تَهَجُّد، واژه‌ای قرآنی است به معنای شب‌خیزی برای خواندن نماز شب، قرائت قرآن، ذکر خدا و آمرزش‌طلبی.[۱]
واژه تهجد در قرآن در آیهٔ وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ (و پاسى از شب را زنده بدار) به کار رفته است.[۲] شیخ صدوق (درگذشت: ۳۸۱ق) با استناد به عبارت «فَتَهَجَّدْ»، نماز شب را بر پیامبر(ص) واجب و بر دیگر مسلمانان مستحب دانسته است.[۳] همچنین در آیهٔ «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا؛ شب را جز کمی، به پا خیز»، به پیامبر(ص) دستور داده شده است که بیشتر شب را بیدار باشد.[۴] به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه، رسیدن پیامبر(ص) به مقام مَحمود (مقام شفاعت در روز جزا) به سبب تهجد است.[۵]
روایاتی در فضیلت تهجد نقل شده است. از جمله برپایه روایتی که از امام علی(ع) نقل شده، بیداری شب باعث سلامتی بدن، خشنودی پروردگار، در معرض رحمت و لطف خدا قرار گرفتن و تمسک به اخلاق پیامبران می‌شود.[۶] همچنین در قرآن، آمرزش‌خواهی در سَحَر از ویژگی‌های پرهیزگاران شمرده شده است.[۷]
علامه طباطبایی در المیزان نوشته است تهجد، در لغت به معنای بیدارشدن بعد از خواب است.[۸] به گفته علامه مجلسی گاهی به نماز شب هم تهجد گفته می‌شود.[۹]
پانویس
- ↑ مصلائی‌پور، «تهجد»، ص۶۸۹.
- ↑ سوره إسراء، آیه۷۹.
- ↑ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۴.
- ↑ سوره مزمل، آیه۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۲۲۵.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۴۴.
- ↑ نگاه کنید به سوره آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره ذاریات، آیات ۱۷-۱۸.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۳، ص۱۷۵.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۲۲.
منابع
- صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاَعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دارُ اِحیاء التُّراثِ العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مصلائی‌پور، عباس، تهجد، دانشنامه جهان اسلام، ج۸، تهران، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سی و دوم، ۱۳۷۴ش.