امامه دختر ابوالعاص بن ربیع
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | اُمامَة بنت ابوالعاص بن رَبیع |
| محل زندگی | مدینه |
| خویشاوندان | پیامبر(ص) (پدر بزرگ) • زینب (مادر) • امام علی(ع) (همسر) • ابوالعاص (پدر) • حضرت زهرا(س) (خاله) |
| درگذشت | ۵۰ ق |
| مشخصات دینی | |
| دلیل شهرت | نوه پیامبر(ص) |
| نقش‌های برجسته | همسر امام علی(ع) |
اُمامَة بنت ابی‌العاص بن رَبیع همسر امام علی(ع). امامه دختر زینب دختر پیامبر و ابوالعاص بن ربیع بود و پس از شهادت حضرت فاطمه(س)، به ازدواج امام علی(ع) درآمد. گفته‌اند که این ازدواج به وصیت حضرت فاطمه(س) بوده است.
والدین
پدر امامه، ابوالعاص بن ربیع[۱] (درگذشت: ۱۲ق)، خواهرزاده خدیجه بود که در جنگ بدر به اسارت مسلمانان درآمد.[۲] مادرش زینب دختر پیامبر است[۳] که در سال ۸ق درگذشت[۴] و در بقیع مدفون شد.
«وَ أَنَا أُوصِیک أَنْ تَتَزَوَّجَ أُمَامَةَ بِنْتَ أُخْتِی زَینَبَ تَکونُ لِوُلْدِی مِثْلِی.
به تو وصیت می‌کنم که با امامة دختر خواهرم زینب ازدواج کنی؛ زیرا که او برای فرزندانم همانند من است».
محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۶۰؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۱۵ق، ص۸۶۸.
مورد علاقه پیامبر
اُمامَه پیش از بعثت به دنیا آمد و در سال ۵۰ق از دنیا رفت.[۵] به گزارش منابع تاریخی رسول خدا(ص) اُمامَه را دوست می‌داشت، او در کودکی هنگامی که پیامبر(ص) نماز می‌گزارد، بر روی دوش آن حضرت بالا می‌رفت. پیامبر هنگامی که به سجده می‌رفت او را بر زمین می‌گذاشت و هنگامی که برمی‌خاست او را برمی‌داشت.[۶]
فقیهان از این ماجرا برای جواز انجام دادن برخی کارها در حال نماز استفاده کرده‌اند.[۷]
ازدواج با امام علی(ع)
امام علی(ع) پس از درگذشت حضرت فاطمه (س) بر اساس وصیت او با اُمامَه ازدواج کرد[۸] و از او صاحب پسری شد که محمد اوسط نام گرفت.[۹] پس از آنکه حضرت علی(ع) به دست ابن ملجم ضربت خورد، به امامه وصیت کرد که پس از او، با مُغِیرَة بن نَوْفَل ازدواج کند. او پس از گذشت عده با مغیره ازدواج کرد و تا زمان وفات نزد او بود و فرزندی به نام یحیی برای او آورد[۱۰] با این حال برخی معتقدند که او از علی و مغیره صاحب فرزندی نشد.[۱۱] بنابر برخی گزارش‌های دیگر، حضرت علی (ع) هنگامی که در بستر مرگ بود، از مغیره خواست که پس از ایام عده امامه، او را به عقد خود درآورد زیرا بیم داشت که بعد از او، معاویة بن ابی‌سفیان از امامه خواستگاری کند.[۱۲] طبق نقلی دیگر، علی(ع) به امامه گفت اگر بعد از من خواستی شوهر کنی، با مغیره ازدواج کن. پس از اتمام عده امامه، معاویه از او خواستگاری کرد و امامه به مغیره پیام فرستاد که «معاویه» از من خواستگاری کرده و اگر تو را به من نیازی هست، به خواستگاری من بیا و امامه به همسری مغیره درآمد.[۱۳]
در منابع شیعه یک روایت از او نقل شده که از حالات و آداب علی(ع) سخن گفته است.[۱۴]
پانویس
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳.
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۰۶.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳.
- ↑ خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۴۴.
- ↑ ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة، ج۷، ص۳۳۱.
- ↑ نگاه کنید به علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۸۱، ص۲۸۸.
- ↑ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۳، ص۲۱۷.
- ↑ ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۹۳.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳، ج۶، ص۲۲؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹.
- ↑ نگاه کنید به ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۷۸۹.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹-۱۷۹۰.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۶، ص۳۶۹.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویـة، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي الحلبي وأولاده بمصر، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۵م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، ط الأولی، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
- خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
- سلیم بن قیس هلالی، کتاب سلیم بن قیس، قم، انتشارات الهادی، ۱۴۱۵ق.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش.
- محدث نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق.
- مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، بی‌نا، ۱۹۶۶م.