آثار احمدی (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | احمد بن تاج الدین استرآبادی |
| موضوع | چهارده معصوم |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | ۱ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | میراث مکتوب |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۴ ش |
آثار احمدی، تاریخ زندگانی پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم‌السلام کتابی به زبان فارسی اثر احمد بن تاج‌الدین استرآبادی عالم قرن دهم است. این اثر تاریخی و کلامی، در شرح احوال و غزوات پیامبر اسلام(ص) و حضرت علی بن ابی طالب(ع) و اندکی از کرامات و معجزات ائمه اثنی عشر است.
درباره مؤلف
احمد بن تاج الدین حسن بن سیف‌الدین استرآبادی از عالمان قرن دهم هجری قمری است. برخی از پژوهشگران احتمال داده‌اند که پدر وی سیدی علوی از فرزندزادگان موسی مبرقع بوده که در هرات می‌زیسته و سپس به بیرجند رفته و در این شهر به دست اسماعیلیان به قتل رسیده و در روستای شاخِن از توابع دُرُخش به خاک سپرده شده است. آقا بزرگ تهرانی احتمال داده که وی برادر سلطان محمد بن تاج‌الدین نویسنده تحفة المجالس باشد و این احتمال از این رو تقویت می‌شود که سلطان محمد در تحفة المجالس از آثار احمدی نقل قول می‌کند. استرآبادی طبع شعری داشته، اما گفته شده شعرش در مرتبه عالی نیست.[۱]
نام کتاب و انگیزه نگارش
مؤلف، عنوان کتاب را از نام خود بهره گرفته است. وی می‌گوید که از هنگام جوانی هرگاه که اتفاقی می‌افتاد و مطالعه‌ای در شرح حال پیامبر اسلام می‌کرد، مطالبی از خوانده‌ها فراهم می‌آمد. در این میان، گروهی از دوستان از او خواستند تا کتابی در این باب فراهم آورد. از‌این‌رو، این کتاب را که شامل روایت‌های گوناگون و گفتارهای مختلف بود، گرد آورده است.[۲][۳]
روش تألیف
نویسنده در این کتاب، سعی کرده دیدگاهی بی‌طرف برگزیند و به‌همین جهت در مواقعی که از صحابه و مسلمانان صدر اسلام سخن می‌گوید، از تعبیر «رضی الله عنه» استفاده کرده است. هرچند در نسخه‌های بعدی، برخلاف توصیه وسفارش نویسنده که خواسته بود از طرح مباحث به‌صورتی که شائبه عناد و تعصب ایجاد شود، بپرهیزند، نسخه‌برداران این‌گونه تعابیر را حذف کرده‌اند.[۴]
محتوا
این کتاب بخشی از تاریخ اسلام را روایت می‌کند که در آن زندگی‌نامه پیامبر اکرم(ص)، غزوات آن حضرت و در پایان اندکی از زندگی‌نامه ائمه(ع) آمده است. در این کتاب غیبت امام زمان(عج) با دو دلیل اثبات گشته و بیان شده است که برخی شهرهای مغرب زمین در اختیار اوست.[۵]تهرانی در الذریعه نیز محتوای کتاب را درباره زندگانی پیامبر و جنگ‌هایش و مختصری از زندگانی دیگر معصومان دانسته است.[۶]
بخش‌های کتاب
کتاب مشتمل بر موضوعاتی می‌باشد که عبارتند از:
- آفریده شدن نور پیامبر(ص)
- حالات آن حضرت از زمان ولادت
- داستان حلیمه
- حالات پیامبر بعد از سه سالگی و بعد از فراغ از دوران رضاع
- وقایع سال هفتم و هشتم زندگی آن حضرت
- حالات ایشان از ۱۴ تا ۲۵ سالگی
- خواستگاری خدیجه از ایشان
- ولادت امیرالمؤمنین(ع)
- وقایع سال چهلم زندگی پیامبر و جریان بعثت
- دعوت به توحید
- آزار دیدن پیامبر از جانب مشرکین
- هجرت مسلمانان به حبشه
- ماجرای شعب ابوطالب
- معراج
- هجرت پیامبر به مدینه
- داستان لیلة المبیت
- جنگ‌های بدر، احد، خندق و فتح مکه
- جریان مباهله
- حجة الوداع
- رحلت پیامبر(ص)
- دوران خلفای راشدین
- جنگ صفین و جنگ نهروان
- اخبار علی(ع) از ولادت تا شهادت و اخبار سایر ائمه(ع).[۷]
ویژگی‌ها
کتاب دارای نثری روان و نگارشی ساده است و در برخی موارد در تفسیر رویدادها آراسته به اشعار است.[یادداشت ۱] نویسنده در استناد به منابع در موارد اندک به کتاب واقدی و از کتاب روضة الاحباب نوشته عطاءالله دشتکی شیرازی بیشترین بهره را برده است. میر هاشم مُحدِّث مصحح کتاب هم تلاش کرده ضبط درست و دقیق اِعراب کلمات آیات و احادیث و عبارات عربی و ارجاع به سوره‌‌ها و شماره آیات را خالی از اشکال و غلط‌های چاپی پیش ببرد.[۹]
نسخه‌ها
از این کتاب چندین نسخه باقی مانده است؛ ازجمله:
- نسخه کتابخانه اسماعیل آموزگار
- نسخه کتابخانه عامره هند
- نسخه‌ای در کتابخانه انجمن آسیایی بنگال
- نسخه کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی
- دو نسخه خطی در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
- نسخه کتابخانه محدث ارموی
- نسخه‌ای از کتابخانه دانشگاه رمینگتن(remington)آلمان.[۱۰]
چاپ
از قدیمی‌ترین چاپ‌ها می‌توان به چاپ سنگی تبریز در سال ۱۲۷۱ق اشاره کرد که به‌همراه تحفةالمجالس نوشته سلطان محمد بن تاج‌الدین انتشار یافت.[۱۱] این کتاب را مرکز فرهنگی قبله با همکاری نشر میراث مکتوب عرضه کرده است.
پانویس
- ↑ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج ۱، ص۶؛استرآبادی، آثار احمدی، ۱۳۷۴ش، ص۱۱ و ۱۲.
- ↑ استرآبادی، آثار احمدی، ۱۳۷۴ش، ص۱۰.
- ↑ جعفریان، میراث اسلامی ایران، ۱۳۷۶ش، ص۱۰۷.
- ↑ دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ تهرانی، الذریعه،۱۴۰۸ق،ج۱، ص۶.
- ↑ استرآبادی، آثار احمدی، ۱۳۷۴ش، فهرست کتاب.
- ↑ استرابادی، آثار احمدی،۱۳۷۴ش، ص۱۷۰
- ↑ کسایی، نقد و معرفی کتاب: آثار احمدی در میزان نقد، ۱۳۷۷ش، ص۱۷.
- ↑ استرآبادی، آثار احمدی، ۱۳۷۴ش، ص۱۲-۱۶.
- ↑ مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۰ش، ج۱، ص۳۵۵.
یادداشت
- ↑ به عنوان نمونه درباره دفاع امام علی(ع) در جنگ احد از پیامبر(ص) و وصف جبرییل از او: نبی را جبرئیل مرحمت سنج\ چنین گفت ای ز اعداء دیده صد رنج\ نظر کن برعلی بنگر چه یار است\ به روز غم چه سانت غمگسار است\برای توست روز کینه خواهی\مجسم شخصی از حفظ الهی\ نمی‌باشد از این بهتر مؤاسات\ نداده کس چنین دادِ مؤاخات [۸]
منابع
- استرآبادی، احمد بن تاج‌الدین، آثار احمدی، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۴ش.
- جعفریان، رسول، میراث اسلامی ایران، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۳۷۶ش.
- کسایی، نورالله، نقد و معرفی کتاب: آثار احمدی در میزان نقد، آینه میراث، شماره ۱، ۱۳۷۷ش.
- مجموعه ۲۲ جلدی دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، نشر مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
- مشار، خان‌بابا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۰ش.