آیه محارم: تفاوت میان نسخه‌ها
Shamsoddin (بحث | مشارکت‌ها) |
|||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
== محارم == | == محارم == | ||
{{اصلی|محارم}} | {{اصلی|محارم}} | ||
آیه محارم بيان‌گر آن گروه از خويشاوندان [[محارم|نسبى]]، [[محارم|سببى]] و [[محرمیت رضاعی|رضاعی]] است كه ازدواج با آنان حرام است:<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۲۳-۵۲۴.</ref> | محارم نوعی خویشاوندی که به مجرد نحقق آن، نگاه کردن و آشکار کردن زینت برای محارم جایز و ازدواج آنها با هم حرام است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۲. </ref> آیه محارم بيان‌گر آن گروه از خويشاوندان [[محارم|نسبى]]، [[محارم|سببى]] و [[محرمیت رضاعی|رضاعی]] است كه ازدواج با آنان حرام است:<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۲۳-۵۲۴.</ref> | ||
*'''نسب:''' نوعی خویشاوندی است که به واسطه تولد یک یا چند نفر از دیگری حاصل می‌شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> [[مجتهد|فقها]] با استناد به این آیه، ازدواج هفت دسته از مردان بر هفت دسته از زنان به‌واسطه نسب، را حرام دانسته‌اند:<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۲۳-۵۲۴؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | *'''نسب:''' نوعی خویشاوندی است که به واسطه تولد یک یا چند نفر از دیگری حاصل می‌شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> [[مجتهد|فقها]] با استناد به این آیه، ازدواج هفت دسته از مردان بر هفت دسته از زنان به‌واسطه نسب، را حرام دانسته‌اند:<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۲۳-۵۲۴؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref> | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
نسخهٔ ۲۵ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۲۸
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | محارم |
| واقع در سوره | نساء |
| شماره آیه | ۲۳ |
| جزء | ۴ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | فقهی |
| درباره | مَحرَمیت |
| آیات مرتبط | ۳۱ نور |
آیه مَحارِم آن دسته از محارم و خویشاوندان نَسَبى، سَبَبى و رِضاعی که ازدواج با آنها حرام است را معرفی می‌کند. در این آیه هفت دسته از زنانی که به واسطه محرمیت و خویشاوندی نسبی، دو دسته از زنانی که به واسطه محرمیت رضاعی و چهار دسته از زنانی که به واسطه ازدواج یا خویشاوندی سببی، ازدواج با آنها حرام است، ذکر شده است.
این آیه با آیه سی و یک سوره نور که به معرفی برخی از محارم پرداخته، مرتبط است. آیه ۳۱ سوره نور درباره عدم لزومِ داشتنِ حجاب نزد محارم است.
متن و ترجمه
آیه ۲۳ سوره نساء به معرفی کسانی می‌پردازد که ازدواج با آنها حرام است.
حُرِّ‌مَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْ‌ضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُم مِّنَ الرَّ‌ضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَ‌بَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِ‌كُم مِّن نِّسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمْ تَكُونُوا دَخَلْتُم بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلَابِكُمْ وَأَن تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ ۗ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ غَفُورً‌ا رَّ‌حِيمًا﴿۲۳﴾
[نكاح اينان] بر شما حرام شده است: مادرانتان، و دخترانتان، و خواهرانتان، و عمه‌هايتان، و خاله‌هايتان، و دختران برادر، و دختران خواهر، و مادرهايتان كه به شما شير داده‌اند، و خواهران رضاعى شما، و مادران زنانتان، و دختران همسرانتان كه [آنها دختران] در دامان شما پرورش يافته‌اند و با آن همسران همبستر شده‌ايد -پس اگر با آنها همبستر نشده‌ايد بر شما گناهى نيست [كه با دخترانشان ازدواج كنيد]- و زنان پسرانتان كه از پشت خودتان هستند، و جمع دو خواهر با همديگر -مگر آنچه كه در گذشته رخ داده باشد- كه خداوند آمرزنده مهربان است(۲۳)
شأن نزول
از شیخ طوسی در کتاب التبیان فی تفسیر القرآن درباره شأن نزول این بخش از آیه «وَحَلائِلُ أَبْنائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلابِكُمْ؛ و زنان پسرانتان که از نسل خودتان هستند.» چنین آورده است که این آیه در زمانی نازل شد که رسول خدا با زینب، همسرِ زید بن حارثه (پسرخوانده خود) پس از کشته شدن او در جنگ، ازدواج کرد و مشرکان به نجوا و گفت و شنود پرداختند.[۱]
گفته می‌شود ازدواج پیامبر با زینب به جهت از بین بردن یکی از رسوم غلط دوران جاهلی بوده است که تمام احکام مربوط به فرزندان حقیقی را در حق فرزندخوانده نیز جاری کرده و ازدواج با همسر او-بعد از فوت یا طلاق-را قبیح می‌دانسته‌اند.[۲]
محارم
محارم نوعی خویشاوندی که به مجرد نحقق آن، نگاه کردن و آشکار کردن زینت برای محارم جایز و ازدواج آنها با هم حرام است.[۳] آیه محارم بيان‌گر آن گروه از خويشاوندان نسبى، سببى و رضاعی است كه ازدواج با آنان حرام است:[۴]
- نسب: نوعی خویشاوندی است که به واسطه تولد یک یا چند نفر از دیگری حاصل می‌شود.[۵] فقها با استناد به این آیه، ازدواج هفت دسته از مردان بر هفت دسته از زنان به‌واسطه نسب، را حرام دانسته‌اند:[۶]
- رضاع: مَحرَمیت رِضاعی، نوعی خویشاوندی است که بر اثر شیرخوردن کودک از زنی غیر از مادرش ایجاد می‌شود.[۱۴] در این آیه فقط به حرمت ازدواج با مادر و خواهران رضاعی اشاره شده است.[۱۵] فقها با استناد به روایتی از پیامبر (ص) «هر آنچه به واسطه نسب حرام است، به واسطه رضاع نیز حرام است»،[۱۶] همه زنانی که به واسطه نسب، ازدواج با آنها حرام است، ازدواج با آنها به واسطه رضاع را نیز حرام دانسته‌اند.[۱۷]
- سبب: با خواندن صیغه عقد، علاوه بر زن و شوهر نسبت به یکدیگر، برخی از خویشاوندان مرد و زن بر یکدیگر محرم می‌شوند که به آنها محارم سبَبَی می‌گویند.[۱۸] آیه محارم به چهار مورد از زنانی که به واسطه خویشاوندی سببی، ازدواج با آنها حرام است، اشاره کرده که عبارتند از: مادرِ زن، دختر زنی که با او ازدواج کرده و آمیزش کرده است، زنانِ پسران (عروس) و ازدواج با دو خواهر در زمان واحد.[۱۹]
آیه مرتبط
آیه ۳۱ سوره نور نیز ضمن بیان برخی دستورات به بانوان برخی از محارم آنان را بر شمرده است:
| « | وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ... وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ
و به زنان با ایمان بگو:... زیورهايشان را جز برای شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان آشکار نکنند.(۳۱) |
» |
پانویس
منابع
- امام خمینی، سید روح‌الله، تحریر‌الوسیله، قم، مؤسّسة تنظیم ونشر آثار الإمام الخمینی، چاپ اول، ۱۴۳۴ق.
- شهید ثانی، زینالدین بن علی، مسالک‌الافهام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی التفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
- فاضل مقداد، ابن عبدالله سیوری، کنزل العرفان فی فقه القرآن، قم، منشورات المكتبة المرتضویة للإحیاء الآثار الجعفریة، بی‌تا.
- محقق اردبیلی، زبدة‌البیان فی آیات الاحکام، تهران، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، چاپ اول، بی‌تا.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع‌الاسلام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم،دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۸۰ش.
- مغربی، قاضی نعمان، دعائم‌الاسلام، قم، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان فی التفسیر القرآن، دار إحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۵۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۳۳۰.
- ↑ مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۲.
- ↑ محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۲۳-۵۲۴.
- ↑ محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.
- ↑ محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۲۳-۵۲۴؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.
- ↑ امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۲.
- ↑ امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.
- ↑ فاضل مقداد، کنزل العرفان، منشورات المكتبة المرتضویة للإحیاء الآثار الجعفریة، ج۲، ص۱۸۲.
- ↑ مغربی، دعائم‌الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۴۰.
- ↑ فاضل مقداد، کنزل العرفان، منشورات المكتبة المرتضویة للإحیاء الآثار الجعفریة، ج۲، ص۱۸۲؛ محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، ص۵۲۴.
- ↑ شهیدثانی، مسالک‌الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۸۱.
- ↑ فاضل مقداد، کنزل العرفان، منشورات المكتبة المرتضویة للإحیاء الآثار الجعفریة، ج۲، ص۱۸۴.