محمد محمدى نیک معروف به ریشهرى (۱۳۲۵ش-۱۴۰۱ش) روحانی شیعه، حدیث‌پژوه، سرپرست آستان عبدالعظیم حسنی و از کارگزاران جمهوری اسلامی ایران بود. ری‌شهری همچنین نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان و بنیان‌گذار و رئیس دانشگاه قرآن و حدیث، و سرپرست حجاج بود.
میزان الحکمه معروف‌ترین اثر اوست و کتاب‌های متعددی با تکیه بر احادیث شیعه نگاشت. چند مجموعه مانند دانشنامه امیرالمومنین، دانشنامه امام حسین، دانشنامه امام مهدی و دانشنامه قرآن و حدیث نیز زیر نظر او تألیف شده است. وی داماد میرزا علی مشکینی بود.
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | محمد محمدى نیک |
| زادروز | ۷ آبان سال ۱۳۲۵ش |
| شهر تولد | ری |
| کشور تولد | ایران |
| تاریخ درگذشت | ۱ فروردین سال ۱۴۰۱ |
| اطلاعات سیاسی | |
| مناصب | تولیت حرم عبدالعظیم • رئیس مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث • نمایندگی مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری • ریاست دادگاه انقلاب ارتش • حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی • وزیر اطلاعات • دادستان کل کشور • دادستان دادگاه ویژه روحانیت • نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت. |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | علی مشکینی • محمد فاضل لنکرانی • سید محمدرضا گلپایگانی |
| وبگاه رسمی | پایگاه رسمی محمد محمدی ری‌شهری |
زندگىنامه
محمد محمدى نیک معروف به ریشهرى متولد آبان ۱۳۲۵ ش در شهر ری است.[۱] او پس از پایان تحصیلات ابتدایى، درسال ۱۳۳۹ش ، وارد حوزه علمیه شهر ری (مدرسه برهان) شد[۲] و در سال ۱۳۴۰ش، براى ادامه تحصیل به قم رفت و در مدرسه گلپایگانی که زیر نظر سید محمد بهشتی و ربانی شیرازی بود، دروس حوزوی را پیش گرفت.[۳] وی دروس خارج فقه و اصول را در سال ۱۳۴۷ ش در قم آغاز کرد.[۴] به گفته ری‌شهری، او از سال ۱۳۳۹ش تا پیروزى انقلاب، حدود ۱۸سال در حوزه‌های علمیه ری، قم، نجف و مشهد مشغول تحصیل بود.[۵]
ری‌شهری، قبل از انقلاب دوبار توسط ساواک در سال‌های ۱۳۴۴ش[۶] و ۱۳۴۷ش دستگیر و زندانی می‌شود.[۷]
درگذشت
ری‌شهری در اولین روز فروردین ۱۴۰۱ش در تهران درگذشت.[۸] آیت‌الله خامنه‌ای شامگاه ۳ فروردین در دفتر خود بر پیکر ری‌شهری نماز خواند[۹] و در چهارم فروردین، آیین تشییع و خاکسپاری در حرم عبدالعظیم حسنی برگزار شد.[۱۰]
اساتید
استادان او در درس خارج اصول، محمدعلی اراکی و حسین وحید خراسانی و اساتیدش در فقه، میرزا علی مشکینی، جواد تبریزی، سید محمدرضا گلپایگانی و مرتضی حائری یزدی بودند.[۱۱] وى همچنین از سید رضا بهاءالدینی، اجازه روایت دریافت کرد.
ری‌شهری در حوزه اخلاق، خود را تحت تأثیر عبدالکریم حامد از شاگردان رجبعلی خیاط،[۱۲] آقا حسین فاطمی،[۱۳] محمدتقی بهجت و سید رضا بهاءالدینی می‌داند.[۱۴]
تألیفات
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور، ۹۶ عنوان کتاب در ۲۱۵ جلد از آثار ری‌شهری را به زبان عربی و فارسی در موضوعاتی چون قرآن و حدیث، دعا، اخلاق، سیره و تاریخ، عقاید و معارف اسلامی و ... جمع‌آوری و منتشر نموده است.[۱۵]
او نخستین کتابش را با عنوان «بحث‌هایی درباره خدا» در سال ۱۳۵۰ش منتشر کرده است.[۱۶] چاپ «موسوعه میزان الحکمه» در ۱۵ جلد و نیز انتشار «دانشنامه امیرالمؤمنین» در ۱۳ جلد و دانشنامه امام حسین(ع) در ۱۴ جلد[۱۷]از دیگر آثار منتشر شده زیر نظر اوست.[۱۸]
برخی آثاری که مستقیم و یا با اشراف وی چاپ شده‌اند عبارت‌اند از:
- دانشنامه قرآن و حدیث
دانشنامه قرآن و حدیث، دایرةالمعارفی موضوعی که مفاهیم دینی، اعتقادی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را پوشش داده است. این دانشنامه به شیوه الفبایی ــ موضوعی به گزارش احادیث مرتبط با موضوعات پرداخته و با استناد به آیات و روایات به توضیح و تبیین موضوعات، مفاهیم و مدخل های دینی می‌پردازد. [۱۹]
- دانشنامه امام مهدی(ع)
دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن و حدیث، دایرة المعارفی که دارای چهارده بخش از ولادت، زندگی امام(ع) تا تشكیل حكومت را شامل می‌شود که در سال ۱۳۹۳ش در ۱۰ جلد انتشار یافت.[۲۰]
- کیمیای محبت
این کتاب درباره زندگی‌نامه رجبعلی خیاط است که مجموعه‌ای از خاطرات و گفتگو با شاگردان شیخ رجبعلی است و این کتاب از پنج بخش ویژگی‌ها، تحول، سازندگی، وفات و برخی مربیان و شاگردان شیخ، تشکیل شده است.[۲۱]
- علم و حکمت در قرآن و حدیث
در این اثر، ارزش علم و عقل از دیدگاه اسلام در آیات قرآن و روایات شیعه و اهل سنت، به صورت موضوعی گردآوری شده است. کتاب، در هفت بخش نوشته شده است. این کتاب در پنج نوبت چاپ شده است.[۲۲]
- مناظره در رابطه با مسائل ایدئولوژیک
این اثر ۱۲ مناظره از جمله مناظره پیامبر اسلام با اشراف قریش، مناظره علی(ع) با یکی از دانشمندان یهود و دیگر مناظره‌ها را در بر دارد.[۲۳]
مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی
محمد ری‌شهری از مسئولان فعال جمهوری اسلامی پس از انقلاب بود. ری‌شهری علاوه بر نمایندگی مجلس خبرگان در دوره سوم،[۲۴] نمایندگی در دوره پنجم را نیز به عهده داشت.[۲۵] وی حاکم شرع دادگاه‌هاى انقلاب اسلامى دزفول، بهبهان، گچساران، بروجرد، رشت و گنبد کاووس پس از پیروزى انقلاب بود.[۲۶]ری‌شهری در اواسط سال ۱۳۵۸ش ریاست دادگاه انقلاب ارتش را داشت[۲۷] و از جمله مسائل مطرح در طول تصدى او، رسیدگى پرونده حزب خلق مسلمان در پایگاه‌هاى هوایى تبریز، اصفهان و بوشهر،[۲۸] محاکمه نظامیان کودتاى نوژه، رسیدگى به پرونده قطب‌زاده و سران نظامى حزب توده بوده است.[۲۹]
ری‌شهری اولین وزیر اطلاعات ایران (۶ آذر ۱۳۶۴ش) بود[۳۰]. او در سال ۱۳۶۸ش دادستان کل کشور[۳۱] و چندی بعد دادستان ویژه روحانیت می‌شود.[۳۲] از دیگر مسئولیت‌های سیاسی وی می‌توان به دو دهه [۳۳] نمایندگی ولی‌فقیه و سرپرستی حجاج ایرانی (امیر الحاج)[۳۴] و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام در دوره چهارم، پنجم و ششم را نام برد.[۳۵]
ری‌شهری در سال ۱۳۷۵ش حزب سیاسی به نام جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی تأسیس کرد و خود دبیرکل آن شد.[۳۶] او در سال ۱۳۷۶ش نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ایران شد ولی رأی نیاورد.[۳۷]
ری‌شهری تا آخر عمر متولی حرم عبدالعظیم حسنی[۳۸] و رییس مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث (با دو زیر مجموعه پژوهشگاه قرآن و حدیث و دانشگاه قرآن و حدیث) بود.[۳۹]
پانویس
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۳.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۰.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۲.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۰.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۰.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۹.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۳.
- ↑ آیت‌الله ری‌شهری به دیار باقی شتافت، خبرگزاری شفقنا.
- ↑ رهبر انقلاب چهارشنبه شب بر پیکر حجت‌‌‌الاسلام‌والمسلمین ری‌شهری نماز اقامه کردند، پایگاه حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ آیین تشییع و خاکسپاری آیت‌الله ری‌شهری برگزار شد، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ محمدی ری شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۰.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۸.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۰.
- ↑ محمدی ری شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۹.
- ↑ «مجموعه آثار آیت الله محمد محمدی ری‌شهری»، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی حجت‌الاسلام ری‌شهری»، ص۲۲.
- ↑ ری‌شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ج۱.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی حجت‌الاسلام ری‌شهری»، ص۲۲.
- ↑ «معرفی دانشنامه قرآن و حدیث»، پایگاه رسمی محمدی ری‌شهری.
- ↑ «معرفی دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن و حدیث»، پایگاه رسمی محمدی ری‌شهری.
- ↑ «معرفی کتاب کیمیای محبت»، پایگاه رسمی محمدی ری‌شهری.
- ↑ «معرفی کتاب علم و حکمت در قرآن و حدیث»، پایگاه رسمی محمدی ری‌شهری.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی حجت‌الاسلام ری‌شهری»، ص۲۲.
- ↑ «اعضای سومین دوره انتخابات اعضای مجلس خبرگان»، سایت دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- ↑ «اعضای پنجمین دوره انتخابات اعضای مجلس خبرگان»، سایت دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۸۴ و ۸۵.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۸۹.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۹۰ و ۹۱.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۸۷.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۴۹ و ۵۸.
- ↑ محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۸۳.
- ↑ «انتصاب دادستان دادگاه روحانیت»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ خبرگزاری فارس
- ↑ «انتصاب سرپرست حجاج ایرانی»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ «اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام»، سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام.
- ↑ مظفری، جریان‌شناسی سیاسی معاصر ایران، زمزم هدایت، ص ۱۳۶.
- ↑ «جمعیت دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی»، سایت هدنا.
- ↑ «انتصاب تولیت آستان عبدالعظیم الحسنی(ع)»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ «مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث»، سایت دارالحدیث.
منابع
- «آیین تشییع و خاکسپاری آیت‌الله ری‌شهری برگزار شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۴ فروردین ۱۴۰۱ش.
- «انتصاب تولیت آستان عبدالعظیم الحسنی(ع)»، سایت نشر آثار آیت الله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۳۹۷.
- «انتصاب سرپرست حجاج ایرانی»، پایگاه اطلاع رسانی آیت الله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۷ دی ۱۳۹۷ش.
- «انتصاب دادستان دادگاه روحانیت»، سایت آیت الله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷.
- پروین زاد، شهلا، «کتاب شناسی حجت الاسلام ری شهری»، در مجله کیهان فرهنگی، شماره ۲۱۲، خرداد۱۳۸۳ش.
- «پژوهشگاه قرآن و حدیث، معرفی پژوهشگاه»، سایت پژوهشگاه قرآن و حدیث، تاریخ بازدید: ۱۵ دی ۱۳۹۷.
- «تاریخچه و اهداف دانشگاه قرآن و حدیث»، سایت دانشگاه قرآن و حدیث، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷.
- «تعیین اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام»، سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷.
- «رهبر انقلاب چهارشنبه شب بر پیکر حجت‌‌‌الاسلام‌والمسلمین ری‌شهری نماز اقامه کردند»، پایگاه حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ انتشار: ۴ فروردین ۱۴۰۱ش.
- «مجموعه آثار آیت الله محمد محمدی ری‌شهری»، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تاریخ نشر: ۱۸ بهمن ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
- محمدی ری شهری، محمد، خاطره‌ها، تهران، نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع)، قم، چاپ مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.
- مظفری، آیت، جریان شناسی سیاسی معاصر ایران، قم، نشر:زمزم هدایت، بی‌تا.
- «معرفی موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث»، سایت موسسه دارالحدیث، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷.
- روحانیان فعال در انقلاب اسلامی ایران
- محدثان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره دوم)
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره پنجم)
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری در ایران (دوره سوم)
- حافظان شیعه قرآن
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران
- متولیان آستان عبدالعظیم حسنی
- شاگردان علی مشکینی
- شاگردان مرتضی حائری یزدی
- شاگردان میرزا جواد تبریزی
- دانشآموختگان حوزه علمیه قم (پس از سال ۱۳۰۰ شمسی)
- مدفونان در حرم عبدالعظیم حسنی
- نویسندگان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- زندانیان حکومت پهلوی
- دادستانهای کل ایران