فهرست اصحاب امام کاظم(ع)

این مقاله دربارهٔ اصحاب امام کاظم(ع) است. برای آشنایی با امام هفتم و فرزندانش امام موسی کاظم علیه‌السلام و فهرست فرزندان امام کاظم(ع) را ببینید.

فهرست اصحاب امام کاظم علیه‌السلام کسانی هستند که در منابع شیعه از آنها به عنوان راوی، شاگرد، وکیل، نماینده و صحابی امام موسی بن جعفر یاد شده است. در منابع تعداد آنها از ۱۶۰ تا ۳۲۰ تن ذکر شده است.

تعداد

درباره تعداد اصحاب امام کاظم آمار دقیقی در دست نیست و در این‌باره اختلاف نظر وجود دارد: شیخ طوسی تعداد آنان را ۲۷۲ نفر و برقی آن‌ها را ۱۶۰ نفر ذکر کرده است. قرشی سخن برقی را مردود دانسته و خود از ۳۲۰ تن به عنوان صحابه امام کاظم نام برده است.

راویان

منظور از راویان امام کاظم، کسانی هستند که از موسی بن جعفر روایت نقل کرده‌اند.

• امام رضا علیه السلام
• محمد بن فرج رخجی
• سالم بن مکرم
• ابان بن عثمان
• ثعلبة بن میمون
• جمیل بن دراج
• حسن بن محبوب
• حماد بن عثمان بن عمرو
• حماد بن عثمان بن زیاد
• حماد بن عیسی جهنی
• خلف بن حماد کوفی
• داوود بن فرقد
• داوود بن نعمان
• داوود بن کثیر رقی
• درست بن ابی‌منصور
• زکریا بن آدم اشعری
• صفوان بن مهران جمال
• صفوان بن یحیی
• عبدالله بن مغیره
• علی بن ابی‌حمزه بطائنی
• علی بن جعفر
• علی بن یقطین
• فضالة بن ایوب
• محمد بن ابی‌عمیر
• هشام بن حکم
• یونس بن عبدالرحمن
• علی بن رئاب
• عبدالله بن مسکان
• ایوب بن حر جعفی
• بکر بن محمد بن نعیم ازدی
• جهم بن ابی‌جهم
• حسن بن صدقه مدائنی
• حسین بن صدقه
• اسحاق بن عمار کوفی
• حسین بن بَشّار مدائنی
• جعفر بن خلف
• حسن بن جهم بن بکیر بن اعین
• حسان بن مهران جَمّال
• حُذَیفة بن منصور خزاعی بَیّاعِ سابِری
• حبیب بن معلل خثعمی
• اسماعیل بن عبدالخالق
• اسماعیل بن حسن
• بکر بن اشعث
• بکر بن صالح
• حسن بن علی بن فضال
• اسحاق بن عمار ساباطی
• اسباط بن سالم
• اسحاق بن عبدالله بن مالک اشعری
• حسین بن خالد صیرفی
• حسین بن عثمان بن شریک
• حسین بن محمد بن فضل هاشمی
• حسین بن مهران سکونی
• حفص بن بختری
• داوود بن زربی
• داود بن سَرْحان عَطّار
• داوود بن سلیمان
• داوود بن علی یعقوبی
• زرعة بن محمد حضرمی
• زکریا بن ادریس قمی
• زیاد بن ابی‌سلمه
• حفص بن غیاث نخعی
• حفص بن سوقه عمری
• حکم بن اعین حناط
• حمدان بن معافا صبیحی
• حمزة بن یسع اشعری
• حمید بن مثنی عجلی
• حنان بن سدیر صِیْرفی
• خالد بن نجیح جوان
• خالد بن زیاد
• خالد بن رماد قلانسی
• خالد بن یزید ابن جبل
• داوود بن ابی‌یزید کوفی عطار
• ذریح بن محمد بن یزید
• ربعی بن عبدالله بن جارود
• رفاعة بن موسی اسدی
• رومی بن زرارة بن اعین
• زید نَرسی
• زید بن یونس
• سعد بن ابی‌خلف
• سعدان بن مسلم
• سعد بن ابی‌جهم
• سعید بن جناح کوفی
• سعید بن یسار ضبعی
• سلمة بن محمد
• سلیم فراء
• سلیم غلام علی بن یقطین
• سِنْدی بن ربیع بغدادی
• سهل بن یَسَع
• سیف بن عمیره
• شعیب بن یعقوب عَقَرقوفی
• صالح بن خالد محاملی
• صباح بن موسی ساباطی
• ضَحّاک حَضْرَمی
• عبدالله بن صالح خَثْعَمی
• عبدالله بن غالب اسدی
• عبدالملک بن حکیم خثعمی
• عبدالملک بن عتبه صیرفی
• علی بن حدید مدائنی
• علی بن حمزه
• علی بن رباب
• علی بن سُوَید تمار
• علی بن عبیدالله بن حسین
• علی بن میمون
• عمار بن موسی ساباطی ( فطحی مذهب
• عمرو بن منهال
• فائد حَنّاط کوفی
• فضل بن سلیمان کاتب بغدادی
• فیض بن مختار جعفی
• قاسم بن محمد جوهری
• قیس بن موسی ساباطی
• کردویه همدانی
• لیث بن بختری مرادی

وکیلان

کسانی که در مناطق گوناگون وکالت امام کاظم (ع) را بر عهده داشتند و شیعیان از طریق آنان با امام خود در ارتباط بودند.

• علی بن یقطین
• عثمان بن عیسی
• مفضل بن عمر جعفی
• عبدالرحمان بن حجاج
• زیاد بن مروان قندی
• ابراهیم بن سلام نیشابوری
• اُسامة بن حفص
• یونس بن یعقوب
• علی بن ابی حمزه بطائنی
• احمد بن ابی بشر سرّاج
• منصور بن یونس بزرج
• حیّان سرّاج
• عبدالله بن جندب

واقفیان

شماری از اصحاب امام کاظم(ع) که در امامت او توقف کردند یا به آنان نسبت واقفی داده‌اند. البته برخی از آنان پشیمان شده و امامت امام کاظم(ع) را پذیرفتند.

• امیة بن عمرو
• ابراهیم بن عبدالحمید
• احمد بن حارث انماطی
• ابراهیم بن سماک (سمال)
• اسماعیل بن سماک (سمال)
• احمد بن سری
• اسحاق بن جریر
• ابراهیم بن شعیب
• احمد بن فضل خزاعی
• احمد بن حسن میثمی
• علی بن ابی‌حمزه بطائنی
• عثمان بن عیسی
• درست بن ابی‌منصور
• زیاد بن مروان
• جعفر بن حیان
• جندب بن ایوب
• جعفر بن سماعه
• بکر بن محمد جناح
• حسین بن مختار قلانسی
• حصین (حسین) بن مخارق
• حسن بن محمد بن سماعه کندی
• حسین بن موسی
• حسین بن کسان
• حسین بن قیاما
• داوود بن حصین
• زرعة بن محمد حضرمی
• زید بن موسی جعفی
• سعد بن خلف
• سماعة بن مهران
• علی بن خطاب
• عیل بن سوید نسائی
• علی بن سعید مکاری
• علی بن حسن طاطری
• عبدالله بن عثمان حَنّاط(خیاط)
• عبدالله بن قصیر (فضیل)
• عبدالله نخاس
• عبدالله بن قاسم حضرمی
• فضل بن یونس کاتب بغدادی
• غالب بن عثمان
• قاسم بن محمد جوهری
• موسی بن بکر واسطی
• منصور بن یونس بزرج
• محمد بن عبدلله جلاب
• محمد بن بکر بن جناح
• محمد بن عمرو (عمر)
• یحیی بن حسین بن زید بن علی
• یزید بن خلیفه
• یحیی بن قاسم الحَذّاء
• یوسف بن یعقوب
• ابوجناده اعمی
• ابوجعده
• عبدالله بن مغیره
• ابوجبل
• ابراهیم بن ابی‌بکر
• جهیم بن جعفر
• حسین بن بشار مدائنی
• احمد بن زیاد خزاز
• حسین بن مهران سکونی
• زکریا بن محمد
• حسین بن مختار قلانسی
• حسین بن موسی
• حسین بن مروان سکونی
• حصین بن مخارق
• داوود بن ابی‌حصین اسدی کوفی
• سعد بن ابی‌عمران
• سلمة بن حیان (حنان)
• عبدالله بن جبله
• عبدالله نجاشی
• عمر بن ریاح

سایر اصحاب

کسانی که در منابع شیعه از آنها به عنوان صحابی امام کاظم یاد شده؛ اما نام آنها در زمره وکیلان، راویان و واقفیان نیامده است.

• ابراهیم (غلام ابی‌عبدالله یا عبدلله)
• ابراهیم بن ابی‌بلاد
• ابراهیم بن ابی‌محمود
• ابراهیم بن عمر یمانی
• ابراهیم بن محمد جعدی
• ابراهیم بن مهزم اسدی
• ابن اذینه
• ابوالعلاء حضرمی
• ابوالمحتمل
• ابوجریر قمی
• ابوخالد ذیال
• ابوخالد زبالی
• ابوزکریا اعور
• ابوسعید قماط
• ابوسلمه
• ابوشعیب محامی
• ابوعامر بن جناح
• ابومصعب زیدی
• ابوملیک
• ابویحیی طحان
• ابویحیی مکفوف
• احمد بن ابی‌نصر بزنطی
• احمد بن سلیمان
• احمد بن محمد کوفی(برادر کامل)
• احمد بن مسلم
• احمد بن یزید
• اسامة بن حفص
• اسحاق بن جعفر الصادق
• اسحاق بن محمد
• اسماعیل بن جابر
• اسماعیل بن حسن
• اسماعیل بن محمد منقری
• اسید بن ابی‌العلا
• ایمن بن محرز
• ایوب بن اعین
• بشر بن سلمه
• بشیر(یسیر) دهان
• ابوحمزه ثمالی
• جعفر بن سلیمان
• جعفر بن محمد بن حکیم خثعمی
• حسن (حسین) بن علی بن مهران
• حسن بن ابی العرندس
• حسن بن ایوب
• حسن بن صالح
• حسین بن ابراهیم بن موسی
• حسین بن احمد منقری
• حسین بن راشد
• حسین بن قاسم عباسی
• حسین بن محمد قمی
• حفص بن سلیمان
• حمزة بن احمد
• حمزة بن یسع اشعری
• خالد بن ماد قلانسی
• خزیمة بن یقطین
• خلف بن خلف
• ربیع بن مسلمه
• رهم انصاری
• زرارة بن اعین
• زکریا کوکب الدم
• زیاد بن حسن وشاء
• زیاد بن سلیمان بلخی
• زیاد بن هیثم وشاء
• سعیده
• سلمان (سلیمان) بن ربعی بن عبدالله همدانی
• سیابة بن ناجیه مدنی
• عاصم بن حسن
• عاصم بن حسین
• عباس بن عامر
• عباس بن موسی بن جعفر
• عبدالحمید بن سعد
• عبدالحمید بن سعید
• عبدالحمید بن عواض طائی
• عبدالرحمن(عبدالله) بن یحیی عقیلی
• عبدالکریم بن عتبة هاشمی
• عبدالکریم بن عمرو خثعمی
• عبدالله بن حماد انصاری
• عبدالله بن خداش مهری (ابوالخداش مهری)
• عبدالله بن سنان
• عبدالله بن محمد شعیری یمانی
• عبدالله بن مرحوم ازدی
• عبدالله بن موسی بن جعفر
• عبدالله بن وضاح
• عبدالله بن یحیی کاهلی
• علی بن اسماعیل بن عامر
• علی بن شجره شیبانی
• علی بن عبدالحمید ضبی
• علی بن عطیه
• علی بن عیسی رزین
• علی بن مؤمل حجازی
• علی بن وهبان
• عمر بن محمد اسدی
• عمر بن یزید بیاع سابری
• عنبسة بن مصعب
• عیسی بن یونس
• عیسی بن یونس بزرج
• فرج (غلام علی بن یقطین)
• قاسم بن برید بن معاویه عجلی
• قافی (خادم ابی‌الحسن)
• لفافه نقاش
• مبارک بن زید (یزید)
• مبرور بن اسماعیل
• محمد بن ابراهیم موصلی
• محمد بن اسحاق
• محمد بن اسماعیل بن بزیع
• محمد بن بشیر (غالی)
• محمد بن ثابت
• محمد بن جعد اسدی
• محمد بن حارث
• محمد بن حکیم
• محمد بن خالد برقی
• محمد بن خالد طیالسی
• محمد بن سلیمان بصری
• محمد بن سنان
• محمد بن صباح
• محمد بن صدقه عنبری
• محمد بن عبدالرحمن بن عمر بن اذینه
• محمد بن عذافر
• محمد بن فضیل
• محمد بن فضیل کوفی
• محمد بن مزارم
• محمد بن مسلم
• محمد بن مسلم طحان
• محمد بن مفضل بن عمر
• محمد بن موسی موصلی
• محمد بن یحیی
• محمد بن یزید نهروانی
• محمد بن یونس
• مزارم بن حکین ازدی
• مصادف ابی‌عبدالله
• معتب غلام ابی عبدالله
• منصور بن ابی‌منصور (غلام ابی‌الحسن)
• موسی بن ابراهیم مروزی
• موسی بن حسن
• موسی بن سعدان خیاط
• مؤمن طاق
• مهران بن ابی‌بصیر
• مهزم اسدی
• نجیة (نجبة) بن حارث
• نشیط بن صالح بن عبدالله
• نشیط بن عبدالله بن لفافه (لبانه)
• نصر بن قابوس
• نضر بن سوید
• ولید بن سعد (غلام ابی‌الحسن)
• ولید بن هشام مرادی
• هشام بن احمر
• هشام بن حکم
• هشام بن سالم
• هند بن حجاج
• یحیی ارزق
• یحیی بن ابی‌القاسم
• یحیی بن زید بن علی بن حسین
• یحیی بن سماعة خیاط (حناط)
• یحیی بن عبدالرحمن
• یحیی بن عبدالله بصری
• یحیی بن عمران بن علاء
• یحیی بن فضل نوفلی
• یزید بن حسن
• یزید بن حسن کحال(غلام زید بن علی)
• یزید بن سلیط زیدی
• یعقوب بن جعفر بن محمد
• یعقوب بن سالم
• یعقوب بن شعیب
• یونس بن یعقوب
• احمد بن مخلد النخاس
• ابان بن عثمان احمری
• ابراهیم بن نصر قعقعاع جعفی
• ابراهیم بن نعیم عبد کنائی
• ابراهیم بن محمد اشعری قمی
• ابراهیم بن یوسف کندی
• جمیل بن صالح اسدی کوفی
• حسن بن علی بن یقطین
• حسن بن عمر بن سلیمان
• حسن بن عبدالله
• احمد بن محمد
• احمد بن ابی بشر
• حسین بن بشیر
• احمد بن عمرو ابن ابی‌شعبه
• حسین بن زید بن علی
• حسین بن جهم بن بکیر بن اعین
• حسین بن کیسان
• حسین بن محمد بن فضل هاشمی
• خالد بن سعید قماط
• خلف بن حماد بن یاسر
• خلف بن سلمه بصری
• سعد بن سعید بلخی
• سعد بن عمران قمی
• سلیمان بن ابی‌زید
• سلیمان بن ابی‌زینه
• سلیمان بن خالد
• سلیمان مؤمن
• سنان بن طریف ثوری
• صالح بن سعید
• صندل بن محمد بن حسن انباری
• عبدالله بن حارث مخزومی
• عبدالله بن محمد اهوازی
• عبید بن یقطین
• محمد بن ابراهیم موصلی