این مقاله دربارهٔ فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام سجاد(ع) است. برای آشنایی با حضرت علی بن الحسین، امام سجاد علیه‌السلام را ببینید.
فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام سجاد علیه‌السلام به القاب و کنیه‌های امام علی بن الحسین(ع) اشاره دارد که در منابع روایی و تاریخی آمده است. نام امام چهارم شیعیان، علی است[۱] و لقب‌ها و کنیه‌های متعددی برای آن امام ذکر شده است. مشهورترین القاب، زین العابدین، سید الساجدین، سجاد و ذوالثفنات است.[۲]
کنیه‌ها
شش کنیه برای امام زین‌العابدین(ع) ذکر شده است:
| ابوبکر[۳] | ابوالحسن[۴] | ابوالحسین[۵] |
| ابوالقاسم[۶] | ابوعبدالله[۷] | ابومحمد[۸] |
لقب‌ها
امام سجاد(ع) دارای القاب فراوانی است. به گفته سید جعفر شهیدی در کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع)، لقب‌هایی را که به امام علی بن الحسین(ع) داده‌اند، هر یک نشان‌دهنده مرتبه‌ای از کمال نفس، درجاتی از ایمان، مرحله‌ای از تقوا و پایه‌ای از اخلاص است و بیان‌دارنده اعتماد و اعتقاد مردم به دارنده این لقب‌هاست.[۹]
بنابر آنچه در کتاب‌های شیعه و سنی بیان شده، القاب امام سجاد(ع) به این شرح است:
| شماره | لقب | معنا |
|---|---|---|
| ۱ | ابن خِیرَتَین[۱۰] | پسرِ دو بهترین (از بین عرب و عجم). در بحار الانوار درباره سبب این لقب گفته که چون پیامبر(ص) فرموده خداوند از میان بندگانش در عرب، قریش را و در غیر عرب فارس را برگزیده است و امام سجاد(ع) پدرش امام حسین(ع) از قریش است و مادرش شهربانو از فارس است ازاین رو «ابن الخیرتین» از القاب حضرت سجاد(ع) است. علامه مجلسی، بحار الأنوار،۱۴۰۳ق، ج۴۶، ص۸. |
| ۲ | اَبو الائمّه[۱۱] | پدر امامان |
| ۳ | امامُ الاُمة[۱۲] | رهبر امت |
| ۴ | امامُ المُؤمنین[۱۳] | پیشوای مؤمنان |
| ۵ | امین[۱۴] | امانت‌دار |
| ۶ | بَحْرَ النَّدى | دریای بخشش |
| ۷ | بَکّاء[۱۵] | بسیار گریه‌کننده در برابر خدا و بر مصیبت‌های عاشورا |
| ۸ | خازنُ وَصایا الْمُرسَلین[۱۶] | خزانه دار وصایای فرستادگان الهی |
| ۹ | خاشع[۱۷] | متواضع و اهل خشوع |
| ۱۰ | خالص[۱۸] | ناب، پاک، روشن |
| ۱۱ | ذوالثَّفِنات[۱۹] | صاحب پینه‌ها، نمازگزاری که برپیشانی و دیگر مواضع سجده‌اش پینه بسته |
| ۱۲ | رُهبانی[۲۰] | خداترس |
| ۱۳ | زاهد[۲۱] | پارسا، سالک |
| ۱۴ | زَکیّ[۲۲] | پارسا و پرهیزکار |
| ۱۵ | زیْنُ الصّالحین[۲۳] | زیور صالحان |
| ۱۶ | زیْنُ الْعابدین[۲۴] | زینت عبادت‌کنندگان |
| ۱۷ | زیْنُ شَبابِ الجَنَّة[۲۵] | زینت جوانان بهشت |
| ۱۸ | زَیْنَ الْمُتَهَجّـِدِین | زینت شب زنده داران |
| ۱۹ | ساجِد[۲۶] | سجده‌کننده، اهل سجده |
| ۲۰ | سَجّاد[۲۷] | بسیار سجده‌کننده |
| ۲۱- | سکینة الحلم | آرامش بخش، بردبار و حلیم |
| ۲۲ | سیّدُ السّاجِدین[۲۸] | سرور سجده‌کنندگان |
| ۲۳ | سیّدُ الْعابِدین[۲۹] | سرور عبادت‌کنندگان |
| ۲۴ | سیّدُ الْمُتَّقین[۳۰] | سرور تقواپیشگان و پرهیزکاران |
| ۲۵ | ضَوْءَ الْمُسْتَوْحِشِینَ | نور بیمناکان |
| ۲۶ | سفینة العلم | کشتی دانش |
| ۲۷ | عابد[۳۱] | عبادت‌کننده |
| ۲۸ | عدل[۳۲] | عدالتِ محض |
| ۲۹ | عَلیُّ الاَغَرّ[۳۳] | علیِ بزرگوار (اَغَرّ به‌معنای شریف، محترم و والامقام است) |
| ۳۰ | عَلیُّ الْخیر[۳۴] | علیِّ خیر(اهل خیر) |
| ۳۱ | عَلیُّ الْعابد[۳۵] | علیِّ عبادت کننده |
| ۳۲ | قُدوةُ الزّاهدین[۳۶] | پیشوای سالکان |
| ۳۳ | مُتَهَجّد[۳۷] | اهل تهجد و عبادت |
| ۳۴ | مَنارُ الْقانتین[۳۸] | چراغ نیایش‌کنندگان |
| ۳۵ | وارثُ عِلمِ النّبیّین[۳۹] | وارث علم انبیای الهی |
| ۳۶ | وَصیُّ الوَصیّین[۴۰] | وصیِ اوصیاء |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ حموی، انیس المؤمنین، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶۳۹.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۷۵.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۷.
- ↑ قرشی، حیاة الامام زین العابدین، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۹.
- ↑ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۸۰.
- ↑ الحسنی، سیرة الائمة الاثنی عشر، ۱۳۸۲ق، ج۳، ص۱۷۵.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۸۲.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۸.
- ↑ ابن طولون، الائمة الاثناعشر، ص۱۷۱.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۷۵.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۶، ص۴.
- ↑ قرشی، حیاة الامام زین العابدین، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۱.
- ↑ خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۱ق، ص۲۱۳.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۷۵.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۶، ص۱۶.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۶، ص۱۶.
- ↑ سبط بن الجوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۲۹۱.
- ↑ طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۹۲.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲.
- ↑ حموی، انیس المؤمنین، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۹.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۷۵.
- ↑ اربلی، کشف الغمة، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۹۹.
- ↑ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری، ۱۴۲۸ق، ج۱۷، ص۲۹.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲.
- ↑ مجلسی، جلاء العیون، ۱۳۸۲ش، ص۸۳۴.
- ↑ ابن ابی‌الثلج، تاریخ اهل‌البیت، ۱۴۱۰ق، ص۱۳۱.
- ↑ گنجی شافعی، کفایة الطالب، ۱۳۶۲ش، ص۴۴۸.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۰، ص۷.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۷۵.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۶، ص۴.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ۱۳۸۰، ص۷.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۷۵.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۶، ص۱۶.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۷۵.
- ↑ عطاردی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۱۲.
منابع
- ابن ابی‌الثلج، تاریخ اهل‌البیت، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
- ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
- ابن طولون، شمس الدین محمد، الائمة الاثنی عشر، تحقیق صلاح الدین المنجد، قم، منشورات الرضی، بی‌تا.
- اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، قم، رضی، ۱۴۲۱ق.
- الحسنی، سید هاشم، سیرة الائمة الاثنی عشر، نجف، المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۲ق.
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق.
- انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ق.
- حموی، محمد بن اسحاق، أنیس المؤمنین، تحقیق میرهاشم محدث، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۶۳ش.
- خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۱۱ق.
- سبط بن جوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکرة الخواص من الأمّة فی ذکر خصائص الأئمة، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۸ق.
- شهیدی، جعفر، زندگانی علی بن الحسین علیهما السلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۰ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، قم، تحقیق و نشر موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۷ق.
- طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق.
- عطاردی، عزیزالله، مسند الامام السجاد، تهران، عطارد، ۱۳۷۹ش.
- قرشی، باقرشریف، حیاة الامام زین العابدین، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۹ق.
- گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب، تهران، دار إحیاء تراث أهل البیت علیهم السلام، ۱۳۶۲ش.
- مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، قم، سرور، ۱۳۸۲ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
- مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.