ستون حرس
ستون حَرَس بهمعنای ستون نگهبانی، از ستونهای مسجدالنبی در نزدیکی حجره پیامبر است که امام علی(ع) شبها کنار آن به پاسداری میایستاد تا کسی به پیامبر(ص) آسیبی برساند. این ستون بهدلیل همین نقش محافظتی، به «ستون امام علی(ع)» نیز مشهور است. در اواخر عمر پیامبر اسلام، بهدلیل افزایش خطرات احتمالی، محافظانی برای وی تعیین شد.
این ستون بهعنوان مُصلای علی بن ابیطالب نیز شناخته میشود، چرا که امام علی(ع) در این مکان به عبادت و اقامهٔ نماز میپرداخت. بهدلیل انتساب آن به امام علی(ع)، سادات مدینه در برخی دورهها برای خواندن نماز در کنار این ستون گرد هم میآمدند. در بازسازیهای بعدی مسجدالنبی، این ستون در مجاورت ضریح پیامبر اسلام قرار گرفت.
معرفی
ستون حَرَس یا ستون محرس که به ستون امام علی(ع) نیز شهرت دارد،[۱] یکی از ستونهای تاریخی مسجدالنبی است که در مجاورت خانه پیامبر(ص) قرار داشته است.[۲]
واژه «حَرَس» از ریشه «حِراست» به معنای پاسداری و نگهبانی گرفته شده است.[۳] این نامگذاری به دلیل نقش محافظتی این مکان در دوران پیامبر(ص) صورت گرفته است. در اواخر عمر نبوی، با تصمیم پیامبر(ص)، محافظانی برای حراست از جان وی تعیین شدند.[۴] این محافظان پس از بازگشت پیامبر(ص) به منزل شخصیاش، در کنار این ستون به نگهبانی میایستادند.[۵] امام علی(ع) بهصورت ویژه در این مکان به محافظت از پیامبر(ص) میپرداخت.[۶]
این ستون در شمال ستون سریر قرار گرفته[۷] و بهصورت مستقیم به ضریح پیامبر(ص) متصل است.[۸] این اتصال باعث شده است که زائران نتوانند در مجاورت این ستون نماز بخوانند.[۹] نام این ستون بهصورت مکتوب بر روی آن حک شده است.[۱۰]
در برخی منابع اهلسنت آمده که پس از نزول آیه تبلیغ که میفرماید: «... و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مىدارد ...»،[۱۱] مسئولیت حفاظت از پیامبر(ص) بهطور کامل به خداوند سپرده شد و نیاز به محافظان انسانی منتفی گردید.[۱۲]
برخی محققان شیعه معتقدند این تفسیر از آیه تبلیغ، با هدف جداسازی این آیه از واقعه غدیر مطرح شده است. به باور این محققان، این تلاشها برای انکار ارتباط آیه تبلیغ با موضوع جانشینی پیامبر(ص) و تأکید بر جنبه حفاظتی آن صورت گرفته است.[۱۳]
انتساب به امام علی(ع)
ستون حَرَس که به ستون علی بن ابیطالب(ع) نیز معروف است،[۱۴] از مکانهای تاریخی مهم در مسجدالنبی محسوب میشود. امام علی(ع) شبها با شمشیر در کنار این ستون که در مجاورت خانه پیامبر(ص) قرار داشت، به نگهبانی میپرداخت.[۱۵][۱۶] بر اساس برخی روایات، افراد دیگری نیز در این مکان مسئولیت حفاظت از پیامبر(ص) را بر عهده داشتند.[۱۷]
این ستون محل اقامه نماز امام علی(ع) بوده[۱۸] و به همین دلیل به «مُصلّای علی بن ابیطالب» شهرت یافته است.[۱۹] انتساب این ستون به امام علی(ع) باعث شد سادات مدینه در دورههای مختلف برای اقامه نماز در کنار آن گرد هم آیند.[۲۰]
ستونهای مسجدالنبی
در دوران پیامبر اکرم(ص)، مسجدالنبی دارای ستونهایی از جنس تنه نخل بود که برخی از آنها در محدوده روضه شریفه قرار داشتند.[۲۱] این ستونها هرکدام دارای پیشینه تاریخی منحصربهفردی هستند.[۲۲] در بازسازیهای متوالی مسجدالنبی، ستونهای چوبی با ستونهای سنگی جایگزین شدند.[۲۳] موقعیت مکانی ستونهای جدید دقیقاً همانند ستونهای تاریخی تعیین شد.[۲۴] در بازسازی سال ۱۴۰۴ق، ستونها با سنگ مرمر سفید پوشانده شدند و طراحی متمایزی نسبت به دیگر ستونهای مسجد پیدا کردند.[۲۵]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ المنقری، وفاء الوفاء، قم، ج۲، ص۴۵.
- ↑ صبری باشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ۲۰۰۴م، ج۳، ص۲۳۶.
- ↑ مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۹ش، ج۱، ص۴۶۸.
- ↑ قرائتی، درس هایی از قرآن، تهران، ص۱۸۱۴.
- ↑ خیاری، تاریخ معالم المدینة المنورة قدیماً و حدیثاً، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۸۵
- ↑ عاملی، الصحیح من سیرة الإمام علی، ۲۰۰۹م، ج۲، ص۳۱۰.
- ↑ «8 أساطین فی الروضة الشریفة»، الوطن.
- ↑ «8 أساطین فی الروضة الشریفة»، الوطن.
- ↑ حسن شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۰.
- ↑ «8 أساطین فی الروضة الشریفة»، الوطن.
- ↑ سوره مائده، آیه۶۷.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۲۳.
- ↑ جمعی از محققان، آیات الغدیر، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۸۷-۱۸۹.
- ↑ ربانی خلخالی، امّ البنین علیهاالسلام، ج۱، ص۲۱۲.
- ↑ مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۹ش، ج۱، ص۴۶۹.
- ↑ صبری باشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب ۲۰۰۴م، ج۳، ص۲۳۶.
- ↑ قرائتی، درس هایی از قرآن، تهران، ج۱، ص۱۸۱۴.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۲۳.
- ↑ حسن شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۰.
- ↑ صبری باشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب ۲۰۰۴م، ج۳، ص۲۳۶.
- ↑ «ما هی "الأساطین" التی ارتبطت بتاریخ المسجد النبوی»، العربیه.
- ↑ «ما هی "الأساطین" التی ارتبطت بتاریخ المسجد النبوی»، العربیه.
- ↑ «8 أساطین فی الروضة الشریفة»، الوطن.
- ↑ «ما هی "الأساطین" التی ارتبطت بتاریخ المسجد النبوی»، العربیه.
- ↑ «ما هی "الأساطین" التی ارتبطت بتاریخ المسجد النbوی»، العربیه.
منابع
- «8 أساطین فی الروضة الشریفة»، الوطن، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ق.
- جمعی از محققان، آیات الغدیر (بحث في خطب حجه الوداع و تفسير آيات الغدير)، قم، مركز المصطفي للدراسات الاسلاميه، ۱۳۷۷ش.
- حسن شراب، محمد محمد، فرهنگ اعلام جغرافیایی تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ترجمه: حمیدرضا شیخی، تحقیق: محمدرضا نعمتی، تهران، مشعر، ۱۳۸۳ش.
- خیاری، احمد یاسین احمد، تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، عربستان سعودی، الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة، ۱۴۱۹ق.
- ربانی خلخالی، علی، أم البنین علیها السلام النجم الساطع فی مدینة النبی الأمین، تحقیق: علی اشرف، قم، دار الکتاب الإسلامی، ۲۰۰۷م.
- صبری باشا، ایوب، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب ترجمه ماجده معروف، حسین مجیب المصری، عبدالعزیز عوض، قاهره، دارالآفاق العربیة، ۲۰۰۴م.
- عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة الإمام علی(ع)، بیجا، مرکز مطالعات اسلامی، ۲۰۰۹م.
- قرائتی، محسن، درسهایی از قرآن، تهران، موسسه فرهنگی درسهایی از قرآن بی تا.
- «ما هی "الأساطین" التی ارتبطت بتاریخ المسجد النبوی»، العربیه، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ق.
- المنقری، نصر بن مزاحم، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، بیتا.
- مهری، محمدجواد، احسن القصص، قم، مکث اندیشه، ۱۳۹۹ش.