صِبْغَةَ اللَّه به معنای «رنگ خدا»،[یادداشت ۱] ترکیب قرآنی به‌کار رفته در آیه ۱۳۸ سوره بقره است. گروهی[یادداشت ۲] آن را به معنای «تعمید خدا»[یادداشت ۳] می‌دانند.[۱]
دربارهٔ مصداق صبغة الله در تفاسیر قرآن، دیدگاه‌های مختلفی بیان شده است؛[۲] از جمله این که گروهی از مفسران، مصداق آن را دین خدا یعنی اسلام دانستند و در مناسبت صبغة الله با دین خدا گفته‌اند دین حالتی در مؤمن ایجاد می‌کند که به سبب آن، ظاهر و رفتار مؤمن تغییر می‌کند، همان‌طور که رنگ ظاهر جسم را تغییر می‌دهد.[۳] گروهی دیگر از مفسران، مصداق صبغة الله را فطرت و خلقت خدا می‌دانند و در توضیح مناسبت صبغة الله با فطرت خدا به این نکته اشاره کرده‌اند که فطرت زیور انسان است، همان‌طور که رنگ زیور جسم رنگ شده است.[۴] گروهی از مفسران نیز هر دو وجه را با هم جمع کرده‌اند.[۵] محی الدین عربی در تفسیر صبغة الله آن را نتیجه ایمان به خدا دانسته و براین باور است که هر کسی به هر چیزی اعتقاد داشته باشد باطنش به رنگ همان عقیده و دین و مذهب در می‌آید و اهل توحید نیز به رنگ خدا در می‌آیند که رنگی نیکوتر از آن نیست. [۶] در روایات نیز در تأویل صبغة الله و توضیح مصداق و معنای باطنی آن، گاهی آن را اسلام،[۷] گاهی آن را شناخت ولایت امام علی(ع)[۸] و گاهی رنگ ولایت زدن به مؤمنان در میثاق(پیمانی که در عالم ذر انجام شد.)[۹] دانسته‌اند.[۱۰]
در شأن نزول آیه «صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً» و آیات سابق (یعنی آیات ۱۳۵–۱۳۸ سوره بقره) گفته شده که این آیات، دربارهٔ اختلاف یهودیان و مسیحیان است که هر یک فقط خودشان را حق می‌دانستند. خدا در این آیات اعلام می‌کند که مؤمن راستین، میان پیامبران فرقی نمی‌گذارد و به خدا، وحی و حقانیت همه پیامبران معتقد است و خود را به رنگ الهی (اسلام که همان تسلیم محض در برابر برنامه الهی از ابتدا تا انتها است) مزیّن می‌سازد؛ «و چه رنگی بهتر از رنگ الهی؟!»[۱۱]
در سال ۱۳۷۶ش فیلم «رنگ خدا» با درونمایه دینی، به کارگردانی مجید مجیدی در ایران تولید شد.[۱۲]
پانویس
- ↑ خاتمی و طباطبائی، «رنگ یا تعمید؟»، ص۱۷-۱۹.
- ↑ خاتمی و طباطبائی، «رنگ یا تعمید؟»، ص۱۲-۱۷.
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۱۷۶؛ طوسی، التبیان، دار احياء التراث العربی، ج۱، ص۴۸۵؛ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۱۵.
- ↑ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴۴۵؛ طوسی، التبیان، دار احياء التراث العربی، ج۱، ص۴۸۵؛ بیضاوی، انوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۹.
- ↑ میبدی، کشف الاسرار، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۸۱-۳۸۲؛ طریحی، تفسیر غریب القرآن، انتشارات زاهدی، ص۳۸۲؛ ثعالبی، جواهر الحسان، ۱۴۱۸، ج۱، ص۳۲۴-۳۲۵.
- ↑ ابن عربی، تفسیر ابن العربی، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۷۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۴.
- ↑ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۶۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۲۲–۴۲۳.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۱۵.
- ↑ بابایی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۱۲۶–۱۲۷.
- ↑ فیلم رنگ خدا، سایت راسخون.
یادداشت
- ↑ مترجمان فارسی همچون دهلوی، عبدالمحمد آیتی، عبدالحسین آیتی، پاینده، رهنما و مکارم شیرازی؛ مترجمان انگلیسی همچون پیکتال، داوود و دریابادی؛ مترجمان فرانسوی همچون ابوالقاسم فخری، حمیدالله، ژاک بِرِک و آندره شورقی.
- ↑ مترجمان فارسی همچون بهبودی؛ مترجمان انگلیسی همچون جورج سیل، آربری و یوسف علی؛ مترجمان فرانسوی همچون کازیمیریسکی، حدیدی و کریستین بونو.
- ↑ نویسندگان مقاله «رنگ یا تعمید؟» با ریشه‌یابی صِبغ، معنای اصلی آن را «فرو بردن شیئی در مایعی» دانسته‌اند که از قدیم تاکنون کاربردهای متنوعی داشته است؛ از جمله: فرو بردن لب شتر در آب، فرو بردن پارچه در رنگ، فرو بردن لقمه نان در روغن، فرو بردن مسیحیان در آب (تعمید) و غیره. از این رو، به باور آنها، «تعمید خدا» ترجمه بهتری برای این واژه است.(خاتمی و طباطبائی، «رنگ یا تعمید؟»، ص۲۵)
منابع
- ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۷۶ش.
- بابایی، احمدعلی، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۲ش.
- بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، دار احياء التراث العربی، ۱۴۱۸ق.
- ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد، جواهر الحسان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احياء التراث العربی، ۱۴۱۸ق.
- خاتمی، مصعومه - طباطبائی، سیدکاظم، «رنگ یا تعمید؟»، مجله پژوهش دینی، شماره ۱۲، زمستان ۱۳۸۴ش.
- طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۱۲ق.
- طریحی، فخرالدین، تفسیر غریب القرآن، قم، انتشارات زاهدی، [بی‌تا].
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احياء التراث العربی، [بی‌تا].
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تهران، المطبعة العلمية، ۱۳۸۰ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- میبدی، رشیدالدین، کشف الاسرار و عُدّة الابرار، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۱ش.