نکاح شغار
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمی‌تواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
نکاح شِغار نوعی ازدواج در دوران جاهلیت بوده است.[۱] در این نوع ازدواج، دو مرد، دختر یا خواهر یکدیگر را به عقد هم درمی‌آوردند و هر زن مهریهٔ زن دیگر محسوب می‌شد. این ازدواج از نظر اسلام حرام و باطل است.[۲] در منابع فقهی، از نکاح شغار به ازدواج بدون مهریه نیز یاد شده است.[۳]
به گفته شهید ثانی، فقیه شیعی قرن دهم قمری، فقیهان امامیه، اجماع دارند که ازدواج شِغار باطل است.[۴] برای باطل‌بودن این نکاح، به روایت نبویِ «لا شِغار فی الاسلام؛ در اسلام شغاری نیست» استناد شده است.[۵] به‌فتوای صاحبْ‌جواهر (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق)، فقیه شیعه، در هر نکاحی که ازدواج زنی دیگر، به‌عنوان مَهر، جزء یا شرط مهریه قرار گیرد، آن ازدواج باطل است.[۶]
در مقالهٔ «نکاح شغار در فقه و قانون و نقش آن در منازعات فامیلی» آمده به‌جز حنفی‌ها، دیگر مذاهب چهارگانه اهل‌سنت شغار را باطل می‌دانند.[۷] ابوحنیفه می‌گوید علت حرمت ازدواج شغار شرط‌های باطل آن است؛ زیرا شرط باطل تأثیری در ازدواج ندارد. او قبول دارد که ازدواج زن نمی‌تواند مهر یا شرط مهریه قرار بگیرد؛ اما به‌باور او، با اجباری‌کردن مَهرُالمِثل، مشکل ازدواج شغار حل می‌شود.[۸]
براساس برخی گزارش‌ها، ازدواج شغار در برخی مناطق مثل استرالیا، آفریقا، افغانستان، هند و سوماترا، به‌علت فقر و ناتوانی از پرداخت مهریه انجام می‌گیرد.[۹]
پانویس
- ↑ علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ۱۳۹۱ق، ج۵، ص۵۳۷-۵۳۸.
- ↑ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۹۰.
- ↑ ابن‌حجر عسقلانی، تلخیص الحبیر، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۳۲۸.
- ↑ شهید ثانی، الروضه البهیه، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۲۴۴؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۰، ص۱۲۸.
- ↑ حر العاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۲۰، ص۳۰۳؛ مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۰۳۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۰، ص۱۳۰.
- ↑ پوهندوی، «نکاح شغار در فقه و قانون و نقش آن در منازعات فامیلی»، ص۵۵-۵۶.
- ↑ جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۱۹۱.
- ↑ ترمانینی، الزواج عند العرب الجاهلیه و الاسلام، ۱۹۸۴م، ص۲۸؛ پوهندوی، «نکاح شغار در فقه و قانون و نقش آن در منازعات فامیلی»، ص۵۵-۵۶.
منابع
- ابن‌حجر عسقلانی، تلخیص الحبیر فی تخريج احاديث الرافعی الكبير، بی‌جا، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- پوهندوی، عبدالمجید صمیم، «نکاح شغار در فقه و قانون و نقش آن در منازعات فامیلی»، فصلنامه علمی پژوهشی موسسه تحصیلات عالی خصوصی غالب، سال چهارم، شماره ۱، بهار ۱۳۹۴ش.
- ترمانینی، عبدالسلام، الزواج عند العرب الجاهلیه و الاسلام، کویت، عالم المعرفه، ۱۹۸۴م.
- جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه(ج۴)، بیروت، دارالثقلین، ۱۴۱۹ق.
- جمعی از نویسندگان، الموسوعه الفقیه الکویتیه(ج۴۱)، کویت، وزارت اوقاف و الشئون الاسلامیه، ۱۴۰۴ق- ۱۴۲۷ق.
- شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه(ج۵)، قم، مکتب الداوری، ۱۴۱۰ق.
- علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل السلام(ج۵)، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۳۹۱ق.
- مسلم بن حجاج، مسلم، صحیح مسلم(ج۲)، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۱۲ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام(ج۳۰)، به تحقیق محمود قوچانی، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.