راحة الارواح (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | حسن بن حسین شیعی |
| موضوع | تاریخ و فضائل چهارده معصوم |
| سبک | روایی، ادبی |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | اهل قلم |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۸ش |
راحَةُ الأرْواح یا راحَةُ الارْواح و مونِسُ الاَشْباح کتابی به زبان فارسی در شرح حال، فضائل و معجزات ائمه اطهار، اثرحسن بن حسین شیعی سبزواری عالم شیعه قرن هشتم قمری. سبزواری این کتاب را با نثری روان در شرح حکایات و لطایفی از زندگانی چهارده معصوم نگاشته است. راحة الارواح در بین کتاب‌های پس از خود، شهرت چندانی نداشته است و نویسندگان بعدی از آن نقل نکرده‌اند.
درباره مؤلف
ابو سعید (ابوعلی) حسن بن حسین واعظ بیهقی که در آثارش از خود با عنوان حسن شیعی سبزواری یاد می‌کند، عالم، متکلم و فقیه و واعظ قرن هشتم و معاصر شهید اول است. او در زمان حکومت سربداران می‌زیسته و کتاب راحة الارواح را به درخواست خواجه یحیی کرابی (م ۷۵۹) حاکم سربداری نوشته و تقدیم او کرده است. از تولد و مرگ او اطلاع دقیقی در دست نیست اما تاریخ تالیف این کتاب را سال ۷۵۷ هجری دانسته‌اند.[۱]
معرفی کلی
سال تألیف کتاب، ۷۵۳ یا ۷۵۷ق بوده و مطالب آن مشتمل بر شرح ولادت، معجزات و رحلت پیامبر(ص) و امامان شیعه است.[۲] با آنکه در عنوان کتاب سخن از ائمه اطهار آمده اما مؤلف در مقدمه خود نام کتابش را «راحة الارواح و مونس الاشباح» نهاده است؛ به این معنا که جان‌های مؤمن با خواندن آن آسایش می‌پذیرد. بنابراین کتاب اختصاص به زندگی ائمه ندارد.[۳] سبزواری در این کتاب هیچ نامی از منابع خود به میان نمی‌آورد و این چنین استنباط می‌شود که مخاطبان او اهل علم نبوده‌اند.[۴]
انگیزه و روش تألیف
شیعی سبزواری، «راحة الارواح» را به خواهش سلطان نظام الدین یحیی بن صاحب الاعظم شمس الدین خواجه کرّابی (متوفّای ۷۵۹ ق) یکی از حاکمان و سلاطین دولت سربداران نگاشته است. مؤلف در مقدمه از وی به عظمت یاد کرده است.[۵]
هر چند کتاب فارسی است اما مؤلف از متون عربی بهره فراوان گرفته است. نویسنده با استشهاد به آیات و استناد به روایات و با تمثیل و کنایات و استفاده نیکو از اصطلاحات و واژگان ادبی رایج عصر خود، متنی ادبی و نثری زیبا و شیوا ارائه کرده است. وی از صنایع لفظی و معنوی نیز بهره‌ها برده، از این رو می‌توان راحة الارواح را یک اثر ادبی دانست.[۶]
ویژگی‌ها
نثر حسن شیعی سبزواری در این کتاب ساده و روان و دارای مترادفات و موازنه‌ها و سجع‌های فراوان است. طبعا روش نویسنده منشیانه و تصنّعی نیست. استخوان‌بندی عبارات این کتاب، استوار و خوش ترکیب است. ضعف تألیف، غرابت، اغلاق، کلمات نامأنوس و تنافر در الفاظ و تعابیر این کتاب به چشم نمی‌خورد.[۷]
محتوای کتاب
باب نخست در احوال پیامبر(ص)، باب دوم در خلافت پس از آن حضرت و ابواب بعدی درباره یک یک معصومان از حضرت زهرا(س) تا امام زمان(عج) است. هر باب نیز از چندین فصل تشکیل شده و مؤلف به عناوین زیر می‌پردازد: ولادت، فرزندان، فضائل، معجزات و وفات. این عناوین در همه ابواب جز یکی دو مورد تکرار شده است.[۸]
منابع کتاب
مؤلف به منابع خود تصریح نکرده و سلسله کامل راویان را حذف کرده است. فقط راوی اصلی و در مواردی هم چند نفر را نام برده و در غالب موارد به عبارت «روایت است» اکتفا می‌کند. مصحح کتاب در پاورقی به منابع مشابهی که روایات متن را ذکر کرده‌اند اشاره می‌کند.[۹]
پانویس
- ↑ شیعی سبزواری، راحة الارواح، ۱۳۷۸ش، ص۱۱-۱۳.
- ↑ حسین‌زاده شانه‌چی، بازخوانی زندگی علمی و آثار حسن بن حسین بیهقی، ۱۳۸۶ش.
- ↑ شیعی سبزواری، راحة الارواح، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.
- ↑ حسین‌زاده شانه‌چی، بازخوانی زندگی علمی و آثار حسن بن حسین بیهقی، ۱۳۸۶ش.
- ↑ شیعی سبزواری، راحة الارواح، ۱۳۷۸ش، ص۱۵.
- ↑ شیعی سبزواری، راحة الارواح، ۱۳۷۸ش، ص۱۶.
- ↑ شیعی سبزواری، راحة الارواح، ۱۳۷۸ش، ص۱۶.
- ↑ شیعی سبزواری، راحة الارواح، ۱۳۷۸ش، فهرست کتاب.
- ↑ کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.
منابع
- شیعی سبزواری، حسن بن حسین، راحة الارواح، تهران، اهل قلم، ۱۳۷۸ش.
- حسین‌زاده شانه‌چی، حسن، بازخوانی زندگی علمی و آثار حسن بن حسین بیهقی (عالم شیعی قرن هشتم هجری)، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، تابستان ۱۳۸۶ - شماره ۱۴.
- کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه‌ای علوم اسلامی نور.