آیه ۱۰۴ سوره کهف زیانکارترین مردم از نظر اعمال را افرادی می‌داند[۱] که تلاش‌هایشان در زندگی دنیا نابود شده، اما گمان می‌کنند کار نیک انجام می‌دهند.[۲]
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۱۶ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | معرفی زیانکارترین مردم از نظر اعمال |
آیه ۱۰۳ سوره کهف این پرسش را مطرح می‌کند که «آیا شما را از زیانکارترین مردم آگاه گردانم؟»[۳] و آیه بعد (۱۰۴ کهف) به معرفی این افراد می‌پردازد.[۴] در ابتدایِ توصیف زیانکاران می‌گوید: «کوشش‌شان در زندگی دنیا به هدر رفته است».[۵] این بخش چنین معنا شده که همه اعمال حتی کارهای نیک و مفید آن‌ها[۶] نیز باطل شده و ثمره‌ای برای آن‌ها ندارد.[۷] فیض کاشانی، عالم و مفسر شیعه، علت بی‌ثمر بودنِ اعمال آنان را کُفر دانسته است.[۸] برخی مفسران نیز آورده‌اند که هدف این نوع افراد خداوند نبوده و به همین جهت در آخرت ثمره‌ای از اعمال نیک خود نمی‌بینند.[۹]
آیه ۱۰۴ سوره کهف، زیانکارترین بودن را با این توصیف تکمیل می‌کند[۱۰] که آنان خبر از باطل بودن اعمال خود نداشته و گمان می‌کنند کار خوب انجام می‌دهند.[۱۱] آنان اعتقاد دارند که بر حق هستند، عُجب آن‌ها را فرا گرفته و به همین جهت گمان می‌کنند کار درست را انجام می‌دهند.[۱۲] اعمال درست این افراد به‌جهت کفر مورد قبول واقع نمی‌شود.[۱۳] مکارم شیرازی، عالم و مفسر شیعه، زیانِ بیشتر این افراد را چنین تشریح می‌کند که نه‌تنها از کوشش‌های خود نتیجه‌ای نگرفته‌اند، بلکه از زیانی که به آن‌ها رسیده عبرت نیز نمی‌گیرند و این اشتباه را بارها تکرار می‌کنند.[۱۴]
مصادیق متعددی برای آیه ۱۰۴ سوره کهف ذکر شده است؛ در روایتی از امام باقر(ع) عالمان و راهبانِ مسیحی، پیروانِ هوای نفس و اهل بدعت از مصادیق این آیه شمرده شده‌اند.[۱۵] در روایتی از امام علی(ع) اهل کتابی که کفر ورزیده و در دینشان بدعت ایجاد کردند از مصادیق آیه شمرده شده و امام در انتها خاطر نشان کرده بعید نیست خوارج نیز از مصادیق این آیه باشند.[۱۶] افرادی که از روی دشمنی، امامت و فضل امامان شیعه را انکار کنند[۱۷] و افرادی که حج را به تأخیر بیندازند را از دیگر مصادیق آیه برشمرده‌اند.[۱۸]
﴿الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا ١٠٤﴾ [کهف:104]
﴿[آنان] کسانی‌اند که کوشش‌شان در زندگی دنیا به هدر رفته و خود می‌پندارند که کار خوب انجام می‌دهند ١٠٤﴾
پانویس
- ↑ جعفری، کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۶، ص۴۷۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۵۵۹.
- ↑ سوره کهف، آیه ۱۰۳.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۱۶۳.
- ↑ سوره کهف، آیه ۱۰۴.
- ↑ قرشی، تفسیر أحسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۲۸۲.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۶۷.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۶۷.
- ↑ قرشی، تفسیر أحسن الحدیث، ۱۳۷۷ش، ج۶، ص۲۸۲.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۹۹.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۷۶۷.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۶۷.
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۱، ص۵۰۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۵۶۰.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۴۶.
- ↑ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۳۵۲.
- ↑ نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۹.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۷، ص۲۳۱.
منابع
- جعفری، یعقوب، کوثر، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ یازدهم، ۱۳۸۳ش.
- قرشی، سید علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۷ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح سید طیب موسوی جزائری، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، ۱۳۹۷ق.