یوم الحسرة
یوم الحَسْرَة یکی از نامهای روز قیامت است[۱] که به معنای روز اندوه، افسوس و پشیمانی است.[۲] این نام در آیه ۳۹ سوره مریم آمده است:«وَ أَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ». مفسران بر این باورند که علت نامگذاری این روز به «روز حسرت» این است که در آن، مردم پس از پایان کارها و مشاهده نتیجه اعمال خود، به کوتاهیها و غفلتهایشان در دنیا پی میبرند[۳] و از دست دادن فرصتهای انجام کارهای نیک و پاداشهای الهی باعث حسرت و افسوس آنها میشود.[۴] به گفته فضل بن حسن طبرسی در مجمع البیان، حسرت در این روز مختص گناهکاران نیست؛ بلکه نیکوکاران نیز حسرت میخورند که چرا اعمال نیک بیشتری انجام ندادهاند.[۵]
در قرآن، عواملی که باعث حسرت و پشیمانی در روز قیامت میشوند، شامل استکبار و استهزاء[۶] خرج کردن مال در مسیر مخالف دین[۷] انکار معاد یا غفلت از آن[۸] ترک ایمان و عمل صالح[۹] ذکر شده است. همچنین، از روایات نقل شده که عواملی مانند شرکت در مجالسی که ذکر خدا یا اهل بیت(ع) در آن نباشد،[۱۰] کسب مال بدون طاعت خدا،[۱۱] ستایش عدالت و مخالفت در عمل،[۱۲] و معامله آخرت به سود دنیا برای دیگران[۱۳] موجب حسرت و اندوه در روز قیامت میشوند.
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۸۶.
- ↑ راغب اصفهانی، مفردات، ذیل واژه «حَسْرة».
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۷، ص۱۲۷؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ش، ج۱۴، ص۵۱.
- ↑ کاشانی، منهج الصادقین، ۱۳۳۶ش، ج۵، ص۴۰۸.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۷۹۵.
- ↑ سوره زمر، آیات ۵۶ تا ۵۹.
- ↑ سوره انفال، آیه ۳۶.
- ↑ سوره انعام آیات ۲۹ تا ۳۱؛ سوره انبیاء، آیه ۹۷.
- ↑ سوره انعام، آیه ۲۷؛ سوره احزاب، آیه۶۶.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۵، ص۴۶۸.
- ↑ حویزی، نور الثقلین، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۱۵۲.
- ↑ فیض کاشانی، التفسیر الصافی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۳۰.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ج۲۷، ص۱۸۶.
منابع
- حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، مطبعه العلمیه، ۱۳۸۳ق.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار الشامیة، ۱۴۱۲ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، اَلتِّبیان فی تفسیرِ القرآن، تحقیق: احمد قصیر عاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۰۶ق.
- فیض کاشانی، محسن، التفسیر الصافی، قم، مؤسسة الهادی، ۱۴۱۶ق.
- کاشانی، ملافتح الله، منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۳۶ش.
- مجلسی، محمدباقر، بِحارُ الاَنوارِ الجامعةُ لِدُرَرِ اَخبارِ الاَئمةِ الاَطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.