محرم (ماه)

این مقاله دربارهٔ محرم (ماه) است. برای آشنایی با رویدادهای این ماه وقایع ماه محرم را ببینید.

محرم

اطلاعات کلی
نام‌های دیگر:	محرم الحرام
ماه قبل:	ذی‌حجه
ماه بعد:	صفر
در سنت دینی
اعمال و آیین‌ها:	برگزاری عزاداری برای شهادت امام حسین(ع)
دعاها:	خواندن زیارت عاشورا
از ماه‌های حرام	می‌باشد
مناسبت‌ها و وقایع	واقعه کربلا، شهادت امام حسین(ع) و یارانش، شهادت امام سجاد(ع)، اسارت بازماندگان واقعه کربلا
در فرهنگ عامه
سنت‌های عرفی:	برگزاری مراسمات مختلف عزاداری

برای دیگر کاربردها محرم را ببینید.

مُحَرَّمُ الحَرام اولین ماه سال هجری قمری است. دلیل نامگذاری این ماه، حرام بودن جنگ در آن ذکر شده است. واقعه کربلا که منجر به شهادت امام حسین(ع) و یارانش شد در ماه محرم سال ۶۱ق اتفاق افتاد. شیعیان هر سال از ابتدای این ماه سوگواری می‌کنند.

علت نام‌گذاری

مُحَرَّمُ الحَرام یا مُحَرَّم اولین ماهِ سال، در تقویم هجری قمری است. این ماه را از آن جهت محرم نامیدند که در آن جنگ و غارت حرام بود.

ماه عزاداری شیعیان

پس از شهادت امام حسین(ع) در محرم سال ۶۱ هجری قمری، این ماه برای شیعیان به ماه عزا تبدیل شده است. امامان معصوم(ع) و شیعیان آنها به برگزاری مراسم عزاداری در این ماه همت می‌ورزیده‌اند. درحدیثی از امام رضا(ع) آمده است:

«چون ماه محرم فرا می‌رسید، کسی پدرم را خندان نمی‌دید و اندوه و حزن پیوسته بر او غالب می‌شد تا روز عاشورا. آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و می‌گفت: امروز روزی است که حسین(ع) شهید شده است.»

میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب المراقبات در ذیل مراقبات و اعمال ماه محرم می‌نویسد:

«برای دوستداران خاندان پیامبر(ص) شایسته است که در دهه اول محرم در قلب و ظاهرشان آثار حزن و اندوه هویدا باشد و بعضی از لذت‌های حلال را به ویژه در نهم، دهم و یازدهم این ماه ترک کنند، به مانند کسی که داغدار عزیزانش است؛ و در دهه اول محرم هر روز امامشان را با زیارت عاشورا یاد کنند.»

اعمال ماه محرم

	اعمال ماه محرم
شب اول	خواندن صد رکعت نماز خواندن دو رکعت نماز در رکعت اول سوره حمد و سوره انعام و در رکعت دوم سوره حمد و سوره یس خواندن دو رکعت نماز در هر رکعت سوره حمد و یازده بار سوره توحید
روز اول	روزه گرفتن خواندن دو رکعت نماز و پس از آن خواندن این دعا: اَللَّهُمَّ أَنْتَ الْإِلَهُ الْقَدِيمُ وَ هَذِهِ سَنَةٌ جَدِيدَةٌ فَأَسْأَلُكَ فِيهَا الْعِصْمَةَ مِنَ الشَّيْطَانِ وَ الْقُوَّةَ عَلَى هَذِهِ النَّفْسِ الْأَمَّارَةِ بِالسُّوءِ وَ الاشْتِغَالَ بِمَا يُقَرِّبُنِي إِلَيْكَ يَا كَرِيمُ يَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ يَا عِمَادَ مَنْ لا عِمَادَ لَهُ يَا ذَخِيرَةَ مَنْ لا ذَخِيرَةَ لَهُ يَا حِرْزَ مَنْ لا حِرْزَ لَهُ يَا غِيَاثَ مَنْ لا غِيَاثَ لَهُ يَا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ يَا كَنْزَ مَنْ لا كَنْزَ لَهُ يَا حَسَنَ الْبَلاءِ يَا عَظِيمَ الرَّجَاءِ يَا عِزَّ الضُّعَفَاءِ يَا مُنْقِذَ الْغَرْقَى يَا مُنْجِيَ الْهَلْكَى يَا مُنْعِمُ يَا مُجْمِلُ يَا مُفْضِلُ يَا مُحْسِنُ، أَنْتَ الَّذِي سَجَدَ لَكَ سَوَادُ اللَّيْلِ وَ نُورُ النَّهَارِ وَ ضَوْءُ الْقَمَرِ وَ شُعَاعُ الشَّمْسِ وَ دَوِيُّ الْمَاءِ وَ حَفِيفُ الشَّجَرِ يَا اللَّهُ لا شَرِيكَ لَكَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَيْرا مِمَّا يَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا لا يَعْلَمُونَ وَ لا تُؤَاخِذْنَا بِمَا يَقُولُونَ حَسْبِيَ اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَ مَا يَذَّكَّرُ إِلا أُولُوا الْأَلْبَابِ رَبَّنَا لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ
شب دهم	خواندن صد ركعت نماز در هر ركعت پس از سوره حمد سه مرتبه سوره توحید، و پس از صد رکعت این ذکر را بگوید: سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ خواندن چهار رکعت نماز در آخر شب در هر رکعت پس از سوره حمد، هر کدام از آیة الکرسی و سوره‌های توحید، فلق و ناس را ده مرتبه بخواند و پس از اتمام نماز، صد مرتبه سوره توحید.
روز دهم (عاشورا)	ذکر مصیبت و عزاداری برای شهادت امام حسین (ع) خواندن زیارت عاشورا گفتن: أَعْظَمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ وَ جَعَلَنَا وَ إِيَّاكُمْ مِنَ الطَّالِبِينَ بِثَارِهِ مَعَ وَلِيِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدِيِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ [عَلَيْهِ‏] السَّلامُ، به دیگر مومنان. گفتن هزار مرتبه: اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلامُ خواندن زیارت وارث
روز بیست و یکم	روزه گرفتن

وقایع مهم ماه محرم الحرام

نوشتار اصلی: وقایع ماه محرم الحرام

تاریخ	وقایع مهم ماه محرم الحرام
۲	ورود امام حسین(ع) و یارانش به سرزمین کربلا سال ۶۱ قمری،سرآغاز حادثه عاشورا
	درگذشت حضرت آدم(ع)
۶	شهادت حضرت یحیی(ع)
۷	جلوگیری از دستیابی اهل بیت امام حسین(ع) به آب به دستور عمر بن سعد
۹	تاسوعا و شب عاشورا	روزی که دشمن، حسین بن علی(ع) و یارانش را در کربلا محاصره کرد و برای جنگ با آنها اجتماع نمود. امام حسین(ع) شب را از دشمن مهلت گرفت تا به عبادت و دعا بپردازد.
۱۰	روز عاشورا	روز شهادت امام حسین(ع) و یارانش سال ۶۱ قمری
	شام غریبان
	انفجار بمب در حرم امام رضا(ع) سال ۱۴۱۵ق
۱۱	حرکت دادن اسیران کربلا به سوی کوفه سال ۶۱ق
۱۲	شهادت امام سجاد(ع) سال ۹۴ یا ۹۵ ق	بنا بر قول دیگر شهادت ایشان ۲۵ محرم است
۱۹	حرکت اسیران کربلا به سوی شام سال ۶۱ق
۲۳	بمب‌گذاری و تخریب حرم عسکریین(ع) در سامراء سال ۱۴۲۷ق
۲۵	شهادت امام سجاد(ع) سال ۹۴ یا ۹۵ق	بنا بر قول دیگر شهادت ایشان ۱۲ محرم است
۲۶	محاصره مکه و سنگ‌باران کعبه توسط سپاهیان یزید بن معاویه سال ۶۴ق
۲۸	تبعید امام جواد(ع) به بغداد سال ۲۲۰ق

منابع

• قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، قم، موسسه انتشارات هجرت، چاپ سیزدهم، ۱۳۷۸ش.
• مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق، اسعد داغر، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
• ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات اعمال السَّنَة، قم، مؤسسة دار الإعتصام للطباعة و النشر، چاپ اول،‌ ۱۴۱۶ق.