ید بَیضَاء (دست تابان) از جمله معجزات نه‌گانه حضرت موسی(ع) که قرآن از آن یاد کرده است. در این معجزه، دست حضرت موسی(ع) سفید و درخشان می‌شد. این معجزه یک‌بار قبل از رفتن به ملاقات فرعون و یک‌بار در حضور فرعون واقع شد. تورات نیز این معجزه را نقل کرده که در برخی جزئیات، متفاوت از نقل قرآن است.
معجزه ید بَیضَاء
معجزه ید بیضاء (دست تابان) از جمله معجزات نه‌گانه حضرت موسی(ع) بوده است.[۱] قرآن در سوره‌های اعراف، طه، شعراء، نمل و قصص از آن یاد کرده[۲] و آن را چنین نقل کرده است: «اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُ‌جْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ: دستت را در گریبانت ببر تا بدون هیچ عیبی سفید و درخشان بیرون آید».[۳]
بنا بر آیات قرآن این معجزه یک‌بار قبل از رفتن موسی به ملاقات فرعون و برای آمادگی حضرت موسی(ع) رخ داد[۴] بار دیگر در نزد فرعون، واقع شد.[۵]
مفسران در تبیین معنای بیضا اختلاف دارند:
دست نورانی
بنابر نظر برخی از مفسران، اعجاز ید بیضاء به این نحو بوده که دست حضرت موسی(ع) نورانی گشته و از آن نور پراکنده می‌شد.[۶] نور این دست به نحوی بود که برای همه افراد حاضر در نزد فرعون قابل دیدن بود. برخی از روایات نیز بر این مطلب دلالت دارند.[۷]
دست سفید
برخی دیگر از مفسران معتقدند که رنگ پوست حضرت موسی(ع) گندم‌گون بوده است. در این اعجاز دست حضرت موسی(ع) کاملا سفید گشته و همین سبب تعجب دیگران گشت.[۸]
تفاوت در نقل قرآن و تورات
در آیات قرآن ذکر معجزه ید بیضاء همیشه با قید «مِنْ غَیرِ سُوء» همراه بوده است. مفسران این تعبیر را به این معنا می‌دانند که سفیدی دست حضرت موسی (ع) به مانند دست انسان مریض و دارای بیماری پوستی نبوده است.[۹] برخی از روایات شیعه[۱۰] و اهل سنت[۱۱] نیز همین معنا را تأیید می‌کنند. اما متن تورات برخلاف این است:
- «خداوند باز به او گفت: حال دستت را در بغلت فرو ببر. دستش را در بغلش فرو برد (همین که) آن را بیرون آورد اینک دستش بَرَص گرفته، چون برف (سفید شده) بود.* گفت: دستت را به بغلت بازگردان. دستش را به بغلش بازگردانید. (همین‌که) آن را از بغلش بیرون آورد اینک مثل بدنش گردید».[۱۲]
جستار وابسته
پانویس
- ↑ سوره نمل، آیه ۱۲.
- ↑ سوره اعراف: آیه۱۰۸؛ سوره طه، آیه۲۲؛ سوره شعراء، آیه۳۳؛ سوره نمل، آیه۱۲؛ سوره قصص، آیه۳۲.
- ↑ سوره قصص، آیه ۳۲.
- ↑ سوره طه، آیه ۲۲- ۲۴.
- ↑ سوره شعراء، آیه ۳۳-۳۴.
- ↑ شبر، تفسیر القرآن الکریم، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۸۰؛ طبرسی، مجمع البیان،۱۳۷۲ش، ج۴، ص۷۰۵
- ↑ قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۴۰.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، ج۴، ص۴۹۲؛ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۳۷۵.
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰؛ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۷، ص۲۵۷.
- ↑ شیخ صدوق، معانی الأخبار، ۱۴۰۳ق، ص۱۷۳.
- ↑ سیوطی، الدر المنثور،۱۴۰۴ق، ج۴، ص۲۹۵.
- ↑ کتاب مقدس، سِفر خروج؛ باب ۴: فقره۶-۷.
منابع
- تورات، ترجمه انجمن کلیمیان ایران.
- سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- شبر، سید عبد الله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت،دار البلاغة للطباعة و النشر، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- شیخ صدوق، معانی الاخبار، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: قصیرعاملی، احمد، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، بی‌تا.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی، محمد جواد، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، سید طیب، قم،دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.
- مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، تهران،دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.