ینابیع المودة لذوی القربی (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید سلیمان بن ابراهیم قُندوزی (متوفای ۱۲۹۴ق) |
| تاریخ نگارش | قرن سیزدهم |
| موضوع | مناقب امام علی(ع) و ائمه(ع) |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | ۱۳۰۲ق |
| ترجمه فارسی | |
| نام کتاب | علی و شکوه غدیر بر فراز وحی و رسالت |
| مترجم | محمدعلی شاه محمدی |
| نسخه الکترونیکی | https://lib.eshia.ir/15278/1/5 |
یَنابیعُ المَوَدّة لِذَوی القُرْبی (چشمه‌سارهای دوستی و محبت به ذوی‌القربی) کتابی به زبان عربی درباره زندگانی اهل بیت، فضایل و ارزش مودت اهل بیت آنان به‌خصوص حضرت علی(ع)، نوشته سید سلیمان بن ابراهیم قُندوزی (متوفای ۱۲۹۴ق) از عالمان حنفی مذهب در قرن سیزدهم هجری است. این کتاب را جزء کتاب‌های با رویکرد تسنن دوازده‌امامی قلمداد کرده‌اند. مؤلف، کتاب را در صد باب با موضوعات مختلف و بدون نظم خاصی آورده و در آن، از منابع شیعی هم استفاده کرده است. این اثر به فارسی ترجمه شده است.
درباره مؤلف
سلیمان بن ابراهیم قُنْدوزی بلخی از عالمان حنفی و صوفی است که در سال ۱۲۲۰ق در قندوز، شمال افغانستان در شرق بلخ به دنیا آمد. پس از آموزش علوم اولیه به بخارا رفت و سپس به هند سفر کرد و در آنجا به طریقت پیوست و در سیر و سلوک و تفقه در دین، به درجات عالی رسید. پس از مدتی به وطن خود بازگشت و به هدایت و ارشاد مردم پرداخت. در سال ۱۲۶۹ق به عزم مکه حرکت کرد، اما در بغداد و قونیه متوقف شد و در آنجا به تحصیل و تدریس و ارشاد مردم پرداخت. مدتی هم مسند شیخ طریقت را عهدهدار شد و سرانجام در سال ۱۲۹۴ق در قسطنطنیه از دنیا رفت.[۱]
قندوزی را از سنیان دوازده‌امامی و کتاب او را جزء کتاب‌هایی دانسته‌اند که با این گرایش به نگارش درآمده است.[۲]
نام‌گذاری و انگیزه نگارش
در خطبه آغازین کتاب درباه نام آن آمده که آن را به سبب ارتباط با خویشاوندان رسول اکرم(ص) ینابیع المودة نامیده؛ همان کسانی که اهل عبا و اسباب سعادت عُظمی و سرچشمه‌های برکات کُبرا هستند تا رضای خدا و شفاعت رسول خدا و اهل بیت او پی جویند.[۳]
هدف از تألیف کتاب، آن بوده که خدای متعال در قرآن کریم اجر تبلیغ رسول اکرم(ص) را مودت اهل بیت قرار داده و آن را واجب کرده است.[۴] این کتاب بدون آنکه تنظیم خاص و فصلبندی کاملی داشته باشد، مطالبی درباره مناقب امیر المؤمنین(ع) و چند تن از اهل بیت پیامبر(ص) مانند امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و امام عصر(عج) نقل کرده است.
محتوا
مجموع ابواب کتاب، صد باب است که هر کدام به موضوع خاص یا مطالب خاص می‌پردازد. قندوزی از منابع مختلف و متعددی استفاده کرده و روایات خود را به آن کتب استناد داده و نام آنها را هم آورده است. مؤلف در موارد زیادی یک روایت را تکرار کرده است.[۵]
در مجموع، کتاب ینابیع، به بخشی از زندگانی اهل بیت و آن هم مناقب آنان و از میان ایشان حضرت علی(ع) می‌پردازد و همه مطالب آن جمع‌آوری روایات پیشینیان است و ترتیب و تنظیم خاصی در کتاب دیده نمی‌شود؛ مثلا در بین نقل فضائل علی(ع) باب دیگری درباره فضائل همه اهل بیت آورده و دوباره به مهدی(عج) پرداخته است. از اینکه مطالبی درباره حروف و خواص آنها بیان می‌کند، پیداست که مؤلف علاقه‌ای به این موضوعات داشته است.
منابع کتاب
شیوه مؤلف، نقل از منابع پیش از خود است. قندوزی کتاب خود را بر اساس منابع مهم اهل سنت نگاشته است. برخی از این منابع عبارتند از: صحاح سته، مناقب ابونعیم، مناقب ابن مغازلی، فرائد السمطین، مناقب خوارزمی، و الفصول المهمة.[۶] قندوزی در تالیف این اثر از منابع شیعه هم استفاده کرده است مانند: کتاب «فضل الکوفه و فضل اهلها» نوشته محمد بن علی بن حسن علوی حسنی کوفی (متوفی ۴۴۵ق.) [۷]و کتاب مقتل ابومخنف[۸]
نسخه و ترجمه
نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانه دانشگاه برنستون در آمریکا با نام «ینبوع المودة و وسائل السعادة» موجود بوده که در جمادی الاولی سال ۱۲۸۸ق نگاشته شده است.[۹]
از این کتاب، ترجمهای با عنوان «علی و شکوه غدیر بر فراز وحی و رسالت» توسط محمدعلی شاه‌محمدی چاپ شده است.
چاپ‌ها
- چاپ برای اولین بار در ۱۳۰۲ق در استانبول
- چاپ دیگری در استانبول
- چاپ سنگی در مشهد در سال ۱۳۰۸ق با تصحیح محمد شفیع اعتمادالدوله
- چاپ سنگی در بمبئی هند در سال ۱۳۱۱ق
- چاپ در تهران در سال ۱۳۱۲ق
- چاپ بیروت در ۳ جزء
- چاپ در نجف اشرف در سال ۱۳۸۴ق در چاپخانه حیدریه
- چاپ‌های متعدد دیگری از روی نسخه‌های اولیه صورت گرفته است.[۱۰]
پانویس
- ↑ قندوزی، ترجمه کتاب ینابیع المودة، ۱۳۸۴ش.
- ↑ خنجی اصفهانی، وسیلة الخادم الی المخدوم، ۱۳۷۵ش، مقدمه مصحح، ص۳۱.
- ↑ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج ۱، ص۳۲.
- ↑ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج ۱، ص۲۵.
- ↑ قندوزی، ینابیع المودة لذوی القربی، ۱۴۲۲ق، ص۱۳و۱۴.
- ↑ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۱۶ق، ج ۱، ص۲۷ - ۳۲.
- ↑ قندوزی، ینابیع الموده، الناشر: دار الاسوة للطباعة والنشر، ج۳، ص۳۰۰.
- ↑ قندوزی، ینابیع الموده، الناشر: دار الاسوة للطباعة والنشر، ج۴، ص۴۹۰.
- ↑ طباطبایی، أهل البیت فی المکتبة العربیة، ۱۴۱۷ق، ص۶۶۶.
- ↑ احمدپناه، قندوزی بلخی و ینابیع المودة، ۱۳۸۱ش.
منابع
- خنجی اصفهانی، فضل‌الله بن روزبهان، وسیلة الخادم الی المخدوم در شرح صلوات چهارده معصوم، به‌کوشش رسول جعفریان، قم، انتشارات انصاریان، ۱۳۷۵ش.
- قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، قم، اسوه، ۱۴۲۲ق.
- قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، علی و شکوه غدیرخم بر فراز وحی و رسالت در ترجمه ینابیع الموده، ترجمه محمد علی شاه محمدی، قم، مهر امیر المؤمنین(ع)، ۱۳۸۴ش.
- احمد پناه، سید حبیب‌الله، «قندوزی بلخی و ینابیع الموده شیخ سلیمان بن ابراهیم»، مجله کتاب ماه دین، شماره ۶۰ و ۶۱، مهر و آبان ۱۳۸۱.
- طباطبایی، عبدالعزیز، أهل البیت فی المکتبة العربیة، قم، آل البیت، ۱۴۱۷ق.