الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین (کتاب)

الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین

اطلاعات کتاب
نویسنده	شاذان بن جبرئیل قمی
موضوع	فضائل امیرالمؤمنین
سبک	روایی
زبان	عربی
اطلاعات نشر
ناشر	مکتبة الامین
تاریخ نشر	۱۴۲۳ق

ألرّوضَة فی فضائل أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب علیه‌السلام کتابی به زبان عربی، اثر شاذان بن جبرئیل قمی از علمای قرن ششم هجری است. مؤلف در این اثر، ۱۹۵ حدیث را که اختصاص به فضائل امیرالمؤمنین، امام علی(ع) دارد، آورده است. برخی در انتساب کتاب به شاذان بن جبرئیل تردید کرده و آن را منتسب به شیخ صدوق دانسته‌اند. در این کتاب، روایات مشهوری نظیر حدیث غدیر، طیر، ثقلین، کساء، منزلت، سد ابواب، رد الشمس و احادیث دیگر بیان شده است.

درباره مؤلف

مقالهٔ اصلی: شاذان بن جبرئیل قمی

ابوالفضل شاذان ابن جبرئیل بن اسماعیل بن ابی طالب القمی از بزرگان و فقهای شیعه امامیه است. وی از شاگردان عالمان شیعه بوده و افرادی نظیر فخار بن معد، محمد بن جعفر مشهدی را تربیت کرده است. کتاب‌هایی به او منتسب است که می‌توان به کتاب الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین اشاره کرد.

انتساب کتاب

ازآنجا که کتاب «الفضائل» اثر شاذان در بردارنده فضائل امیرالمؤمنین و اکثر احادیث آن در الروضه آمده است، برخی در انتساب این کتاب به صورت جداگانه تشکیک کرده‌اند. عده‌ای نیز آن را منتسب به صدوق دانسته‌اند. شیخ حر عاملی می‌گوید: کتاب روضه را به شیخ صدوق نیز نسبت داده‌اند هر چند ثابت نشده است. اما صاحب مستدرک می‌گوید: کتاب فضائل و مختصر آن که روضه نامیده می‌شود از شاذان است. علامه مجلسی هم تاریخ تألیف کتاب را حدود ۶۵۰ق. ذکر می‌کند و انتساب کتاب به شیخ صدوق را خطا دانسته است.

روش تألیف

احادیث و روایات کتاب روضه بدون سند آمده و در مواردی هم که مؤلف بخشی از اسناد را آورده با کلمه «یرفَعُه» آن را بریده و تکمیل نکرده است. او همچنین منابع خود را هم ذکر نکرده است. کتاب، فصل‌بندی و تنظیم خاصی ندارد و احادیث به شکل پیوسته و دنبال هم ذکر شده است. هر چند عنوان کتاب، فضائل علی(ع) بوده و همه احادیث هم در حول همین عنوان دور می‌زند مواردی نادر در لابلای کتاب یافت می‌شود که درباره دیگر اهل بیت و ائمه است.

خود مؤلف در مقدمه کتاب می‌گوید: «آنچه را نقل کردم از راویان ثقه و روایاتی که همگان بر آن اتفاق داشته‌اند بوده است.»

نگاهی به محتوا

نخستین حدیث این کتاب با عنوان «حدیث الحریره» دربیان فضیلتی از امام علی (ع) است که بر اساس آن جبرئیل ترنجی از سوی خداوند به عنوان تحفه(هدیه) بر ای امیرالمؤمنین آورد که پیامبر به او تحویل دهد و چون رسول خدا آن را دو نیم کرد در نیمه‌ای از آن روی حریری نوشته بود(تُحْفَةٌ مِنَ الطَّالِبِ الْغَالِبِ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ» هدیه‌ای از سوی خداوند غالب به علی بن ابی طالب ) حدیث پایانی کتاب در باره فضائل دوازده گانه امام علی(ع) از زبان عمر بن خطاب در نخستین روز خلافتش بر بالای منبراست. عمربن خطاب در ضمن برشمردن فضائلی از حضرت به این موارد اشاره کرد: ولادت در کعبه، ازدواج به دستور خداوند، همسری با فاطمه(س)، فرزندانش حسنین ، سخن پیامبر(ص) در باره او (مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ «هر کس من مولا و فرمانروای او هستم علی مولای اوست، بار الها دوست بدار هر که علی را دوست دارد، و دشمن بدار هر که علی را دشمن دارد، و ياری کن هر که علی را ياری می‌کند، و خوار و تنها گذار هر که علی را خوار و تنها گذارد.)، سخن پیامبر(ص) به او در حضور من در غدیر خم (أَنْتَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى « جایگاه تو برای من مانند جایگاه هارون برای موسی است.» )

نسخه‌ها و چاپ

محقق کتاب از دو نسخه خطی نام می‌برد:

• نسخه‌ای به خط محمد مؤمن علی طالقانی مرجانی در سال ۱۰۳۱ق.
• نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی.

این اثر در سال ۱۴۲۳ق با تحقیق علی شکرچی در قم توسط انتشارات مکتبة الامین با عنوان «الروضة فی فضائل أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب» به‌چاپ رسیده است.