حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←همایش بزرگداشت) |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
گزارشهای متعددی درباره جایگاه خاص خدیجه نزد [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] وجود دارد. در منابع آمده است که حضرت خدیجه(س) بهترین و صادقترین وزیر، مشاور و مایه آرامش پیامبر(ص) بود.<ref> ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۶.</ref> پیامبر(ص) سالها پس از درگذشت خدیجه(س) به یاد او بود و بینظیر بودنش را مطرح مینمود. هنگامی که عایشه به پیامبر(ص) گفت خدیجه(س) بیش از همسری مسن برای تو نبود، پیامبر بسیار ناراحت شد و با ردّ این سخن گفت: «خداوند هیچگاه برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که هیچکس مرا تصدیق نکرد، یاریام کرد در زمانی که هیچکس مرا یاری نکرد، از اموالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، اموالشان را از من دریغ کردند.» <ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۲۴.</ref> | گزارشهای متعددی درباره جایگاه خاص خدیجه نزد [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] وجود دارد. در منابع آمده است که حضرت خدیجه(س) بهترین و صادقترین وزیر، مشاور و مایه آرامش پیامبر(ص) بود.<ref> ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۶.</ref> پیامبر(ص) سالها پس از درگذشت خدیجه(س) به یاد او بود و بینظیر بودنش را مطرح مینمود. هنگامی که عایشه به پیامبر(ص) گفت خدیجه(س) بیش از همسری مسن برای تو نبود، پیامبر بسیار ناراحت شد و با ردّ این سخن گفت: «خداوند هیچگاه برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که هیچکس مرا تصدیق نکرد، یاریام کرد در زمانی که هیچکس مرا یاری نکرد، از اموالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، اموالشان را از من دریغ کردند.» <ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۲۴.</ref> | ||
مطرح شدن نام حضرت خدیجه به عنوان مادر امامان معصوم(ع) از زبان خود آنان نشانگر جایگاه والای او است. در فرازی از [[دعای ندبه]] در باره [[امام زمان(عج)]] آمده است أَيْنَ ابْنُ النَّبِيِّ الْمُصْطَفىٰ، وَابْنُ عَلِيٍّ الْمُرْتَضىٰ، وَابْنُ خَدِيجَةَ الْغَرَّاءِ، وَابْنُ فاطِمَةَ الْكُبْرَىٰ ؟کجاست فرزند پیامبر برگزیده و فرزند علی مرتضی و فرزند خدیجه روشن جبین و فرزند فاطمه کبری؟ <ref>مفاتیح الجنان، دعای ندبه. | مطرح شدن نام حضرت خدیجه به عنوان مادر امامان معصوم(ع) از زبان خود آنان نشانگر جایگاه والای او است. در فرازی از [[دعای ندبه]] در باره [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] آمده است أَيْنَ ابْنُ النَّبِيِّ الْمُصْطَفىٰ، وَابْنُ عَلِيٍّ الْمُرْتَضىٰ، وَابْنُ خَدِيجَةَ الْغَرَّاءِ، وَابْنُ فاطِمَةَ الْكُبْرَىٰ ؟کجاست فرزند پیامبر برگزیده و فرزند علی مرتضی و فرزند خدیجه روشن جبین و فرزند فاطمه کبری؟ <ref>مفاتیح الجنان، دعای ندبه. | ||
</ref> هم چنین [[روز عاشورا]]، [[امام حسین(ع)]] در فرازی از یکی از سخنانش خطاب به دشمنان حضرت خدیجه(س) را به عنوان (جدّه)مادر بزرگ خویش و نخستین خانمی که [[اسلام]] آورده است معرفی کرده است و آنها را بر این مسأله سوگند داده و از آنان اقرار گرفته و آنان نیز اقرار کردهاند.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۳۱۸.</ref>{{یادداشت| أُنشدكم الله هل تعلمون أن '''جدتي خديجة بنت خويلد''' أول نساء هذه الامة إسلاما؟ قالوا : اللهم نعم.}}در زیارتنامهای از [[امام صادق(ع)]] برای جدش [[امام سجاد(ع)]] بر او به عنوان فرزند پیامبر وامیرالمؤمنین و...حضرت خدیجه وفاطمه سلام کرده است. <ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۲۷ ص۵۹۶.</ref>{{یادداشت|السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ خَدِيجَةَ وَ فَاطِمَةَ }} | </ref> هم چنین [[روز عاشورا]]، [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] در فرازی از یکی از سخنانش خطاب به دشمنان حضرت خدیجه(س) را به عنوان (جدّه)مادر بزرگ خویش و نخستین خانمی که [[اسلام]] آورده است معرفی کرده است و آنها را بر این مسأله سوگند داده و از آنان اقرار گرفته و آنان نیز اقرار کردهاند.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۳۱۸.</ref>{{یادداشت| أُنشدكم الله هل تعلمون أن '''جدتي خديجة بنت خويلد''' أول نساء هذه الامة إسلاما؟ قالوا : اللهم نعم.}}در زیارتنامهای از [[امام صادق علیهالسلام|امام صادق(ع)]] برای جدش [[امام سجاد علیهالسلام|امام سجاد(ع)]] بر او به عنوان فرزند پیامبر وامیرالمؤمنین و...حضرت خدیجه وفاطمه سلام کرده است. <ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۲۷ ص۵۹۶.</ref>{{یادداشت|السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ خَدِيجَةَ وَ فَاطِمَةَ }} | ||
در روایتی از پیامبر(ص) نام حضرت خدیجه(س) در کنار پیامبر و امامان از مقربانی دانسته شده که از برترین نوشیدنی بهشت([[تسنیم]]) به صورت خالص بهره مند هستند. <ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۸، ص۱۵۰.</ref> | در روایتی از پیامبر(ص) نام حضرت خدیجه(س) در کنار پیامبر و امامان از مقربانی دانسته شده که از برترین نوشیدنی بهشت([[تسنیم]]) به صورت خالص بهره مند هستند. <ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۸، ص۱۵۰.</ref> | ||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
== فرزندان خدیجه از پیامبر(ص)== | == فرزندان خدیجه از پیامبر(ص)== | ||
{{همچنین ببینید|فرزندان پیامبر اسلام}} | {{همچنین ببینید|فرزندان پیامبر اسلام}} | ||
همه فرزندان پیامبر(ص) بهجز [[ابراهیم پسر | همه فرزندان پیامبر(ص) بهجز [[ابراهیم پسر رسول خدا|ابراهیم]] از خدیجه بودند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۷۴؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۴.</ref> طبق نقل مشهور، فرزندان پیامبر و خدیجه شش تن بودند،<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۷۴؛ ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۴.</ref> دو پسر به نامهای [[قاسم پسر رسول خدا|قاسم]] و [[عبدالله پسر رسول خدا|عبدالله]] و چهار دختر به نامهای [[زینب دختر پیامبر(ص)|زینب]]، [[رقیه دختر پیامبر(ص)|رقیه]]، [[امکلثوم دختر پیامبر(ص)|ام کلثوم]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]].<ref>زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۲، ص۳۰۲.</ref> | ||
برخی از منابع، هفت یا هشت فرزند برای خدیجه از پیامبر نام بردهاند؛<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۸۱.</ref> برای مثال، ابن اسحاق و ابن هشام میگویند که رسول خدا سه پسر از خدیجه داشت، قاسم پیش از [[بعثت]] و طَیّب و طاهر پیش از بعثت از دنیا رفتنند.<ref>ابن هشام، سیرة النبی، بیروت، ج۱، ص۱۷۵.</ref> برخی از مورخان علت اختلاف در تعداد فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه(س) را اشتباه بین اسم و لقب فرزندانِ آنها دانستهاند؛ زیرا عبدالله را به دلیل ولادتش بعد از بعثت پیامبر(ص) و ظهور اسلام، طیب و طاهر لقب داده بودند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت نشر دارصادر، ج۲، ص۲۰؛ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۲، ص۳۰۲.</ref> و عدهای گمان کردهاند که طیب و طاهر اسم دیگر فرزندان پیامبر هستند.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۲۷۵.</ref> | برخی از منابع، هفت یا هشت فرزند برای خدیجه از پیامبر نام بردهاند؛<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۸۱.</ref> برای مثال، ابن اسحاق و ابن هشام میگویند که رسول خدا سه پسر از خدیجه داشت، قاسم پیش از [[بعثت]] و طَیّب و طاهر پیش از بعثت از دنیا رفتنند.<ref>ابن هشام، سیرة النبی، بیروت، ج۱، ص۱۷۵.</ref> برخی از مورخان علت اختلاف در تعداد فرزندان پیامبر(ص) از خدیجه(س) را اشتباه بین اسم و لقب فرزندانِ آنها دانستهاند؛ زیرا عبدالله را به دلیل ولادتش بعد از بعثت پیامبر(ص) و ظهور اسلام، طیب و طاهر لقب داده بودند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت نشر دارصادر، ج۲، ص۲۰؛ زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۹م، ج۲، ص۳۰۲.</ref> و عدهای گمان کردهاند که طیب و طاهر اسم دیگر فرزندان پیامبر هستند.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۲۷۵.</ref> | ||
خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
==جایگاه علی(ع) نزد خدیجه== | ==جایگاه علی(ع) نزد خدیجه== | ||
پیامبر اکرم(ص) پس از ازدواج با خدیجه(س) و پیش از [[بعثت]]، او را از علاقه خود به [[علی(ع)]] آگاه کرده بود از این رو خدیجه برای خانه [[ابوطالب]]، پدر علی(ع) آنچه را نیاز داشتند میفرستاد، چندان که گفته میشد علی نور چشم خدیجه است.<ref> مجلسى، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۵۵.</ref> | پیامبر اکرم(ص) پس از ازدواج با خدیجه(س) و پیش از [[بعثت]]، او را از علاقه خود به [[امام علی علیهالسلام|علی(ع)]] آگاه کرده بود از این رو خدیجه برای خانه [[ابوطالب]]، پدر علی(ع) آنچه را نیاز داشتند میفرستاد، چندان که گفته میشد علی نور چشم خدیجه است.<ref> مجلسى، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۵۵.</ref> | ||
همچنین بر اساس روایتی که [[علی بن محمد بیاضی|نباطی بَیاضی]]، عالم شیعه [[قرن ۹ هجری قمری|قرن نهم قمری،]] نقل کرده، پس از بیعت خدیجه و علی(ع) با پیامبر(ص)، رسول خدا(ص) به خدیجه امر کرد با علی(ع) نیز بیعت کند زیرا علی(ع) مولای خدیجه و مولا و امام مؤمنان پس از پیامبر(ص) است.<ref>نباطى بياضى، الصراط المستقيم٬ ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۸۷؛ مجلسى، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۲۳۲.</ref> | همچنین بر اساس روایتی که [[علی بن محمد بیاضی|نباطی بَیاضی]]، عالم شیعه [[قرن ۹ هجری قمری|قرن نهم قمری،]] نقل کرده، پس از بیعت خدیجه و علی(ع) با پیامبر(ص)، رسول خدا(ص) به خدیجه امر کرد با علی(ع) نیز بیعت کند زیرا علی(ع) مولای خدیجه و مولا و امام مؤمنان پس از پیامبر(ص) است.<ref>نباطى بياضى، الصراط المستقيم٬ ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۸۷؛ مجلسى، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۲۳۲.</ref> | ||
خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
[[پرونده:قبر خدیجه.jpg|200px|بندانگشتی|[[قبرستان معلاة]] قبل از تخریب آرامگاه حضرت خدیجه]] | [[پرونده:قبر خدیجه.jpg|200px|بندانگشتی|[[قبرستان معلاة]] قبل از تخریب آرامگاه حضرت خدیجه]] | ||
[[پرونده:حجون2.jpg|200px|بندانگشتی|تصویر کنونی [[قبرستان معلاة]]]] | [[پرونده:حجون2.jpg|200px|بندانگشتی|تصویر کنونی [[قبرستان معلاة]]]] | ||
بیشتر منابع تاریخی، وفات خدیجه(س) را در [[سال دهم بعثت]]، یعنی سه سال قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]] ذکر کردهاند.<ref> ابن سیدالناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۵۱؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۱۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۴۹۳؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۴.</ref> این منابع، سن خدیجه(س) را هنگام وفات، ۶۵ سال دانستهاند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۴۹۳.</ref> ابن عبدالبر، سن خدیجه(س) را هنگام وفات، ۶۴ سال و شش ماه ذکر میکند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۱۸.</ref> اما بیهقی سن او را ۵۰ سال دانسته است.<ref> بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۷۲.</ref> برخی از منابع، سال رحلت خدیجه(س) را همان سال درگذشت [[ابوطالب]] و اندکی بعد از آن دانستهاند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۴۹۳؛ ابن سیدالناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۵۱.</ref> ابن سعد، رحلت خدیجه(س) را ۳۵ روز پس از وفات ابوطالب میداند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹۶.</ref> وی و برخی دیگر از مورخان، زمان رحلت خدیجه را، [[دهم رمضان]] سال دهم بعثت ذکر کردهاند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۴.</ref> [[ابوطالب]] عموی پیامبر نیز در همین سال از دنیا رفت. پیامبر این سال را [[عام الحزن|عام الحزن]] نامید.<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۵.</ref> | بیشتر منابع تاریخی، وفات خدیجه(س) را در [[سال ۱۰ بعثت|سال دهم بعثت]]، یعنی سه سال قبل از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر(ص)]] از [[مکه]] به [[مدینه]] ذکر کردهاند.<ref> ابن سیدالناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۵۱؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۱۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۴۹۳؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۴.</ref> این منابع، سن خدیجه(س) را هنگام وفات، ۶۵ سال دانستهاند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۴۹۳.</ref> ابن عبدالبر، سن خدیجه(س) را هنگام وفات، ۶۴ سال و شش ماه ذکر میکند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۱۸.</ref> اما بیهقی سن او را ۵۰ سال دانسته است.<ref> بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۷۲.</ref> برخی از منابع، سال رحلت خدیجه(س) را همان سال درگذشت [[ابوطالب]] و اندکی بعد از آن دانستهاند.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۴۹۳؛ ابن سیدالناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۵۱.</ref> ابن سعد، رحلت خدیجه(س) را ۳۵ روز پس از وفات ابوطالب میداند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹۶.</ref> وی و برخی دیگر از مورخان، زمان رحلت خدیجه را، [[۱۰ رمضان|دهم رمضان]] سال دهم بعثت ذکر کردهاند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۴.</ref> [[ابوطالب]] عموی پیامبر نیز در همین سال از دنیا رفت. پیامبر این سال را [[عام الحزن|عام الحزن]] نامید.<ref> مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۵.</ref> | ||
===آرامگاه === | ===آرامگاه === | ||
[[پرونده:تصویر قدیمی و کمیاب از بارگاه خدیجه و فرزندش قاسم.jpg|200px|بندانگشتی|تصویر قدیمی از بارگاه | [[پرونده:تصویر قدیمی و کمیاب از بارگاه خدیجه و فرزندش قاسم.jpg|200px|بندانگشتی|تصویر قدیمی از بارگاه | ||
خدیجه و فرزندش [[قاسم فرزند رسول خدا|قاسم]]]] | خدیجه و فرزندش [[قاسم فرزند رسول خدا|قاسم]]]] | ||
بنا بر [[حدیث|روایات]] اسلامی، پیامبر(ص) ابتدا با ردای خودش و سپس با ردای بهشتی، خدیجه(س) را [[کفن]] کرد و او را در [[قبرستان معلاة]] در مکه به خاک سپرد.<ref>جاسر، اماکن تاریخی اسلامی در مکه مکرّمه، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.</ref> در قرن هشتم آرامگاه حضرت خدیجه(س) با گنبدی مرتفع ساخته شد.<ref>جاسر، اماکن تاریخی اسلامی در مکه مکرّمه، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.</ref> در سال ۹۵۰ق [[سلطان سلیمان قانونی]]، پادشاه عثمانی، آن را به شیوه مقابر مصری تجدید بنا کرد و گنبد بلندی بر آن ساخت. تا زمان احداث بنای جدید، مزار حضرت خدیجه(س) فقط یک صندوق چوبی داشت. این آرامگاه، براساس کتیبه آن، در سال ۱۲۹۸ مرمت شد.<ref> رفعتپاشا، مرآةالحرمین، ۱۳۷۷ش، ص۶۴.</ref> فراهانی در قرن سیزدهم در سفرنامه خود از [[ضریح]] چوبین آن، که با پارچه مخمل گلابتون دوزی شده پوشیده شده بود، و نیز از وجود متولی و خادم و [[ | بنا بر [[حدیث|روایات]] اسلامی، پیامبر(ص) ابتدا با ردای خودش و سپس با ردای بهشتی، خدیجه(س) را [[کفن]] کرد و او را در [[قبرستان معلاة]] در مکه به خاک سپرد.<ref>جاسر، اماکن تاریخی اسلامی در مکه مکرّمه، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.</ref> در قرن هشتم آرامگاه حضرت خدیجه(س) با گنبدی مرتفع ساخته شد.<ref>جاسر، اماکن تاریخی اسلامی در مکه مکرّمه، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.</ref> در سال ۹۵۰ق [[سلطان سلیمان قانونی]]، پادشاه عثمانی، آن را به شیوه مقابر مصری تجدید بنا کرد و گنبد بلندی بر آن ساخت. تا زمان احداث بنای جدید، مزار حضرت خدیجه(س) فقط یک صندوق چوبی داشت. این آرامگاه، براساس کتیبه آن، در سال ۱۲۹۸ مرمت شد.<ref> رفعتپاشا، مرآةالحرمین، ۱۳۷۷ش، ص۶۴.</ref> فراهانی در قرن سیزدهم در سفرنامه خود از [[ضریح]] چوبین آن، که با پارچه مخمل گلابتون دوزی شده پوشیده شده بود، و نیز از وجود متولی و خادم و [[زیارتنامه|زیارتنامهخوانِ]] این [[بقعه]] خبر داده است.<ref>فراهانی، سفرنامه میرزامحمدحسین حسینی فراهانی، ۱۳۶۲ش، ص۲۰۲.</ref> | ||
همچنین بسیاری از زائران و حجگزاران که پیش از تخریب بسیاری از اماکن تاریخی و مذهبی ([[۱۳۰۵ش]]) بهدست حکومت آل سعود، به [[مکه]] رفتهاند، از مقبره او یاد کرده و توصیفاتی از آن را ذکر کردهاند.<ref>نگاه کنید به حسام السلطنه، دلیل الانام، ۱۳۷۴ش، ص۱۲۶؛ حیدرآبادی، روزنامچه سفر حج و عتبات، ۱۳۹۰ش، ص۲۳۵.</ref> امروزه مدفن خدیجه نشانه و بنای بسیار مختصری دارد و زیارتگاه حجگزاران و زائران مکه است. | همچنین بسیاری از زائران و حجگزاران که پیش از تخریب بسیاری از اماکن تاریخی و مذهبی ([[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵ش]]) بهدست حکومت آل سعود، به [[مکه]] رفتهاند، از مقبره او یاد کرده و توصیفاتی از آن را ذکر کردهاند.<ref>نگاه کنید به حسام السلطنه، دلیل الانام، ۱۳۷۴ش، ص۱۲۶؛ حیدرآبادی، روزنامچه سفر حج و عتبات، ۱۳۹۰ش، ص۲۳۵.</ref> امروزه مدفن خدیجه نشانه و بنای بسیار مختصری دارد و زیارتگاه حجگزاران و زائران مکه است. | ||
==تکنگاری== | ==تکنگاری== |