پرش به محتوا

امامه دختر ابوالعاص بن ربیع: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
جز تمیزکاری
جز تمیزکاری
خط ۲۷: خط ۲۷:
{{جعبه نقل قول| عنوان = [[فاطمه(س)]] خطاب به [[حضرت علی(ع)]]:| نقل‌قول = «وَ أَنَا أُوصِیک أَنْ تَتَزَوَّجَ أُمَامَةَ بِنْتَ أُخْتِی زَینَبَ تَکونُ لِوُلْدِی مِثْلِی.{{سخ}}به تو [[وصیت]] می‌کنم که با امامة دختر خواهرم [[زینب بنت رسول الله|زینب]] ازدواج کنی؛ زیرا که او برای فرزندانم همانند من است»|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[محدث نوری]]، [[مستدرک الوسائل]]، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۶۰؛ [[سلیم بن قیس]]، [[کتاب سلیم بن قیس]]، ۱۴۱۵ق، ص۸۶۸</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان = [[فاطمه(س)]] خطاب به [[حضرت علی(ع)]]:| نقل‌قول = «وَ أَنَا أُوصِیک أَنْ تَتَزَوَّجَ أُمَامَةَ بِنْتَ أُخْتِی زَینَبَ تَکونُ لِوُلْدِی مِثْلِی.{{سخ}}به تو [[وصیت]] می‌کنم که با امامة دختر خواهرم [[زینب بنت رسول الله|زینب]] ازدواج کنی؛ زیرا که او برای فرزندانم همانند من است»|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[محدث نوری]]، [[مستدرک الوسائل]]، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۶۰؛ [[سلیم بن قیس]]، [[کتاب سلیم بن قیس]]، ۱۴۱۵ق، ص۸۶۸</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}


== زندگی و والدین ==
== والدین ==
اُمامَه پیش از [[بعثت]] به دنیا آمد و در [[سال ۵۰ قمری|سال ۵۰ق]] از دنیا رفت.<ref>ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴</ref> پدرش، [[ابوالعاص بن ربیع]]<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳.</ref> (درگذشت [[سال ۱۲ هجری قمری|۱۲ق]])، خواهرزاده [[خدیجه]] بود که در [[جنگ بدر]] به اسارت [[مسلمانان]] درآمد<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۰۶</ref> او حدود [[سال ۶ هجری قمری|سال ۶ق]] اسلام آورد. مادرش [[زینب دختر پیامبر]] است<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳</ref> که  در [[سال ۸ هجری قمری|سال ۸ق]] درگذشت<ref> خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۴۴.</ref> و در [[بقیع]] مدفون شد.
پدر امامه، [[ابوالعاص بن ربیع]]<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳.</ref> (درگذشت [[سال ۱۲ هجری قمری|۱۲ق]])، خواهرزاده [[خدیجه]] بود که در [[جنگ بدر]] به اسارت [[مسلمانان]] درآمد<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۰۶</ref> مادرش [[زینب دختر پیامبر]] است<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳</ref> که  در [[سال ۸ هجری قمری|سال ۸ق]] درگذشت<ref> خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۴۴.</ref> و در [[بقیع]] مدفون شد.
=== کودکی ===
== مورد علاقه پیامبر==
رسول خدا (ص) اُمامَه را دوست می‌داشت، اُمامَه در کودکی هنگامی که پیامبر [[نماز]] می‌گزارد، بر روی دوش آن حضرت بود. پیامبر چون به [[سجده]] می‌رفت او را بر زمین می‌گذاشت و چون برمی‌خاست او را برمی‌داشت.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة، ج۷، ص۳۳۱.</ref>
اُمامَه پیش از [[بعثت]] به دنیا آمد و در [[سال ۵۰ قمری|سال ۵۰ق]] از دنیا رفت.<ref>ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴</ref>  به گزارش منابع تاریخی رسول خدا (ص) اُمامَه را دوست می‌داشت، او در کودکی هنگامی که پیامبر [[نماز]] می‌گزارد، بر روی دوش آن حضرت بالا می‌رفت. پیامبر هنگامی که به [[سجده]] می‌رفت او را بر زمین می‌گذاشت و هنگامی که برمی‌خاست او را برمی‌داشت.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة، ج۷، ص۳۳۱.</ref>


فقها از این روایت برای جواز انجام دادن برخی کارها در حال نماز استفاده کرده‌اند.<ref> نک: علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۸۱، ص۲۸۸.</ref>
فقها از این ماجرا برای جواز انجام دادن برخی کارها در حال نماز استفاده کرده‌اند.<ref> نک: علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۸۱، ص۲۸۸.</ref>


== ازدواج با امام علی(ع)  ==
== ازدواج با امام علی(ع)  ==
امام علی(ع) پس از درگذشت حضرت فاطمه (س) به سفارش آن حضرت با اُمامَه [[ازدواج]] کرد<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۳، ص۲۱۷.</ref> و از او صاحب پسری شد که  [[محمد اوسط بن علی|محمد اوسط]] نام گرفت.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۹۳</ref> هنگامی که حضرت علی (ع) به دست [[ابن ملجم]] مجروح شد، به امامه وصیت کرد که پس از او، با [[مغیره بن نوفل|مُغِیرَة بن نَوْفَل]] ازدواج کند. او پس از گذشت [[عده]] با مغیره ازدواج کرد و تا زمان وفات نزد او بود و فرزندی به نام یحیی برای او آورد<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳، ج۶، ص۲۲؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹</ref> برخی معتقدند که او از علی و مغیره صاحب فرزندی نشد.<ref>نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹</ref> بنابر برخی گزارش‌های دیگر، حضرت علی (ع) هنگامی که در بستر مرگ بود، از مغیره خواست که پس از ایام عده امامه، او را به عقد خود درآورد زیرا بیم داشت که بعد از او، [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]] از امامه خواستگاری کند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۲، ص۱۷۸۹.</ref> طبق نقلی دیگر، علی (ع) به امامه گفت اگر بعد از من خواستی شوهر کنی، با مغیره ازدواج کن. پس از اتمام عده امامه، معاویه از او خواستگاری کرد و امامه به مغیره پیام فرستاد که «معاویه» از من خواستگاری کرده و اگر تو را به من نیازی هست، به خواستگاری من بیا و چنین شد که امامه به همسری مغیره درآمد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۴، ص۱۷۸۹-۱۷۹۰.</ref>
امام علی(ع) پس از درگذشت حضرت فاطمه (س) به سفارش آن حضرت با اُمامَه [[ازدواج]] کرد<ref>محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۳، ص۲۱۷.</ref> و از او صاحب پسری شد که  [[محمد اوسط بن علی|محمد اوسط]] نام گرفت.<ref>ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۹۳</ref> پس از آنکه که حضرت علی (ع) به دست [[ابن ملجم]] ضربت خورد، به امامه وصیت کرد که پس از او، با [[مغیره بن نوفل|مُغِیرَة بن نَوْفَل]] ازدواج کند. او پس از گذشت [[عده]] با مغیره ازدواج کرد و تا زمان وفات نزد او بود و فرزندی به نام یحیی برای او آورد<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳، ج۶، ص۲۲؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹</ref> برخی معتقدند که او از علی و مغیره صاحب فرزندی نشد.<ref> نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹</ref> بنابر برخی گزارش‌های دیگر، حضرت علی (ع) هنگامی که در بستر مرگ بود، از مغیره خواست که پس از ایام عده امامه، او را به عقد خود درآورد زیرا بیم داشت که بعد از او، [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]] از امامه خواستگاری کند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۲، ص۱۷۸۹.</ref> طبق نقلی دیگر، علی (ع) به امامه گفت اگر بعد از من خواستی شوهر کنی، با مغیره ازدواج کن. پس از اتمام عده امامه، معاویه از او خواستگاری کرد و امامه به مغیره پیام فرستاد که «معاویه» از من خواستگاری کرده و اگر تو را به من نیازی هست، به خواستگاری من بیا و چنین شد که امامه به همسری مغیره درآمد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۴، ص۱۷۸۹-۱۷۹۰.</ref>


در منابع [[شیعه]] یک روایت از او نقل شده که از حالات و آداب علی (ع) سخن گفته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۶، ص۳۶۹.</ref>
در منابع [[شیعه]] یک روایت از او نقل شده که از حالات و آداب علی(ع) سخن گفته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۶، ص۳۶۹.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==

نسخهٔ ‏۱۷ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۱۲:۱۷

امامة دختر ابوالعاص
مشخصات فردی
نام کاملاُمامَة بنت ابوالعاص بن رَبیع
محل زندگیمدینه
خویشاوندانپیامبر(ص)زینبامام علی (ع)ابوالعاص
درگذشت۵۰ ق
مشخصات دینی
دلیل شهرتنوه پیامبر (ص)
نقش‌های برجستههمسر امیرالمومنین


اُمامَة بنت ابی‌العاص بن رَبیع، همسر امام علی(ع). امامه دختر زینب بنت رسول‌الله و ابوالعاص بن ربیع بود و پس از شهادت حضرت فاطمه(س)، به ازدواج امام علی(ع) درآمد. گفته‌اند که این ازدواج به وصیت حضرت فاطمه(س) بوده است.

«وَ أَنَا أُوصِیک أَنْ تَتَزَوَّجَ أُمَامَةَ بِنْتَ أُخْتِی زَینَبَ تَکونُ لِوُلْدِی مِثْلِی.
به تو وصیت می‌کنم که با امامة دختر خواهرم زینب ازدواج کنی؛ زیرا که او برای فرزندانم همانند من است»

محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۳۶۰؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۱۵ق، ص۸۶۸

والدین

پدر امامه، ابوالعاص بن ربیع[۱] (درگذشت ۱۲ق)، خواهرزاده خدیجه بود که در جنگ بدر به اسارت مسلمانان درآمد[۲] مادرش زینب دختر پیامبر است[۳] که در سال ۸ق درگذشت[۴] و در بقیع مدفون شد.

مورد علاقه پیامبر

اُمامَه پیش از بعثت به دنیا آمد و در سال ۵۰ق از دنیا رفت.[۵] به گزارش منابع تاریخی رسول خدا (ص) اُمامَه را دوست می‌داشت، او در کودکی هنگامی که پیامبر نماز می‌گزارد، بر روی دوش آن حضرت بالا می‌رفت. پیامبر هنگامی که به سجده می‌رفت او را بر زمین می‌گذاشت و هنگامی که برمی‌خاست او را برمی‌داشت.[۶]

فقها از این ماجرا برای جواز انجام دادن برخی کارها در حال نماز استفاده کرده‌اند.[۷]

ازدواج با امام علی(ع)

امام علی(ع) پس از درگذشت حضرت فاطمه (س) به سفارش آن حضرت با اُمامَه ازدواج کرد[۸] و از او صاحب پسری شد که محمد اوسط نام گرفت.[۹] پس از آنکه که حضرت علی (ع) به دست ابن ملجم ضربت خورد، به امامه وصیت کرد که پس از او، با مُغِیرَة بن نَوْفَل ازدواج کند. او پس از گذشت عده با مغیره ازدواج کرد و تا زمان وفات نزد او بود و فرزندی به نام یحیی برای او آورد[۱۰] برخی معتقدند که او از علی و مغیره صاحب فرزندی نشد.[۱۱] بنابر برخی گزارش‌های دیگر، حضرت علی (ع) هنگامی که در بستر مرگ بود، از مغیره خواست که پس از ایام عده امامه، او را به عقد خود درآورد زیرا بیم داشت که بعد از او، معاویه از امامه خواستگاری کند.[۱۲] طبق نقلی دیگر، علی (ع) به امامه گفت اگر بعد از من خواستی شوهر کنی، با مغیره ازدواج کن. پس از اتمام عده امامه، معاویه از او خواستگاری کرد و امامه به مغیره پیام فرستاد که «معاویه» از من خواستگاری کرده و اگر تو را به من نیازی هست، به خواستگاری من بیا و چنین شد که امامه به همسری مغیره درآمد.[۱۳]

در منابع شیعه یک روایت از او نقل شده که از حالات و آداب علی(ع) سخن گفته است.[۱۴]

پانویس

  1. ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳.
  2. واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۱۳۹؛ ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۷۵ق، ج۲، ص۳۰۶
  3. ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳
  4. خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ۱۴۱۵ق، ص۴۴.
  5. ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴
  6. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۸؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة، ج۷، ص۳۳۱.
  7. نک: علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۸۱، ص۲۸۸.
  8. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۳۵؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۲۲؛ علامه مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۴۳، ص۲۱۷.
  9. ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۹۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۹۳
  10. ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۴۷۳، ج۶، ص۲۲؛ ذهبی، تاریخ اسلام، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۲۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹
  11. نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۷۸۹
  12. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۲، ص۱۷۸۹.
  13. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۴، ص۱۷۸۹-۱۷۹۰.
  14. کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۶، ص۳۶۹.

منابع

  • ابن اثیر، علی بن محمد جزری، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق-۱۹۸۹م.
  • ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ،‌ بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق-۱۹۶۵م.
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، بیروت، ۱۴۱۵ق-۱۹۹۵م.
  • ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت،‌ دارالجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲ق-۱۹۹۲م.
  • ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویـه، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي الحلبي وأولاده بمصر، ۱۳۷۵ق-۱۹۵۵م.
  • بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی،‌ بیروت، دارالفکر، ط الأولی، ۱۴۱۷ق-۱۹۹۶م.
  • خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیة، ط الأولی، ۱۴۱۵ق-۱۹۹۵م.
  • ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق-۱۹۹۳م.
  • سلیم بن قیس هلالی کوفی، کتاب سلیم بن قیس، قم، انتشارات الهادی، ۱۴۱۵ق.
  • علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش.
  • محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق.
  • مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
  • واقدی، محمدبن عمر، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، بی‌نا، ۱۹۶۶م.