این مقاله دربارهٔ ذی‌القعده است. برای آشنایی با رویدادهای این ماه
وقایع ماه ذی‌القعده را ببینید.
ذی‌القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. این ماه جزو ماه‌های حرام و ماه‌های حج است. ذوالقعده از قعود و نشستن گرفته شده و از آنجا که اعراب در این ماه از جنگ فرو می‌نشستند، به این نام نامیده‌اند.
در فضیلت این ماه، این ماه را ماه دعا و اجابت دعا نامیده‌اند.
جایگاه
ذی القَعدة یا ذوالقَعدة الحرام، یازدهمین ماه از ماه‌های قمری است. این ماه از ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی القعدة و ذی الحجة) است[۱] که جنگ در آن حرام است.[۲]
ذی‌القعده جزو ماه‌های حج (شوال، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) نیز به شمار می‌رود.[۳] ماه‌هاى حج، ماه‌های بجا آوردن اعمال حج هستند.[۴]
ذو القعده از قعود و نشستن گرفته شده و از آنجا که اعراب در این ماه از جنگ فرو می‌نشستند، آن را به این نام نامیده‌اند.[۵]
فضیلت ماه
سید بن طاووس در فضیلت این ماه می‌گوید: «ماه ذی القعده ماهی است که به هنگام شدّت و گرفتاری، زمان خوبی برای دعاست، و برای رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثّر است».[۶] به گفته وی این ماه «ماه اجابت دعا» نامیده شده است. ازاین‌رو، باید اوقاتش را غنیمت شمرد و در آن روزه حاجت گرفت».[۷]
میرزا جواد ملکی تبریزی نیز در کتاب المراقبات می‌نویسد: «این ماه، اولین ماه حرام سال است که در آن جنگ حتی با کافران، حرام است، پس حکم جنگ و مخالفت با خداوند در آن چگونه است؟! در این ماه‌ها باید قلب و بدن بیش از سایر ایام از گناه و نافرمانی خدا نگه داشته شوند.»[۸]
اعمال ماه ذی القعده
|
|
اعمال ماه ذی القعده
|
| یکشنبه‌ها
|
|
| شب پانزدهم
|
- شب عبادت، دعا و استغفار. روایت است که خداوند حاجت سائلان در این شب را برآورده می‌کند.[۹]
|
| روز بیست و سوم
|
|
| روز بیست و پنجم (دحو الارض)
|
- روزه گرفتن
- غسل کردن
- زیارت امام رضا (ع)
- خواندن دو رکعت نماز در وقت ظهر، در هر رکعت بعد از حمد، پنج مرتبه سوره شمس بخواند و بعد از اتمام نماز بگوید: لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ. سپس بگوید: یا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکرامِ
- خواندن دعای: اللَّهُمَّ دَاحِی الْکعْبَهِ
اَللَّهُمَّ دَاحِی الْکعْبَةِ |
|---|
متن
- اَللَّهُمَّ دَاحِی الْکعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کاشِفَ کلِّ کرْبَةٍ أَسْأَلُک فِی هَذَا الْیوْمِ مِنْ أَیامِک الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیک ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِک الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِک الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَی کلِّ حَقٍّ وَ عَلَی أَهْلِ بَیتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِی یوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِک الْمَخْزُونِ غَیرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ،
|
ترجمه
- خدایا‌ای گستراننده کعبه،و شکافننده دانه،و برگیرنده سختی،و برطرف کننده هر گرفتاری،از تو میخواهم در این روز از روزهایت،که حقّش را بزرگ گرداندی،و سبقتش را پیش انداختی،و آن را نزد اهل ایمان امانت و و به سوی خود وسیله قرار دادی،و به رحمت گستردهات که بر محمّد درود فرستی آن بنده برگزیدهات در پیمان نزدیک،روز دیدار،شکافنده هر امر بسته،و دعوت کننده به حق،و بر اهل بیت پاکش آن راهنمایان،و روشنکنندگان راه حق،ستونهای جبّار،و متولّیان بهشت و دوزخ،و عطا کن به ما از عطای در خزانهات که نه بریده شود،و نه منع گردد،تا به وسیله آن توبه،و بازگشت خوبی برای ما فراهم نمایی
|
|---|
- یا خَیرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکرَمَ مَرْجُوٍّ یا کفِی یا وَفِی یا مَنْ لُطْفُهُ خَفِی الْطُفْ لِی بِلُطْفِک وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِک وَ أَیدْنِی بِنَصْرِک وَ لا تُنْسِنِی کرِیمَ ذِکرِک بِوُلاةِ أَمْرِک وَ حَفَظَةِ سِرِّک وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَی یوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَک عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکرْنِی عَلَی طُولِ الْبِلَی إِذَا حَلَلْتُ بَینَ أَطْبَاقِ الثَّرَی وَ نَسِینِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَی وَ أَحْلِلْنِی‌دار الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکرَامَةِ،
|
- ای بهترین خوانده شده و کریمترین امید شده،ای کفایت کننده،ای وفادار،ای آنکه لطفش پنهانی است،به لطفت به من لطف کن،و به عفوت خوشبختم نما،و به یاریات تأییدم فرما،و از ذکر کریمانهات فراموشم مکن به حق متولیان امرت و نگهبانان رازت و از گرفتاریهای روزگار تا روز قیامت و برانگیختهشدن خفظم کن هنگام بیرون آمدن جانم،و فرو رفتن در قبرم،و تمام شدن کارم،و سپری شدن عمرم،اولیایت را به بالینم حاضر کن،خدایا یادم کن،بر طول پوسیدگی،زمانیکه در میان تودههای خاک فرود آیم،و فراموشکنندگان از مردم فراموشم کنند،و در خانه اقامت فرودم آر،و در منزل کرامت جایم ده،
|
|---|
- وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیائِک وَ أَهْلِ اجْتِبَائِک وَ اصْطِفَائِک وَ بَارِک لِی فِی لِقَائِک وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیک مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیرَ زَادٍ وَ أَوْفَی مِیعَادٍ یوْمَ یقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ] أَوْلِیائِک الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِک أَشْیاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکهُمْ وَ ضَیقْ عَلَیهِمْ مَسَالِکهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکهُمْ.
|
- و از دوستان اولیایت،و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم ده،و دیدارت را بر من مبارک گردان،و پیش از فرا رسیدن پایان عمرم حسن عمل روزیام فرما، درحالیکه پاک از لغزشها و گفتار بیپایه و منطق تباه باشم.خدایا مرا به حوض پیامبرت محمّد(درود خدا بر او و خاندانش)وارد کن،و از آن به من بنوشان،نوشاندنی سیراب کننده،روان و گوارا،که پس از آن هرگز تشنه نشوم،و از ورود به آن طرد نگردم،و از آن منع نشوم،و آن را قرار ده برایم بهترین توشه،و کاملترین وعدهگا،روزی که گواهان بپا میخیزند.خدایا لعنت کن گردنکشان گذشته و آینده را،هم آنانکه حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند.خدایا پایههایشان را بشکن،و پیروان و عمّالشان را نابود ساز،زمیههای هلاکتشان را به زودی فراهم فرما،و کشورهایشان را از دستشان بگیر،و راههایشان را بر آنان تنگ کن، و بر آنانکه با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست.
|
|---|
- اَللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِک وَ ارْدُدْ عَلَیهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِک مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِک فِی أَعْدَائِک مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیتَ إِلَیهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَک حَتَّی تَرْضَی وَ یعُودَ دِینُک بِهِ وَ عَلَی یدَیهِ جَدِیدا غَضّا وَ یمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَ عَلَی جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کرَّتِهِ حَتَّی نَکونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِک بِنَا قِیامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیامَهُ وَ صَلِّ عَلَیهِ [عَلَی مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَینَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیهِ [عَلَیهِمْ] وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ.
|
- خدایا در فرج دوستانت شتاب کن و حقوق تاراجرفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشکار کن،و او را یاریرسان دینت بدار،و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده.خدایا فرشتگان پیروزی را گرداگرد او همواره بدار،و به آن دستوری که در شب قدر به او القا کردی او را انتقامگیرنده خویش قرار ده،تا جاییکه خشنود شوی،و دینت به وسیله او،و به دست او به گونهای نو و تازه بازگردد،و حق به طور کامل ناب شود،و باطل به صورت همه جانبه به دور افکنده شود.خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست،و ما را از همنشینان و خاندانش قرار بده،و در زمان بازگشتش ما را برانگیز،تا در دوران او در شمار یارانش باشیم.خدایا درک قیامش را روزی ما کن،و در روزگارش ما را حاضر کن،و بر او درود فرست،و سلام او را به ما باز رسان،درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.
|
|---|
|
وقایع مهم ماه ذی القعده
پانویس
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲ وج۴۳، ص۲۶.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۱، ص۳۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۸۹ و۳۰۳؛ نجفی، جواهرالكلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۸، ص۱۲.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، بی‌تا، ص۳۲۲.
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۸۹
- ↑ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۰۶.
- ↑ سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۰۷.
- ↑ ملکی تبریزی، المراقبات، مؤسسة دار الاعتصام، ص۳۰۱
- ↑ اعمال شب نیمه ماه ذی‌القعده، پورتال انهار.
منابع
- سید بن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، دارالكتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق على‌اكبر غفاری و محمد آخوندى، تهران، دارالكتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق، داغر، اسعد، قم، دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
- مشكینى، میرزا على، مصطلحات الفقه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، مؤسسة دار الاعتصام، بی‌تا.
- نجفى، محمدحسن، جواهر الكلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
پیوند به بیرون