سید محمدعلی موسوی عاملی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدعلی بن محمد بن صالح موسوی عاملی اصفهانی |
| لقب | آقامجتهد |
| نسب | خاندان صدر - امام کاظم (ع) |
| تاریخ تولد | ۱۲۳۹ق |
| تاریخ وفات | ۱۸ ذی‌الحجه ۱۲۷۴ق |
| محل دفن | حرم امام علی(ع) |
| شهر وفات | اصفهان |
| خویشاوندان سرشناس | داماد سید محمدباقر شفتی و نوه دختری جعفر کاشف الغطاء |
| اطلاعات علمی | |
| تألیفات | احیاءالتّقوی، العلائم فی شرح‌المراسم، دیوان شعر |
سید محمدعلی بن محمد موسوی عاملی اصفهانی (۱۲۳۹-۱۲۷۴ق) معروف به آقا مُجْتَهِد عالم شیعه امامی ساکن اصفهان بود. وی در ۱۲ سالگی به اجتهاد رسید و در ۳۵ سالگی به علت مسمومیت در اصفهان درگذشت. او در عرفان و تصوف تبحر داشت و اشعاری با تخلص عارف می‌سرود.
زندگی‌نامه
سید محمدعلی در سال ۱۲۳۹ق در اصفهان به‌دنیا آمد. او فرزند ارشد سید صدرالدین موسوی عاملی بود. پدرش از عالمان اصفهان و مادرش جان‌جان‌خاتون دختر جعفر کاشف الغطاء بود.[۱] [۲]
محمدعلی موسوی عاملی از جمله نوابغ شمرده شده و طبق روایت‌های متعدد در ۱۲ سالگی کتاب البلاغ المبین فی احکام‌الصبیّان والبالغین را نوشته است. وقتی سید محمدباقر شفتی این کتاب را دید، به اجتهاد نویسنده آن گواهی داد و از آن پس محمدعلی به «آقامجتهد» معروف گردید و شفتی دختر خود را به همسری وی درآورد. آقامجتهد چندبار ازدواج کرد.[۳] [۴]
او دارای چهار پسر به نام‌های بهاءالدین (عالم و ادیب و شاعر)، سیدمحمدجواد (مجتهد و امام جماعت و مدرّس)، سید صدرالدین (عالم و ادیب) و سید ابوالقاسم (امام جماعت و فقیه) و سه دختر بود.[۵]
آقامجتهد پس از درگذشت پدر، به جای وی نشست و به تدریس پرداخت و شمار بسیاری از مجتهدان و محققان فقه و اصول را تربیت کرد. او علاوه بر تبحّر در فقه و اصول، به عرفان و تصوف نیز دلبستگی داشت و اهل وجد بود و به زبان‌های فارسی و عربی شعر می‌سرود.[۶]
علت شهرت به آقا مجتهد
سید هادی صدر نقل کرده که در مجلس حاج میرزا حسن امام‌جمعه، حاضر و ناظر بوده است که میرزا حسن از سید محمدعلی درباره تفسیر برخی آیات قرآن سؤالاتی کرد و دامنه سخن به ادبیات عرب کشیده شد. سید محمدعلی که آن موقع کودکی هفت‌ساله بود، سؤال‌ها را به بهترین وجه جواب داد؛ چنان که وقتی سخنانش به پایان رسید، امام جمعه روی به پدر کرد و با اشاره به فرزند گفت: «آقا، مجتهد است». از همان روز بود که به «آقا مجتهد» معروف شد.[۷]
درگذشت
آقامجتهد در ۱۸ ذی‌الحجه ۱۲۷۴ق/۳۱ ژوئیة ۱۸۵۸م در ۳۵ سالکی به علت مسمومیت در اصفهان درگذشت و جنازه‌اش پس از حمل به عراق، در نجف در حرم امام علی(ع) در کنار پدرش به‌خاک سپرده شد.[۸]
تالیفات
تألیفات او به نظم و نثر بجز البلاغ‌المبین، عبارت است از:
- احیاءالتّقوی، شرح بخشی از الدروس الشرعیه در فقه امامیّه، تألیف شهید اول ابوعبدالله محمد بن مکی (۷۳۴-۷۸۶ق/۱۳۳۴-۱۳۸۴م)
- العلائم فی شرح‌المراسم، شرح بخشی از المراسم العلوّیه والاحکام‌النبویّه، تألیف حمزة بن عبدالعزیز سلار دیلمی
- منظومه‌ای در وقف.
- منظومه‌ای ناتمام در میراث.
- الفیّه‌ای ناتمام در نحو.
- فرائدالفوائد در اصول فقه.
- نفائس‌الفرائد که مختصر فرائد الفوائد است.
- دیوان شعر فارسی با تخلص «عارف».[۹] [۱۰]
پانویس
- ↑ آیت‌الله سید محمدعلی صدرعاملی، پایگاه صدرپژوهی.
- ↑ مهدوی، تذکره‌القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۵.
- ↑ آقابزرگ، الذریعه، ج۳، ص۱۴۱.
- ↑ معلم حبیب‌آبادی، مکارم‌الآثار، ۱۳۵۲ش، ج۴، ص۱۰۹۵-۱۰۹۷.
- ↑ معلم حبیب‌آبادی، مکارم‌الآثار، ۱۳۵۲ش، ج۴، ص۱۰۹۵-۱۰۹۷.
- ↑ مدرس، ریحانه‌الادب، ۱۳۴۶ش، ج۱، ص۵۷.
- ↑ آیت‌الله سید محمدعلی صدرعاملی، پایگاه صدرپژوهی.
- ↑ کحاله، معجم‌المؤلفین، داراحیاءالتراث‌العربی، ج۱۱، ص۵۱.
- ↑ آیت‌الله سید محمدعلی صدرعاملی، پایگاه صدرپژوهی.
- ↑ معلم حبیب‌آبادی، مکارم‌الآثار، ۱۳۵۲ش، ج۴، ص۱۰۹۵-۱۰۹۷.
یادداشت
منابع
- آقابزرگ تهرانی، الذریعه، بیروت، دارالاضواء.
- امین، محسن، اعیان‌الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق.
- حرزالدّین، محمد، معارف‌الرجال، قم، ۱۴۰۵ق.
- کحاله، عمررضا، معجم‌المؤلفین، بیروت، داراحیاءالتراث‌العربی.
- معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم‌الآثار، اصفهان، اداره کل فرهنگ و هنر، ۱۳۵۲ش.
- مهدوی، مصلح‌الدین، تذکره‌القبور، اصفهان، ۱۳۴۸ش.
- آیت‌الله سید محمدعلی صدرعاملی، پایگاه صدرپژوهی، تاریخ بازدید: ۱۳ بهمن ۱۳۹۹ش.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دائرة المعارف بزرگ اسلامی