فاطمه دختر امام حسن(ع)
فاطمه دختر حسن بن علی، همسر امام سجاد(ع)، مادر امام باقر(ع) و از اسیران کربلا است.
کنیه‌ها، القاب و منزلت
امام صادق(ع) درباره مادربزرگش ام‌عبدالله:
کانَت صِدّیقةً لَم تُدرَک فی آلِ الحَسَنِ امرَأَةٌ مِثلُها.
ترجمه:
ام‌عبدالله چنان شخصیت راستگو و درست‌کرداری بود که در میان خاندان امام حسن(ع) زنی چون او دیده نشده است.
کنیه او ام‌محمد،[۱] ام‌عبدالله[۲] یا ام عبده[۳] و لقبش (در حدیثی) صدیقه است.[۴] در روایتی، جابر می‌گوید نام مادران ائمه را در صحیفه فاطمه دیده است. در این روایت، او ام‌عبدالله دختر حسن بن علی بن ابی‌طالب را مادر امام باقر(ع) می‌داند.[۵]
امام باقر(ع)می‌گوید یک بار مادرش با اشاره به دیوار آن را از فرو ریختن باز داشته است.[۶]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ازدواج
در منابع تاریخی اشاره‌ای به مادر ام‌عبدالله نشده است. علاوه بر نام مادر، زمان وفات و محل دفن او هم مشخص نیست. ازدواج فاطمه با علی بن الحسین(ع) باعث شد نسل آنان از امام باقر(ع) به بعد، از طرف مادر از امام حسن مجتبی(ع) و از طرف پدر از امام حسین(ع) باشند. این ازدواج سبب شد به امام باقر(ع) لقب هاشمی بین هاشمیین، علوی بین علویین یا فاطمی بین فاطمیین بدهند.[۷] برخی منابع عبدالله باهر را نیز فرزند او دانسته‌اند.[۸]
حضور در واقعه کربلا
فاطمه بنت الحسن، در واقعه کربلا حضور داشت و همراه باقی‌ماندگان خانواده امام حسین(ع) به اسارت رفت.[۹]
پانویس
- ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۷۰، ص۲۶۱.
- ↑ بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۰.
- ↑ اصول کافی، ج۲، ص۴۴۶.
- ↑ بحارالانوار، ج۳۶، ص۱۹۴.
- ↑ بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵ ؛ منتهی الامال ج۲، ص۱۷۳.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۰ ؛ بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵ ؛ منتهی الامال، ج۲، ص۱۷۳.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، دارصادر، ج۵، ص۳۲۵؛ خوئی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱۱، ص۲۸۳.
- ↑ نک: ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۷۰، ص۲۶۱.
منابع
- ابن حجر عسقلانی، تهذيب التهذيب، بیروت، دارصادر، بی تا.
- ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، تحقیق علی شیری، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
- امین، محسن، أعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، بی‌تا.
- خوئي، أبو القاسم، معجم رجال الحديث، مؤسسة الخوئي الإسلامية.
- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه حسن حسن زاده آملی، قم، قائم آل محمد، ۱۳۸۷ش.
- قمی، عباس، منتهی الآمال، قم، موسسه انتشارات هجرت.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار (ع)، تصحیح جمعی از نویسندگان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق موسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، ۱۳۷۲ ش.