جهاد نکاح اصطلاحی است که در زمان جنگ داعش با دولت سوریه و عراق رواج یافت و به اجازهٔ ازدواج کوتاه‌مدت زنان و دختران با جنگجویان داعش بدون رعایت شرایط ازدواج شرعی اشاره دارد. این عمل به فتوایی مستند شد که برای نخستین‌بار در سال ۲۰۱۰م در صفحه توئیتر محمد اَلعریفی، روحانی وهابی اهل عربستان انتشار یافت. البته العریفی با اشاره به هک‌شدن حساب شبکه اجتماعی‌اش، صدور چنین فتوایی از جانب خود را رد کرد و رابطه زناشویی بدون رعایت شرایط ازدواج شرعی را مصداق زنا دانست.
از نظر علمای مسلمان، جهاد نکاح نوعی زنا و ترویج فحشا است. جعفر سبحانی جهاد نکاح از سوی تکفیریان را لطمه بر آبروی اسلام و ناصر مکارم شیرازی آن را بر خلاف ضرورت اسلام دانستند. به نظر سید عبدالکریم موسوی اردبیلی هم جهاد نکاح، حرام و چنین حکمی بی‌مبنا و اجتهاد در برابر نص است.
رواج جهاد نکاح میان داعش بازتاب گسترده‌ای در کشورهای اسلامی و رسانه‌های جهان داشت. منصور ترکی، سخنگوی وزارت کشور عربستان علت ترویج این جهاد جنسی را پیوستن زنان به گروه تروریستی داعش، با هدف تربیت فرزندان به سبک خوارج یا انجام عملیات تروریستی بیان کرد.
برخی منابع عراقی آمارهای متفاوتی از ربوده‌شدن زنان و دختران موصلی به وسیله نیروهای داعش و اجبار به جهاد نکاح را در مدت تصرف آن گزارش کرده‌اند. لطفی بن جدو، وزیر کشور تونس در سال ۲۰۱۲م از بازگشت ده‌ها تن از زنان بارداری خبر داد که برای جهاد نکاح به سوریه رفته بودند. با این حال، روزنامه لوموند فرانسه با انکار جهاد نکاح آن را ساخته طرفداران حکومت سوریه دانست.
مفهوم‌شناسی و تاریخچه
اصطلاح «جهاد نکاح» برای ازدواج متعدد کوتاه‌مدت و ساعتی زنان و دختران با جنگجویانی چون داعش در زمان جنگ با دولت عراق و سوریه در دهه ۲۰۱۰م به کار گرفته شد.[۱] گروه داعش در نهمین روز تصرف موصل، دومین شهر بزرگ عراق، در بیانیه‌ای از ساکنان آنجا خواست دختران خود را برای جهاد نکاح در اختیار آنان قرار دهند.[۲]
در این نوع رابطه زناشویی، برخی شرط‌های ازدواج شرعی مانند شرط عده‌نگه‌داشتن زنان مراعات نمی‌شود.[۳] این عمل به فتوایی مستند شد که برای نخستین بار در صفحه توئیتر محمد اَلعَریفی، روحانی وهابی عربستانی منتشر شد[۴] و در قبال عمل به آن، به زنان وعده بهشت داد.[۵] البته عریفی پس از انتشار این خبر، صدور چنین فتوایی به خود را رد کرد.[۶]
او همچنین در سال ۲۰۱۳م از هک‌شدن حساب توئیتر خود خبر داد و جهاد نکاح بدون رعایت شرایط و احکام ازدواج را زنا دانست.[۷] با این حال ناصر اَلعُمَر، مفتی وهابی عربستانی، جهاد نکاح را برای نیروهای داعش در سوریه حتی به نکاح با محارم توسعه داد. وی گفت در هنگام جنگ بر ضد شیعیان، هیچ نوع حرامی وجود ندارد.[۸] همچنین گفته شده خباب مروان اَلحَمَد، مبلغ مقیم فلسطین، جهاد نکاح با زنان متأهل را نیز جایز دانست؛ اما پس از انتشار خبر، صدور چنین فتوایی را رد کرد.[۹]
واکنش فقیهان
برخی علمای شیعه و اهل‌سنت جهاد نکاح را نوعی زنا و ترویج فساد و فحشا دانستند و با آن مخالفت کردند.[۱۰] آن‌ها جهاد نکاح را مخالف قواعد، شرایط و ارکان ازدواج در فقه امامیه و اهل‌سنت شمردند.[۱۱] سید موسی شبیری زنجانی در پاسخ به پرسشی، با انکار وجود موضوعی به نام جهاد نکاح در اسلام، مراعات شرایط و احکام ازدواج چون خواندن صیغه ازدواج، بی‌شوهر‌بودن و در‌عده‌نبودن زن در حال جهاد را لازم اعلام کرد.[۱۲]
ناصر مکارم شیرازی جهاد نکاح را رسوایی‌ای بزرگ و برخلاف ضرورت اسلام می‌داند.[۱۳] جعفر سبحانی جهاد نکاح از سوی تکفیریان را لطمه بر آبروی اسلام توصیف کرد. او فرزند دخترانی که در اثر این جهاد، باردار به وطن خود برگشتند را مشمول احکام ولد شبهه قلمداد کرد.[۱۴] سید عبدالکریم موسوی اردبیلی با حرام‌شمردن جهاد نکاح و ازدواج با محارم، چنین حکمی را بی‌مبنا و اجتهاد در برابر نص دانست.[۱۵]
بازتاب
جهاد نکاح بازتاب گسترده‌ای در کشورهای اسلامی و رسانه‌های جهان داشت. سرلشکر منصور ترکی، سخنگوی وزارت کشور عربستان علت ترویج این جهاد جنسی را پیوستن زنان به گروه تروریستی داعش و با هدف تربیت فرزندان به سبک خوارج یا انجام عملیات تروریستی بیان کرد.[۱۶] برخی منابع عراقی آمارهای متفاوتی از ربوده‌شدن زنان و دختران اهل موصل به‌وسیله نیروهای داعش و اجبار به جهاد نکاح در مدت تصرف آن گزارش دادند.[۱۷] به گفته نافی بیلاری، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، گروه‌های تروریستیِ مخالفِ دولت سوریه هتک حرمت‌های خود را جهاد نکاح می‌نامند.[۱۸] لطفی بن جِدو، وزیر کشور تونس در سال ۲۰۱۲م از بازگشت ده‌ها تن از زنان بارداری خبر داد که برای جهاد نکاح به سوریه سفر کرده بودند.[۱۹]
داعش با تبلیغ اینترنتی درصدد جذب دختران و زنان غربی برآمد که گزارش‌های متعددی از پیوستن آنان از کشورهای اروپایی مانند انگلیس و اتریش انتشار یافت.[۲۰] عبدالله محمد کتمتو، نایب‌رئیس اتحاد علمای شام در مسئله فلسطین و سوریه این فتوا را ضربه‌ای کشنده برای وا‌ژه‌های مقدس نکاح و جهاد توصیف کرد. او مشروعیت ازدواج را برای حفاظت جامعه و جهاد را برای گسترش اسلام بیان کرد.[۲۱] دبیرکل امامان جماعت تونس خواستار محاکمه وزیر امور دینی کشورش به دلیل حمایت از صادرکنندگان این فتوا شد.[۲۲]
شبکه هفت بلغارستان در مستندی به مصاحبه با دخترانی پرداخت که در سوریه جهاد نکاح داشتند.[۲۳] همچنین در برنامه‌ای از شبکه بی‌بی‌سی، انگلیسی اعترافات و شواهدی از اجرای جهاد نکاح در تونس، هنگام درگیری ارتش با شبه‌نظامیان وابسته به گروهک القاعده پخش شد.[۲۴] به باور عیسی الغیث، قاضی و عضو مجلس شورای عربستان، جهاد نکاح، فکری خارج از اهل‌سنت بود که همراهی برخی از کینه‌توزان سنی‌مذهب و تجویز آنان را به دنبال داشت.[۲۵] روزنامه لوموند فرانسه با انکار وجود جهاد نکاح در میان جنگجویان مخالف حکومت سوریه، آن را ساخته طرفداران این حکومت برای تخریب چهره مخالفان تحلیل کرد.[۲۶]
پانویس
- ↑ عابدیان و دیگران، «جهاد نکاح؛ بدعت یا سنت از دیدگاه فقهی فرق اسلامى و جریانهاى تکفیرى»، ص۱۵۴.
- ↑ «بیانیه داعش به زنان موصل: هم اکنون وقت جهاد نکاح است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ جهاد نکاح؛ بدعتی شرم‌آور، سایت تبیان.
- ↑ طیبی جبلی و دیگران، «تحلیل ادله قرآنی و فقهی عدم مشروعیت جهاد نکاح در پرتو آثار زیان‌بار روحی ـ روانی و آسیب‌رسانی به سلامت افراد»، ص۱۰۳، فتوای روحانی وهابی: ای دختران! برای "جهاد جنسی" به پاخیزید!، پایگاه خبری آفتاب.
- ↑ «زنان چچنی برای جهاد نکاح به سوریه رفتند»، سایت افکار نیوز.
- ↑ «از مؤسس جهاد نکاح رونمایی شد!» سایت عصر ایران.
- ↑ «العریفی: فبرکوا جهاد النکاح و اتیان الرجال»، سایت صحیفة الراکوبه.
- ↑ طیبی جبلی و دیگران، «تحلیل ادله قرآنی و فقهی عدم مشروعیت جهاد نکاح در پرتو آثار زیان بار روحی- روانی و آسیب رسانی به سلامت افراد»، ص۱۰۴.
- ↑ عابدیان و دیگران، «جهاد نکاح؛ بدعت یا سنت از دیدگاه فقهی فرق اسلامى و جریانهاى تکفیرى»، ص۱۵۴.
- ↑ عابدیان و دیگران، «جهاد نکاح؛ بدعت یا سنت از دیدگاه فقهی فرق اسلامى و جریانهاى تکفیرى»، ص۱۵۴.
- ↑ عابدیان و دیگران، «جهاد نکاح؛ بدعت یا سنت از دیدگاه فقهی فرق اسلامى و جریانهاى تکفیرى»، ص۱۵۴.
- ↑ «فتوای یکی از مراجع تقلید در مورد جهاد نکاح»، جهان نیوز.
- ↑ «آیت‌الله مکارم شیرازی: جهاد نکاح رسوایی عظیم و بر خلاف ضرورت مسلم اسلام است»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ سبحانی، سلفی‌گری در آیینه تاریخ، ۱۳۹۲ش، ۱۲۶ و ۱۲۷.
- ↑ «فتوای آیت‌الله موسوی اردبیلی درباره جهاد نکاح» سایت شفقنا.
- ↑ «صحیفة ریاض السعودیة: جهاد النکاح.. نار شیاطین الداعش» وکالة نادی المراسلین الشباب للأنباء.
- ↑ «الشبکة تفتح ملف أطفال جهاد النکاح»، سایت مجلة الشبکة العراقیة.
- ↑ وحشت دختران سوری از تجاوز به نام جهاد، سایت مشرق.
- ↑ تحقیق: شهادات حیة مع عائلات مجاهدات النکاح و الجمعیات الحقوقیة تفشل فی الوصول إلیهن.. أین إختفت مجاهدات النکاح؟، سایت افریکان مانجر.
- ↑ «تبلیغ متفاوت داعش برای جذب زنان غربی به جهاد نکاح» سایت شبکه العالم، «زنان چچنی برای جهاد نکاح به سوریه رفتند»، سایت افکار نیوز.
- ↑ «جهاد نکاح یک فتوای انگلیسی است»، سایت اسلام تایمز.
- ↑ نقابة تونسية تعتزم مقاضاة وزير الشؤون الدينية بسبب حمايته للأئمة الذين أفتوا بـ”جهاد النكاح”، سایت روزنامه رأی الیوم.
- ↑ «مستند تلویزیون بلغارستان درباره القاعده و جهاد نکاح»، سایت شبکه العالم.
- ↑ تحقیق: شهادات حیة مع عائلات مجاهدات النکاح و الجمعیات الحقوقیة تفشل فی الوصول إلیهن.. أین إختفت مجاهدات النکاح؟، سایت افریکان مانجر.
- ↑ «صحیفة ریاض السعودیة: جهاد النکاح.. نار شیاطین الداعش» وکالة نادی المراسلین الشباب للأنباء.
- ↑ «چیزی با عنوان جهاد نکاح در سوریه وجود ندارد»، سایت سنی آنلاین.
منابع
- «آیت‌الله مکارم شیرازی: جهاد نکاح رسوایی عظیم و بر خلاف ضرورت مسلم اسلام است»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ انتشار: ۲۰ مهر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲ مهر ۱۴۰۳ش.
- «از مؤسس جهاد نکاح رونمایی شد!» سایت عصر ایران، تاریخ انتشار: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱ مهر ۱۴۰۳ش.
- «الشبکة تفتح ملف أطفال جهاد النکاح»، سایت مجلة الشبکة العراقیة، تاریخ انتشار: ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ش.
- «العریفی: فبرکوا جهاد النکاح و اتیان الرجال»، سایت صحیفة الراکوبه، تاریخ انتشار: ۲۶ آوریل ۲۰۱۳م، تاریخ بازدید: ۲ شهریور ۱۴۰۳ش.
- «بیانیه داعش به زنان موصل: هم اکنون وقت جهاد نکاح است»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
- «تبلیغ متفاوت داعش برای جذب زنان غربی به جهاد نکاح» سایت شبکه العالم، تاریخ انتشار: ۱۶ مرداد ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۳ش.
- تحقیق: شهادات حیة مع عائلات مجاهدات النکاح و الجمعیات الحقوقیة تفشل فی الوصول إلیهن.. أین إختفت مجاهدات النکاح؟، سایت افریکان مانجر، تاریخ انتشار: ۲۸ اکتبر ۲۰۱۳م، تاریخ بازدید: ۱ مهر ۱۴۰۳ش.
- جهاد نکاح؛ بدعتی شرم‌آور، سایت تبیان، تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
- «جهاد نکاح یک فتوای انگلیسی است»، سایت اسلام تایمز، تاریخ انتشار: ۶ اسفند ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۳ش.
- «چیزی با عنوان جهاد نکاح در سوریه وجود ندارد»، سایت سنی آنلاین، تاریخ بازدید: ۳ مهر ۱۴۰۳ش.
- «زنان چچنی برای جهاد نکاح به سوریه رفتند»، سایت افکار نیوز، تاریخ انتشار: ۲۶ مرداد ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۸ شهریور ۱۴۰۳ش.
- سبحانی، جعفر، سلفی‌گری در آیینه تاریخ، قم، توحید، ۱۳۹۲ش.
- «صحیفة ریاض السعودیة: جهاد النکاح.. نار شیاطین الداعش»، وکالة نادی المراسلین الشباب للأنباء، تاریخ انتشار: ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴م، تاریخ بازدید: ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
- طیبی جبلی، مرتضی و دیگران، «تحلیل ادله قرآنی و فقهی عدم مشروعیت جهاد نکاح در پرتو آثار زیان بار روحی ـ روانی و آسیب رسانی به سلامت افراد»، در فصل‌نامه قرآن و طب، شماره ۱۲، پاییز ۱۳۹۹ش.
- عابدیان، سید حسن و دیگران، «جهاد نکاح؛ بدعت یا سنت از دیدگاه فقهی فرق اسلامى و جریانهاى تکفیرى»، در فصل‌نامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱، بهار ۱۳۹۸ش.
- فتوای روحانی وهابی: ای دختران! برای "جهاد جنسی" به پاخیزید!، پایگاه خبری آفتاب، تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۹ شهریور ۱۴۰۳ش.
- «فتوای یکی از مراجع تقلید در مورد جهاد نکاح»، جهان نیوز، تاریخ انتشار: ۴ مهر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۷ شهریور ۱۴۰۳ش.
- «مستند تلویزیون بلغارستان درباره القاعده و جهاد نکاح»، سایت شبکه العالم، تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲ مهر ۱۴۰۳ش.
- نقابة تونسية تعتزم مقاضاة وزير الشؤون الدينية بسبب حمايته للأئمة الذين أفتوا بـ”جهاد النكاح”، سایت روزنامه رأی الیوم، تاریخ انتشار: ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۳م، تاریخ بازدید: ۲۸ شهریور ۱۴۰۳ش.
- وحشت دختران سوری از تجاوز به نام جهاد، سایت مشرق، تاریخ انتشار: ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۸ شهریور ۱۴۰۳ش.