موسوعة اهل‌البیت (کتاب)

موسوعة اهل‌البیت علیهم‌السلام

اطلاعات کتاب
نویسنده	سید علی عاشور
موضوع	اهل البیت(ع)
زبان	عربی
تعداد جلد	۲۰ جلد
قطع	وزیری
اطلاعات نشر
ناشر	دار نظیر عبود
محل نشر	بیروت
تاریخ نشر	۱۴۲۷ق
نوبت چاپ	اول
نسخه الکترونیکی	موسوعة اهل‌البیت علیهم‌السلام

مَوسُوعَة اَهل‌ِالبَیت(ع)، دانشنامه‌ای به زبان عربی درباره زندگانی چهارده معصوم است که سید علی عاشور آن‌را در بیست جلد گردآوری کرده است. این مجموعه در سال ۱۴۲۷ق توسط انتشارات دار نظیر عبود در بیروت به چاپ رسیده است.

سید علی عاشور در موسوعة اهل‌البیت(ع) درباره هر یک از معصومان(ع) یک یا چند جلد تدوین کرده است. جلدهای اول و دوم به زندگی، فضائل، معجزات و احادیث پیامبر(ص) درباره امامت اهل‌بیت(ع) اختصاص دارد. جلدهای سوم تا دهم به امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) پرداخته و موضوعاتی مانند فضائل، وقایع تاریخی، کرامات و شهادت ایشان را بررسی می‌کند. از جلد یازدهم تا هجدهم، زندگانی امام سجاد(ع) تا امام حسن عسکری(ع) شامل تولد، شهادت، کرامات، مناظرات و ارتباط آنان با پادشاهان هم‌عصرشان بیان شده است. دو جلد پایانی نیز درباره امام مهدی(عج) بوده و به ولادت، غیبت، ظهور و نشانه‌های ظهور می‌پردازد.

معرفی اجمالی

موسوعة اهل‌البیت(ع)، دائرة‌المعارفی عربی درباره سیره چهارده معصوم که توسط سید علی عاشور در بیست جلد جمع‌آوری شده است. این موسوعة را انتشارات دار نظیر عبود بیروت در سال ۱۴۲۷ق منتشر کرده است. سید علی عاشور کتاب‌های زیادی به‌ویژه با عنوان موسوعة تألیف، گردآوردی، تصحیح و تحقیق کرده است. ازجمله تألیفات او می‌توان به این موارد اشاره کرد: موسوعة الامام علی بن أبی‌طالب(ع)، موسوعة فاطمة الزهراء(س) بنت رسول الله(ص)، موسوعة الإمام الحسين(ع)، موسوعة الامام زین العابدین(ع)، موسوعة زینب الکبری(س) بنت أمیر المؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) و موسوعة المواضیع في المصادر الإسلامیة.

ساختار و محتوا

سید علی عاشور، در تدوین موسوعة اهل‌البیت(ع)، درباره هر کدام از معصومان(ع) یک یا چند جلد اختصاص داده است. موضوع هر جلد از این کتاب به شرح زیر است:

• جلدهای اول و دوم درباره حضرت محمد(ص): جلد اول این کتاب با روایاتی درباره لزوم ایمان به همه پیامبران آغاز می‌شود. سپس به دسته‌بندی و تعداد پیامبران اشاره می‌کند. در ادامه، درباره نسب پیامبر(ص)، نام‌های ایشان، شهادت خداوند و دیگران بر نبوت او، بیان فرزندان و همسرانش، معراج، اخلاق، سیره زندگی و معجزات او مطالبی آورده شده است. جلد دوم نیز به احادیثی از پیامبر(ص) درباره امامت اهل‌بیت(ع) می‌پردازد و آن‌ها را در ده دسته جمع‌آوری کرده است.

• جلدهای سوم تا پنجم درباره امام علی بن ابی‌طالب(ع): جلد سوم این کتاب به ویژگی‌های امام علی(ع) می‌پردازد. در این بخش، درباره نسب و نام‌ها، فضائلی مانند شجاعت، علم، زهد، عدالت و تواضع او صحبت شده است. همچنین، آیاتی که درباره امام علی(ع) نازل شده، شهادت او، علت شهادت و وصیت‌هایش بیان شده است. در پایان نیز به زندگی فاطمه بنت اسد، مادر امام علی(ع)، و فرزندان او اشاره شده است. جلد چهارم و پنجم نیز با ذکر مقدماتی جانشینی امام علی(ع) بعد از پیامبر(ص) را اثبات می‌کند.

• جلدهای ششم و هفتم درباره حضرت فاطمه زهرا(س): در جلد ششم، به شخصیت و فضائل اخلاقی حضرت فاطمه(س)پرداخته شده است. همچنین، درباره توسل پیامبران به حضرت زهرا(س) و آیات و احادیث مرتبط با ایشان صحبت شده است. جلد هفتم به جایگاه سیاسی و اجتماعی حضرت زهرا(س) می‌پردازد. در این جلد، موضوعاتی مانند کرامات، ماجرای فدک، شهادت، مخفی بودن قبر، شفاعت و فرزندان حضرت زهرا (س) بررسی شده است.

• جلد هشتم درباره امام حسن مجتبی(ع): در این جلد به موضوعاتی مانند تولد، فرزندان و همسران امام حسن(ع) بررسی شده‌اند. همچنین، روایاتی درباره امام حسن(ع)، فضائل اخلاقی و شباهت‌های ایشان به پیامبر(ص) بیان شده است. توسل حضرت آدم(ع) به امام حسن(ع) و کرامات ایشان نیز مطرح شده‌اند. آیات قرآن مانند آیه تطهیر و آیه مباهله درباره امام حسن(ع) توضیح داده شده‌اند. صلح امام حسن(ع) با معاویه و علت آن بررسی شده است. در پایان، خطبه‌ها، شهادت و وصیت ایشان بیان شده است.

• جلد نهم و دهم درباره امام حسین(ع): در این جلد فرزندان ایشان، آیات قرآن درباره امام حسین(ع) و شباهت‌های ایشان به پیامبر(ص) بیان شده‌اند. همچنین، فضائل اخلاقی، کرامات و مقام ایشان در روز قیامت توضیح داده شده است. توسل و خدمت‌گزاری فرشتگان به امام حسین(ع) و واقعه کربلا همراه با خطبه‌های امام حسین(ع) و یارانشان بررسی شده است.

در جلد دهم، آمدن فرشتگان و جنیان به کربلا برای یاری امام حسین(ع) ذکر شده است. شهادت برخی از یاران ایشان، خطبه‌های امام سجاد(ع) در قصر یزید و حضرت زینب (س) در قصر ابن‌زیاد بیان شده‌اند. همچنین، ماجرای سر امام حسین(ع)، عذاب قاتلان ایشان و قیام مختار توضیح داده شده است.

• جلد یازدهم درباره امام سجاد(ع): در این جلد درباره ولادت و شهادت امام سجاد(ع) صحبت شده است. القاب و کنیه‌های امام سجاد(ع)، فضائل اخلاقی، دعاها و مناجات‌ها، بیان شده است. همچنین، کرامات، بَکّائین(بسیار گریه کنندگان)، کمک به فقرا و وصیت‌ها بررسی شده است.

• جلد دوازدهم درباره امام باقر(ع): در این جلد ولادت و شهادت، نام‌ها، وصیت‌ها و موعظه‌ها بیان شده است. همچنین فرزندان، کرامت‌ها و فضائل اخلاقی امام باقر(ع) نیز بررسی شده‌اند.

• جلد سیزدهم درباره امام صادق(ع): در این جلد درباره ولادت و شهادت امام صادق(ع) صحبت شده است. همچنین، مادر امام صادق(ع)، فضائل اخلاقی، شاگردان، فرزندان و همسران امام بررسی شده‌اند. روایت‌هایی درباره طب، پادشاهان هم‌عصر و مناظرات اصحاب امام صادق(ع) نیز بیان شده است.

• جلد چهاردهم درباره امام کاظم(ع): در این جلد به فضائل اخلاقی امام کاظم(ع) پرداخته شده است. دوران زندانی بودن، وصیت‌ها و دعاها بررسی شده‌اند. همچنین، روایت‌هایی درباره طب، پادشاهان هم‌عصر و مناظرات امام کاظم(ع) با خلیفه و بزرگان زمان خود بیان شده است. مناظرات اصحاب امام کاظم(ع) نیز در این جلد ذکر شده است.
• جلد پانزدهم درباره امام رضا(ع): در این جلد درباره ولادت و شهادت امام رضا(ع) صحبت شده است. همچنین، مادر امام رضا(ع)، فضائل اخلاقی و کرامات امام(ع) بررسی شده‌اند. نماز باران، موعظه‌ها و شعرهای منسوب به ایشان بیان شده است. قصیده دعبل خزاعی، ولایتعهدی و نماز عید امام رضا(ع) نیز ذکر شده‌اند. حدیث سلسله‌الذهب، فضیلت زیارت، مناظرات امام و اصحاب امام رضا(ع) و همچنین مناظرات یاران امام رضا(ع) در این جلد آمده است.
• جلد شانزدهم درباره امام جواد(ع): در این جلد به بشارت پیامبر(ص)، امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) به ولادت امام جواد(ع) پرداخته شده است. همچنین، نسب و اسم امام جواد(ع) در تورات ذکر شده است. جریان ازدواج امام جواد(ع)، فرزندان و کرامات ایشان بررسی شده‌اند. علم امام جواد(ع) به وقایع مختلف و زبان حیوانات نیز بیان شده است. دعاها، مناجات‌ها و حرز امام جواد(ع)، روایات درباره طب، وصیت و شهادت امام جواد(ع) و پادشاهان هم‌عصر نیز در این جلد آمده است.
• جلد هفدهم درباره امام هادی(ع): در این جلد به کنیه‌ها و القاب امام هادی(ع) پرداخته شده است. همچنین، کرامات ایشان و تأثیر نذر امام هادی(ع) در بهبود متوکل ذکر شده است. فرزندان، اصحاب و مدت امامت امام هادی(ع) نیز بررسی شده‌اند. شهادت ایشان، حرز امام هادی(ع) و جریان اسلام آوردن هرثمه و ابن‌یوسف نصرانی توسط امام هادی(ع) نیز مطرح شده است. در نهایت، روایت جبر و تفویض و پادشاهان هم‌عصر امام هادی(ع) بیان شده است.
• جلد هجدهم درباره امام حسن عسکری(ع): در این جلد به مادر امام عسگری(ع) پرداخته شده است. همچنین، ولادت و شهادت ایشان، کنیه‌ها و القاب امام عسگری(ع) ذکر شده است. آگاهی امام از علوم مختلف، کرامات و روایات درباره طب بیان شده‌اند. فضیلت زیارت امام عسگری(ع)، نامه امام به ابن‌بابویه و اسحاق بن اسماعیل نیز بررسی شده است. همچنین، جریان جعفر کذاب، پادشاهان هم‌عصر و مناظرات امام عسگری(ع) مطرح شده است.
• جلد نوزدهم و بیستم درباره امام مهدی(عج): در جلد نوزدهم به ولادت امام مهدی(عج)، غیبت امام و دلایل نقلی و عقلی بر ولادت و غیبت امام مهدی (عج) پرداخته شده است. همچنین، کرامات و آیات درباره امام مهدی(عج)، بشارت‌های تورات، پیامبر(ص) و امامان معصوم درباره قیام امام مهدی(عج) بیان شده است. در جلد بیستم، برکات امام مهدی(عج) در زمان غیبت و ظهور بررسی شده است. همچنین، به پیامبرانی که از میان امت خود غایب شده‌اند، نواب اربعه، توقیعات امام مهدی(عج)، نشانه‌های ظهور و داستان افرادی که امام مهدی(عج) را دیده‌اند پرداخته شده است. در نهایت، دجال و خصوصیات آن نیز ذکر شده است.