آقا رضا همدانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''آقارضا همدانی نجفی''' ([[سال ۱۲۵۰هجری قمری| | '''آقارضا همدانی نجفی''' ([[سال ۱۲۵۰هجری قمری|۱۲۵۰ق]]-[[سال ۱۳۲۲ هجری قمری|۱۳۲۲ق]]) معروف به '''محقق همدانی''' از [[فقیه|فقهای]] قرن سیزدهم. او از شاگردان خاص [[میرزای شیرازی]] در [[سامرا]] بود و پس از درگذشت وی، [[مرجعیت]] [[شیعیان]] را عهده‌دار شد. آقارضا با برخی [[فتوا|فتاوای]] خاص و ویژگی‌های اخلاقی زبانزد بود. از او آثاری برجای مانده که بیشتر شرح، حواشی و تعلیقه بر آثار دیگران است. و [[رساله عملیه]] او «ذخیرة الأحکام فی مسائل الحلال و الحرام» نام داشت. او در [[حرم عسکریین]] دفن شده است. | ||
== ولادت و وفات == | == ولادت و وفات == | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
== اساتید== | == اساتید== | ||
# [[شیخ انصاری]] | # [[شیخ انصاری]] | ||
# [[سید محمد حسن شیرازی]](متوفای | # [[سید محمد حسن شیرازی]](متوفای ۱۳۱۲ق) | ||
# [[میرزا محمد تقی شیرازی]](متوفای | # [[میرزا محمد تقی شیرازی]](متوفای ۱۳۳۸ق) | ||
# میرزا حسن بن میرزا خلیل تهرانی نجفی(متوفای | # میرزا حسن بن میرزا خلیل تهرانی نجفی(متوفای ۱۳۲۳ق).<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۳۸.</ref> | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
# [[آقا بزرگ تهرانی]] صاحب [[الذریعة الی تصانیف الشیعة|الذریعة إلی تصانیف الشیعة|الذریعه]] | # [[آقا بزرگ تهرانی]] صاحب [[الذریعة الی تصانیف الشیعة|الذریعة إلی تصانیف الشیعة|الذریعه]] | ||
# [[سید محسن امین]] صاحب [[اعیان الشیعة|أعیان الشیعة]] | # [[سید محسن امین]] صاحب [[اعیان الشیعة|أعیان الشیعة]] | ||
# شیخ محمد یا احمد بن حسین بن محمد حسن صاحب جواهر(متوفای | # شیخ محمد یا احمد بن حسین بن محمد حسن صاحب جواهر(متوفای ۱۳۴۴ق) | ||
# شیخ علی بن شیخ باقر بن صاحب جواهر | # شیخ علی بن شیخ باقر بن صاحب جواهر | ||
# شیخ [[احمد کاشف الغطاء]] | # شیخ [[احمد کاشف الغطاء]] | ||
# شیخ [[محمد حسین کاشف الغطاء]](متوفای | # شیخ [[محمد حسین کاشف الغطاء]](متوفای ۱۳۷۳ق) | ||
# شیخ رضا بن محمد حسین بن محمد باقر بن محمد تقی، صاحب [[هدایة المسترشدین]](متوفای | # شیخ رضا بن محمد حسین بن محمد باقر بن محمد تقی، صاحب [[هدایة المسترشدین]](متوفای ۱۳۶۲ق) | ||
# شیخ عبدالحسین بن محمد تقی آل شیخ | # شیخ عبدالحسین بن محمد تقی آل شیخ اسداللّه کاظمی | ||
# [[سید حسن صدر]](متوفای ۱۳۵۴ قمری) صاحب کتاب [[تکملة امل الآمل|تکملة أمل الآمل]] | # [[سید حسن صدر]](متوفای ۱۳۵۴ قمری) صاحب کتاب [[تکملة امل الآمل|تکملة أمل الآمل]] | ||
# حاج محمد حسن کبّة | # حاج محمد حسن کبّة | ||
# سید کمال الدین، مشهور به میرزا آقا بن امیر محمد علی رضوی خوانساری دولت‌آبادی( | # سید کمال الدین، مشهور به میرزا آقا بن امیر محمد علی رضوی خوانساری دولت‌آبادی(۱۳۲۸ق) | ||
# شیخ علی بن شیخ نصر اللّه همدانی(متوفای | # شیخ علی بن شیخ نصر اللّه همدانی(متوفای ۱۳۳۹ق) داماد آقا رضا همدانی | ||
# شیخ علی بن شیخ ابراهیم قمی(متوفای | # شیخ علی بن شیخ ابراهیم قمی(متوفای ۱۲۷۲ق) | ||
# شیخ ابوالقاسم بن محمدتقی قمی(متوفای | # شیخ ابوالقاسم بن محمدتقی قمی(متوفای ۱۳۵۳ق) | ||
# شیخ محمد تقی مقدس تهرانی | # شیخ محمد تقی مقدس تهرانی | ||
# علی بن حسین طریحی نجفی(متوفای | # علی بن حسین طریحی نجفی(متوفای ۱۳۳۳ق) | ||
# سید علی بن سید محمود، عموی صاحب أعیان الشیعة،(متوفای | # سید علی بن سید محمود، عموی صاحب أعیان الشیعة،(متوفای ۱۳۲۸ق) | ||
# سید مهدی بن حبیب اللّه حسینی شیرازی حائری(متوفای | # سید مهدی بن حبیب اللّه حسینی شیرازی حائری(متوفای ۱۳۸۰ق) | ||
# حاج میرزا باقر طباطبائی(متوفای | # حاج میرزا باقر طباطبائی(متوفای ۱۳۶۶ق) | ||
# شیخ جعفر بن شیخ راضی | # شیخ جعفر بن شیخ راضی | ||
# شیخ علی حلی | # شیخ علی حلی | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
== تألیفات == | == تألیفات == | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۳}} | ||
# حاشیه بر رسائل یا«فوائد الرضویة علی الفوائد المرتضویة» | # حاشیه بر رسائل یا«فوائد الرضویة علی الفوائد المرتضویة» | ||
# شرح الشرائع یا مصباح الفقیه فی شرح شرائع الإسلام | # شرح الشرائع یا مصباح الفقیه فی شرح شرائع الإسلام | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
# کتاب الطهارة | # کتاب الطهارة | ||
# کتاب الصلاة | # کتاب الصلاة | ||
# کتاب الزکاة.<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۴۳.</ref> <ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۳.</ref> | # کتاب الزکاة.<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۴۳.</ref><ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۳.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== مرجعیت دینی == | == مرجعیت دینی == | ||
پس از وفات میرزای شیرازی در سال | پس از وفات میرزای شیرازی در سال ۱۳۱۲ق، زمانی که آقارضا در نجف به تدریس، تعلیم و تحقیق مشغول بود، مردم به او رجوع کرده و عده‌ای از خواص علما نیز از او خواستند که [[فتوا|فتاوای]] خود را در اختیار مقلدین قرار دهد. ایشان به ناچار به کتاب نجاة العباد حاشیه و تعلیقه می‌زند، امّا با این حال مسئولیتها و شؤونات ریاست و رهبری را نمی‌پسندید و به دشواری این مسئولیت را قبول می‌کند و زمان زیادی طول نمی‌کشد که به بیماری فراموشی مبتلا می‌شود و از فتوا دادن و پذیرش [[وجوهات شرعیه|وجوهات]] خودداری می‌کند و صرفا به تدریس می‌پردازد.<ref>همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۴۲.</ref> | ||
== برخی از آرای علمی == | == برخی از آرای علمی == | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* [http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2542 فیش‌های حاج آقا رضا همدانی] | * [http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2542 فیش‌های حاج آقا رضا همدانی] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120327181756-3059-11.pdf انصاری قمی، ناصرالدین، آیت الله حاج آقا رضا همدانی، | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120327181756-3059-11.pdf انصاری قمی، ناصرالدین، آیت الله حاج آقا رضا همدانی، شیعه‌شناسی سال هفتم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲۸.] | ||
{{فقیهان شیعه}} | {{فقیهان شیعه}} | ||
نسخهٔ ۲ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۱۵
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | آقارضا بن محمدهادی همدانی نجفی |
| لقب | محقق همدانی |
| تاریخ تولد | ۱۲۵۰ق |
| تاریخ وفات | ۱۳۲۲ق |
| محل دفن | حرم عسکریین |
| شهر وفات | سامرا |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | میرزای شیرازی • شیخ انصاری • میرزا محمد تقی شیرازی |
| شاگردان | آقا بزرگ تهرانی • سید محسن امین • محمد حسین کاشف الغطاء • محمد جواد بلاغی و... |
| محل تحصیل | حوزه علمیه همدان • حوزه علمیه نجف |
| تألیفات | ذخیرة الأحکام • حاشیه بر مکاسب، ریاض، نجاة العباد و... • تقریرات درس میزای شیرازی در فقه(بیع و خیارات) و اصول و... |
آقارضا همدانی نجفی (۱۲۵۰ق-۱۳۲۲ق) معروف به محقق همدانی از فقهای قرن سیزدهم. او از شاگردان خاص میرزای شیرازی در سامرا بود و پس از درگذشت وی، مرجعیت شیعیان را عهده‌دار شد. آقارضا با برخی فتاوای خاص و ویژگی‌های اخلاقی زبانزد بود. از او آثاری برجای مانده که بیشتر شرح، حواشی و تعلیقه بر آثار دیگران است. و رساله عملیه او «ذخیرة الأحکام فی مسائل الحلال و الحرام» نام داشت. او در حرم عسکریین دفن شده است.
ولادت و وفات
ولادت حاج آقا رضا در حدود سال ۱۲۵۰ق در همدان است.[۱] وی در صفر ۱۳۲۲ق در ۷۲ سالگی در سامرا درگذشت و پایین پای امامین عسکریین در حرم عسکریین مقابل قبر حکیمه دختر امام جواد مدفون شد.[۲]
تحصیلات
از دوران کودکی او اطلاع دقیقی در دست نیست ولی ظاهرا تحصیلات ابتدایی را در حوزه علمیه همدان گذرانده است تا اینکه به نجف مهاجرت کرد و به درس شیخ مرتضی انصاری راه یافت. وی سپس در درس میرزای شیرازی حاضر شد و با نوشتن تقریرات درس ایشان به تدریج در بین علما و فضلا شهرت پیدا کرد.
اساتید
- شیخ انصاری
- سید محمد حسن شیرازی(متوفای ۱۳۱۲ق)
- میرزا محمد تقی شیرازی(متوفای ۱۳۳۸ق)
- میرزا حسن بن میرزا خلیل تهرانی نجفی(متوفای ۱۳۲۳ق).[۳]
شاگردان
- آقا بزرگ تهرانی صاحب الذریعة إلی تصانیف الشیعة|الذریعه
- سید محسن امین صاحب أعیان الشیعة
- شیخ محمد یا احمد بن حسین بن محمد حسن صاحب جواهر(متوفای ۱۳۴۴ق)
- شیخ علی بن شیخ باقر بن صاحب جواهر
- شیخ احمد کاشف الغطاء
- شیخ محمد حسین کاشف الغطاء(متوفای ۱۳۷۳ق)
- شیخ رضا بن محمد حسین بن محمد باقر بن محمد تقی، صاحب هدایة المسترشدین(متوفای ۱۳۶۲ق)
- شیخ عبدالحسین بن محمد تقی آل شیخ اسداللّه کاظمی
- سید حسن صدر(متوفای ۱۳۵۴ قمری) صاحب کتاب تکملة أمل الآمل
- حاج محمد حسن کبّة
- سید کمال الدین، مشهور به میرزا آقا بن امیر محمد علی رضوی خوانساری دولت‌آبادی(۱۳۲۸ق)
- شیخ علی بن شیخ نصر اللّه همدانی(متوفای ۱۳۳۹ق) داماد آقا رضا همدانی
- شیخ علی بن شیخ ابراهیم قمی(متوفای ۱۲۷۲ق)
- شیخ ابوالقاسم بن محمدتقی قمی(متوفای ۱۳۵۳ق)
- شیخ محمد تقی مقدس تهرانی
- علی بن حسین طریحی نجفی(متوفای ۱۳۳۳ق)
- سید علی بن سید محمود، عموی صاحب أعیان الشیعة،(متوفای ۱۳۲۸ق)
- سید مهدی بن حبیب اللّه حسینی شیرازی حائری(متوفای ۱۳۸۰ق)
- حاج میرزا باقر طباطبائی(متوفای ۱۳۶۶ق)
- شیخ جعفر بن شیخ راضی
- شیخ علی حلی
- شیخ محمدجواد بلاغی
- شیخ حسین مغنیة عاملی
- شیخ منیر عسیران صیداوی عاملی
- سید مشکور طالقانی
- سید یوسف بن جواد موسوی عاملی شحوری.[۴]
تألیفات
- حاشیه بر رسائل یا«فوائد الرضویة علی الفوائد المرتضویة»
- شرح الشرائع یا مصباح الفقیه فی شرح شرائع الإسلام
- حاشیه بر مکاسب
- حاشیه بر ریاض
- تقریرات درس میرزای شیرازی از اول بیع تا آخر خیارات در یک مجلد بزرگ
- تقریرات بحث اصول میرزای شیرازی
- ذخیرة الأحکام فی مسائل الحلال و الحرام (رسالۀ عملی در عبادات، طهارت، صلاة، زکات، خمس و اعتکاف است.)
- حاشیه بر نجاة العباد
- کتاب الطهارة
- کتاب الصلاة
- کتاب الزکاة.[۵][۶]
مرجعیت دینی
پس از وفات میرزای شیرازی در سال ۱۳۱۲ق، زمانی که آقارضا در نجف به تدریس، تعلیم و تحقیق مشغول بود، مردم به او رجوع کرده و عده‌ای از خواص علما نیز از او خواستند که فتاوای خود را در اختیار مقلدین قرار دهد. ایشان به ناچار به کتاب نجاة العباد حاشیه و تعلیقه می‌زند، امّا با این حال مسئولیتها و شؤونات ریاست و رهبری را نمی‌پسندید و به دشواری این مسئولیت را قبول می‌کند و زمان زیادی طول نمی‌کشد که به بیماری فراموشی مبتلا می‌شود و از فتوا دادن و پذیرش وجوهات خودداری می‌کند و صرفا به تدریس می‌پردازد.[۷]
برخی از آرای علمی
- ایشان در حجیت خبر، وثوق به صدور را میزان می‌دانست و برای همین، قائل به قول محقق حلی بود و محافظت بر موافقت با نظر مشهور را رعایت می‌کرد، اگر چه قائل به حجیت شهرت نبود.
- فقه رضوی را معتبر نمی‌دانست، به دلیل اینکه حدیث سلسلة الذهب را با همه شهرتش در این کتاب نیاورده است.
- در تطهیر، صرف اتصال به آب کثیر یا جاری را قبول نداشت، بلکه امتزاج را شرط می‌دانست.
- قائل بود که اگر جایی ضد مأمور به مضیق باشد و ضد آن، از عبادات موسع باشد، اگر فعل موسع را انجام دهد صحیح است اما به خاطر تأخیر مضیق، گناه کرده است.[۸]
ویژگی‌های اخلاقی
در اعیان الشیعه درباره خصوصیات اخلاقی وی این‌گونه آمده است:
- «آقا رضا به جای گفتار با عمل خویش به مردم و شاگردانش درس اخلاق و تعبد به دستورات دینی را می‌داد. در تمام زندگی‌اش کسی از او لغزش یا گناه صغیره‌ای را مشاهده نکرد و این تأثیر بسزایی در شاگردانش داشت.»
در هیچ مجلسی کسی از او غیبتی نمی‌شنید و اجازه نمی‌داد در مجلس او غیبت شود و با طرح مباحث علمی از غیبت دیگران جلوگیری می‌کرد. اگر طلاب از کسی حرفی می‌زدند تا او وارد می‌شد سکوت می‌کردند و ادامه نمی‌دادند.
ساده‌زیستی از خصوصیات او بود. قبل و پس از مرجعیت در روش زندگی، مسکن، خوراک و پوشاک او تغییری دیده نشد. احتیاجات و مواد مورد نیاز خانه را خودش خریداری می‌کرد. او در ابتدای زندگی در نجف در خانۀ کوچکی در فقر و سختی زندگی می‌کرد و حتی بعد از مرجعیت، وضع زندگیش تغییری نکرد.
اگر چه در آن زمان مرسوم بود که شب‌ها در جلوی علما و بزرگان چراغی را به حرکت در می‌آوردند، امّا آقا رضا حاضر به این کار نبود و در شب و روز به تنهایی راه می‌رفت.
از خصوصیات دیگر او تواضع بود. با شاگردان و نزدیکانش طوری می‌نشست که گویا یکی از آنان است. از شهرت و خودنمایی دوری می‌کرد. در روزهای عید نمی‌نشست تا به دیدار او بروند.
خیلی زاهدانه لباس می‌پوشید به طوری که کسی تشخیص نمی‌داد او از مراجع است. هر کس بر او وارد می‌شد او می‌ایستاد و حتی در بین تدریس اگر طلبه‌ای وارد می‌شد می‌ایستاد در حالی که دیگران نشسته بودند.[۹]
صاحب أعیان الشیعة می‌گوید: یک بار که من قصد داشتم بدون وسیله و مرکب برای زیارت به کربلا حرکت کنم، آقا رضا همدانی به من گفت: من غبطه می‌خورم که شما پیاده برای زیارت می‌روید،ای کاش من هم قدرت داشتم و پیاده برای زیارت می‌آمدم.[۱۰]
پانویس
منابع
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۲۱ق.
- قمی، عباس، الفوائد الرضویه، قم، بوستان کتاب.
- همدانی، آقا رضا بن محمدهادی، مصباح الفقیه، قم، ۱۴۱۶ق.
پیوند به بیرون
- فیش‌های حاج آقا رضا همدانی
- انصاری قمی، ناصرالدین، آیت الله حاج آقا رضا همدانی، شیعه‌شناسی سال هفتم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲۸.
- ↑ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۱۵.
- ↑ قمی، الفوائد الرضویه، ج۲، ص۸۳۴؛ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۱۹.
- ↑ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۳۸.
- ↑ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۳۹-۴۱.
- ↑ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۴۳.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۳.
- ↑ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۴۱۶ق، ص۴۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۲۰.