا اینکه به نجف مهاجرت کرد و به درس شیخ مرتضی انصاری راه یافت. وی سپس در درس میرزای شیرازی حاضر شد و با نوشتن تقریرات درس ایشان به تدریج در بین علما و فضلا شهرت پیدا کرد.
اساتید
- شیخ انصاری
- میرزا سید محمد حسن شیرازی(متوفای ۱۳۱۲ قمری)
- میرزا محمد تقی شیرازی(متوفای ۱۳۳۸ قمری)
- میرزا حسن بن میرزا خلیل تهرانی نجفی(متوفای ۱۳۲۳ قمری).[۳]
شاگردان
- آقا بزرگ تهرانی صاحب الذریعة إلی تصانیف الشیعة|الذریعه
- سید محسن امین صاحب أعیان الشیعة
- شیخ محمد یا احمد بن حسین بن محمد حسن صاحب جواهر(متوفای ۱۳۴۴ قمری)
- شیخ علی بن شیخ باقر بن صاحب جواهر
- شیخ احمد کاشف الغطاء
- شیخ محمد حسین کاشف الغطاء(متوفای ۱۳۷۳ قمری)
- شیخ رضا بن محمد حسین بن محمد باقر بن محمد تقی، صاحب هدایة المسترشدین(متوفای ۱۳۶۲ قمری)
- شیخ عبدالحسین بن محمد تقی آل شیخ اسد اللّه کاظمی
- سید حسن صدر(متوفای ۱۳۵۴ قمری) صاحب کتاب تکملة أمل الآمل
- حاج محمد حسن کبّة
- سید کمال الدین، مشهور به میرزا آقا بن امیر محمد علی رضوی خوانساری دولت‌آبادی(۱۳۲۸ قمری)
- شیخ علی بن شیخ نصر اللّه همدانی(متوفای ۱۳۳۹ قمری) داماد آقا رضا همدانی
- شیخ علی بن شیخ ابراهیم قمی(متوفای ۱۲۷۲ قمری)
- شیخ ابوالقاسم بن محمدتقی قمی(متوفای ۱۳۵۳ قمری)
- شیخ محمد تقی مقدس تهرانی
- علی بن حسین طریحی نجفی(متوفای ۱۳۳۳ قمری)
- سید علی بن سید محمود، عموی صاحب أعیان الشیعة،(متوفای ۱۳۲۸ قمری)
- سید مهدی بن حبیب اللّه حسینی شیرازی حائری(متوفای ۱۳۸۰ قمری)
- حاج میرزا باقر طباطبائی(متوفای ۱۳۶۶ قمری)
- شیخ جعفر بن شیخ راضی
- شیخ علی حلی
- شیخ محمدجواد بلاغی
- شیخ حسین مغنیة عاملی
- شیخ منیر عسیران صیداوی عاملی
- سید مشکور طالقانی
- سید یوسف بن جواد موسوی عاملی شحوری.[۴]
تألیفات
- حاشیه بر رسائل یا«فوائد الرضویة علی الفوائد المرتضویة»
- شرح الشرائع یا مصباح الفقیه فی شرح شرائع الإسلام
- حاشیه بر مکاسب
- حاشیه بر ریاض
- تقریرات درس میرزای شیرازی از اول بیع تا آخر خیارات در یک مجلد بزرگ
- تقریرات بحث اصول میرزای شیرازی
- ذخیرة الأحکام فی مسائل الحلال و الحرام (رسالۀ عملی در عبادات، طهارت، صلاة، زکات، خمس و اعتکاف است.)
- حاشیه بر نجاة العباد
- کتاب الطهارة
- کتاب الصلاة
- کتاب الزکاة.[۵][۶]
مرجعیت دینی
پس از وفات میرزای شیرازی در سال ۱۳۱۲ قمری، زمانی که آقارضا در نجف به تدریس، تعلیم و تحقیق مشغول بود، مردم به او رجوع کرده و عده‌ای از خواص علما نیز از او خواستند که فتاوای خود را در اختیار مقلدین قرار دهد. ایشان به ناچار به کتاب نجاة العباد حاشیه و تعلیقه می‌زند، امّا با این حال مسئولیتها و شؤونات ریاست و رهبری را نمی‌پسندید و به دشواری این مسئولیت را قبول می‌کند و زمان زیادی طول نمی‌کشد که به بیماری فراموشی مبتلا می‌شود و از فتوا دادن و پذیرش وجوهات خودداری می‌کند و صرفا به تدریس می‌پردازد.[۷]
برخی از آرای علمی
- ایشان در حجیت خبر، وثوق به صدور را میزان می‌دانستند و برای همین، قائل به قول محقق حلی بودند و محافظت بر موافقت با نظر مشهور را رعایت می‌کردند، اگر چه قائل به حجیت شهرت نبودند.
- فقه رضوی را معتبر نمی‌دانست، به دلیل اینکه حدیث سلسلة الذهب را با همۀ شهرتش در این کتاب نیاورده است.
- در تطهیر، صرف اتصال به آب کثیر یا جاری را قبول نداشت، بلکه امتزاج را شرط می‌دانست.
- قائل بودند که اگر جایی ضد مأمور به مضیق باشد و ضد آن، از عبادات موسع باشد، اگر فعل موسع را انجام دهد صحیح است و لیکن به خاطر تأخیر مضیق، گناه کرده است.[۸]
ویژگی های اخلاقی
در اعیان الشیعه درباره خصوصیات اخلاقی وی این‌گونه آمده است:
- «آقا رضا به جای گفتار با عمل خویش به مردم و شاگردانش درس اخلاق و تعبد به دستورات دینی را می‌داد. در تمام زندگیش کسی از او لغزش یا گناه صغیره‌ای را مشاهده نکرد و این تأثیر بسزایی در شاگردانش داشت.»
در هیچ مجلسی کسی از او غیبتی نمی‌شنید و اجازه نمی‌داد در مجلس او غیبت شود و با طرح مباحث علمی از غیبت دیگران جلوگیری می‌کرد. اگر طلاب از کسی حرفی می‌زدند تا او وارد می‌شد سکوت می‌کردند و ادامه نمی‌دادند.
ساده زیستی از خصوصیات او بود. قبل و پس از مرجعیت در روش زندگی، مسکن، خوراک و پوشاک او تغییری دیده نشد. احتیاجات و مواد مورد نیاز خانه را خودش خریداری می‌کرد. او در ابتدای زندگی در نجف در خانۀ کوچکی در فقر و سختی زندگی می‌کرد و حتی بعد از مرجعیت، وضع زندگیش تغییری نکرد.
اگر چه در آن زمان مرسوم بود که شبها در جلوی علما و بزرگان چراغی را به حرکت در می‌آوردند، امّا آقا رضا حاضر به این کار نبود و در شب و روز به تنهایی راه می‌رفت.
از خصوصیات دیگر او تواضع بود. با شاگردان و نزدیکانش طوری می‌نشست که گویا یکی از آنان است. از شهرت و خودنمایی دوری می‌کرد. در روزهای عید نمی‌نشست تا به دیدار او بروند.
خیلی زاهدانه لباس می‌پوشید به طوری که کسی تشخیص نمی‌داد او از مراجع است. هر کس بر او وارد می‌شد او می‌ایستاد و حتی در بین تدریس اگر طلبه‌ای وارد می‌شد می‌ایستاد در حالی که دیگران نشسته بودند.[۹]
صاحب أعیان الشیعة می‌گوید: یک بار که من قصد داشتم بدون وسیله و مرکب برای زیارت به کربلا حرکت کنم، آقا رضا همدانی به من گفت: من غبطه می‌خورم که شما پیاده برای زیارت می‌روید،ای کاش من هم قدرت داشتم و پیاده برای زیارت می‌آمدم.[۱۰]
پانویس
منابع
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ ق.
- قمی، عباس، الفوائد الرضویه، قم، بوستان کتاب.
- همدانی، آقا رضا بن محمدهادی، مصباح الفقیه، قم، ۱۴۱۶ق.