آیه ۱۰ سوره انسان توصیفی است برای نیکوکاران که از عذاب[۱] و عقاب[۲] پروردگار، در روز قیامت می‌ترسند.[۳] این آیه در شأن امام علی(ع) و خانواده‌اش نازل شده است.[۴] در این آیه از قیامت با تعبیر روز سخت[۵] و شدید[۶] یاد شده است. تعبیر «قَمْطَرِیراً» به معنای شدید در شر است.[۷] ﴿إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا ١٠﴾ [انسان:10]|﴿ما از پروردگارمان از روز عبوسی سخت هراسناکیم ١٠﴾
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۲۹ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | توصیف نیکوکاران به اینکه از عذاب قیامت می‌ترسند |
آیه ۱۰ سوره انسان در ادامه آیات پیش از خود مانند آیه اطعام[۸] بوده و شأن نزول مشترکی با این آیات دارد که پیرامون امام علی(ع)، حضرت زهرا(س)، حسنین(ع) و کنیز آنها فضه نازل شده است.[۹] این شأن نزول را براساس روایات و نوشته‌های مفسرانی از تمام فرقه‌های اسلامی دانسته‌اند.[۱۰] فضل‌الله عالم و مفسر شیعه معتقد است با وجود شأن نزول، این آیه در هر زمان و مکانی برای افراد مختلف قابلیت انطباق دارد.[۱۱] گفته شده ترس از قیامت انسان‌ها را در راه مسیر مسئولیتشان باقی می‌گذارد و سبب می‌گردد هر امری که آنها را از عذاب قیامت باز دارد مقدم دارند.[۱۲]
آیه ۱۰ سوره انسان را علت آیات قبل دانسته‌اند؛ به این صورت که اطعام، در آیات قبل، تنها برای خداوند انجام شده است؛ زیرا اطعام‌کنندگان از روز قیامت که سخت و دشوار است، می‌ترسیدند.[۱۳] مکارم شیرازی عالم و مفسر شیعه معتقد است تعبیر «شدید» و «سخت» از صفات انسان است. استفاده از این دو تعبیر برای روز قیامت به‌جهت تأکید بر وحشتناک بودن قیامت است. حوادث آن روز به‌قدری سخت و ناراحت‌کننده است که نه تنها انسان‌ها در آن روز عبوس هستند بلکه گویی خود آن روز نیز عبوس است.[۱۴] به این نکته تذکر داده‌اند که نقل ترس از روز قیامت از زبان افرادی که آیه پیرامون انها نازل شده گفتار آنها نبوده بلکه زبان حال آنها بوده است[۱۵] یا اینکه خداوند به آنچه در درون آنها بوده اطلاع داشته و آن‌را بیان کرده است.[۱۶]
پانویس
- ↑ حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۰ق، ص۵۹۹.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۱۰، ص۲۱۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۳۵۵.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۲۶۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۳۵۵.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۲۶۰.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۱۰، ص۲۱۰.
- ↑ سوره انسان، آیه۸: «و غذای (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند، به مسکین و یتیم و اسیر می‌دهند».
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۲۶۱.
- ↑ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۷، ص۱۸۰.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۳، ص۲۷۳.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۳، ص۲۷۱.
- ↑ طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۲۰، ص۱۲۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۳۵۵.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۴۸۲.
- ↑ ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۸، ص۲۹۶.
منابع
- ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دار العلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.