سَبِیکه، معروف به سبیکه نُوبِیَّه و خَیْزُران همسر امام رضا(ع) و مادر امام جواد(ع). بنا بر روایات، کنیزی(ام ولد) [۱] از نسل ماریه قبطیه بود.[۲] او را به نام‌های، دُرّه،[۳] خَیزُران،[۴] رَیحانَه[۵] و سُکَینَه،[۶] هم خوانده‌اند. نام خیزران را امام رضا(ع) برایش انتخاب کرد.[۷] شیخ صدوق نام او را «خیزران» نقل کرده است.[۸] کنیه سبیکه، ام‌الحسن بوده است.[۹]
| همسر امام رضا(ع) و مادر امام جواد(ع) | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سبیکه نُوبِیَّه و خَیْزُران |
| خویشاوندان | امام رضا(ع)(همسر) • امام جواد(ع)(فرزند) |
سبیکه را مِرّیسی (روستایی در مصر)[۱۰] یا قبطی (سرزمین مصر) یا مرُسی (شهری در کشور مغرب) دانسته‌اند.[۱۱]
نقل شده است که وقتی سبیکه می‌خواست امام جواد (ع) را به دنیا بیاورد، امام رضا (ع) خواهرش، حکیمه، را نزد او و برای کمک به قابله فرستاد.[۱۲] در حدیثی، حضرت محمد(ص) او را کنیزی پاک‌دهان و پاک دامان دانسته که خداوند رحم او را برای به دنیا آوردن یک امام انتخاب کرده است.[۱۳] [یادداشت ۱] مسعودی هم در اثبات الوصیة او را به عنوان برترین زنان روزگار خودش ستوده است.[۱۴][یادداشت ۲]
پانویس
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۱.
- ↑ کلینی، اصول کافی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۶۶۴.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹؛ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۷.
- ↑ عاشور، موسوعة اهل البیت، بیروت، ج۱۶، ص۱۴.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹؛ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۷.
- ↑ عاشور، موسوعة اهل البیت، بیروت، ج۱۶، ص۱۴.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹؛ طبری، دلائل الامامه، ص۲۰۹.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۷.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۱۰.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۳.
- ↑ نگاه کنید به: مسعودی، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب، ۱۳۸۴ش، ص۲۱۶.
یادداشت
منابع
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب(ع)، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
- طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، قم، دارالذخایر، بی‌تا.
- طیبی، ناهید، «خوانش و بررسی روایات مربوط به خَیزُران، مادر امام جواد(ع)»، فصل‌نامه تاریخ اسلام، ش۶۵، بهار ۱۳۹۵ش.
- عاشور، علی، موسوعة اهل البیت (علیهم السلام)، بیروت، دار نظیر عبود، بی‌تا.
- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه مهدی آیت‌اللهی، تهران، جهان آرا، ۱۳۸۷ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار علیهم السلام، تصحیح جمعی از محققان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب (علیه السلام)، قم، انصاریان، ۱۳۸۴ش.
- نورمحمدی، مهدی، «نقد و بررسی محتوایی گزارش انتساب امام جواد علیه السلام»، در مجموعه مقالات همایش سیره و زمانه امام جواد علیه السلام، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ۱۳۹۵ش.