عید غدیر

این نوشتار دربارهٔ عید غدیر است. برای اطلاع از ماجرای غدیر، واقعه غدیر را ببینید. برای مطالعه متن خطبه، خطبه غدیر را ببینید.

عید غدیر روز ۱۸ ذی‌الحجه و از بزرگترین اعیاد شیعیان است که در آن امام علی(ع) به جانشینی پیامبر(ص) منصوب شده است. روایاتی از پیامبر(ص) و امامان(ع) در فضیلت این روز نقل شده است. همچنین اعمالی مانند روزه گرفتن، قرائت زیارت غدیریه، خواندن نماز غدیر و اطعام مؤمنان در این روز سفارش شده است. شیعیان این روز را جشن می‌گیرند. روز عید غدیر در ایران تعطیل رسمی است و مردم این کشور در این روز به دیدار سادات می‌روند.

واقعه غدیر

مقاله‌های اصلی: واقعه غدیر و حدیث غدیر

تابلوی غدیر اثر استاد فرشچیان

پیامبر(ص) در ذی‌القعده سال ۱۰ق همراه هزاران نفر برای انجام مناسک حج از مدینه به طرف مکه حرکت کرد. از آنجا که این سفر، آخرین حج پیامبر (ص) بود به حجة الوداع مشهور شد. پیامبر(ص)، پس از پایان اعمال حج به همراه مسلمانان به طرف مدینه حرکت کرد، آنان ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند، جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد و از جانب خداوند، به رسول خدا(ص) امر نمود تا علی(ع) را به عنوان جانشین خود، به مردم معرفی کند. رسول خدا(ص) نیز حاجیان را گرد آورد و علی(ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کرد.

فضیلت روز غدیر

درباره فضلیت عید غدیر احادیثی از معصومان نقل شده است از جمله:

• پیامبر(ص): روز غدیرخم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.
• امام صادق(ع): عید غدیر عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمانان معرفی شده که سزاوار است در هر ساعت آن شکر خدا به جای آورده شود و مردم روزه شکر بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.
• امام صادق(ع): «روز غدیرخم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.
• امام رضا(ع):«روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین... اگر مردم ارزش این روز را می‌دانستند، بی‌تردید فرشتگان در هر روز ده بار با آنان مصافحه می‌‏کردند.»

جشن غدیر

جشن عید غدیر (تهران، خیابان ولیعصر، ۲۷ تیر ۱۴۰۱ش)

حسان بن ثابت اولین کسی بود که در حضور پیامبر اکرم(ص) و در روز غدیر به گرامیداشت این روز در میان جمعیت مسلمانان حاضر در غدیر خم برخاست و اشعار خود را که با اجازه پیامبر سروده بود با صدای بلند خواند.

غدیریه حسان بن ثابت در توصیف واقعه غدیر:

ینادیهم یوم الغدیر نبیهم		بخم و أسمع بالرسول منادیا
فقال فمن مولاکم و ولیکم		فقالوا و لم یبدوا هناک التعادیا
إلهک مولانا و أنت ولینا		و لم‌تر منا فی المقالة عاصیا
فقال له قم یا علی فإننی		رضیتک من بعدی إماما و هادیا
فمن کنت مولاه فهذا ولیه		فکونوا له أنصار صدق موالیا
هناک دعا اللهم وال ولیه		و کن للذی عادی علیاً مُعادیاً

پیامبر خدا(ص) آنان را در روز غدیر ندا داد، چه ندای ارزشمندی. او فرمود: مولای شما و سرپست شما چه کسی است؟ آنان بی درنگ گفتند: خدای تو مولای ماست و تو سرپرست و ولی امر مایی. ما هرگز از فرمان تو سرپیچی نخواهیم کرد. در آن هنگام، پیامبر(ص) به علی فرمود: برخیز من تو را انتخاب کردم تا بعد از من امام و رهبر باشی. بعد فرمود: هر کس من مولا و رهبر اویم این مرد مولا و رهبر او خواهد بود; پس شما همگی، از سر صدق، از او پیروری کنید. بارالها، دوست او را دوست بدار و دشمن او را دشمن بدار.

سید رضی، خصائص الائمة، ص۴۲

بنا بر روایتی که در بحارالانوار از فیاض بن محمد بن عمر طوسی نقل شده است امام رضا(ع) روز غدیر را عید می‌گرفته است. او گروهی از اصحاب را برای افطار نزد خود نگاه داشت و برای خانواده آن‌ها غذا و هدایایی فرستاد. مسعودی تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری در التنبیه و الاشراف نوشته است که فرزندان و شیعیان امام علی(ع) این روز را بزرگ می‌دارند. کلینی (متوفای ۳۲۸ق) محدث قرن چهارم نیز در روایتی جشن گرفتن شیعیان را نقل کرده است.

حکومت آل‌بویه نیز برای نشان دادن جایگاه این عید، آن را تعطیل و جشن عمومی اعلام کرده و نهادهای حکومتی و مردم را به برگزاری جشن‌ها و آذین‌بندی شهرها ترغیب کرد. آنان در این جشن‌ها از طبل و شیپور استفاده می‌کردند، به زیارت مشاهده مشرفه می‌رفتند و نماز عید اقامه کرده و شتر قربانی می‌کردند و شب هنگام آتش روشن کرده به جشن و شادی می‌پرداختند.. چنان که گردیزی این روز را جزو روزهای بزرگ اسلامی و اعیاد شیعیان برشمرده است.

در مصر خلفای فاطمی عید غدیر را رسمیت دادند و در ایران از سال ۹۰۷ق که شاه اسماعیل صفوی به سلطنت رسید، عید غدیر از اعیاد رسمی است. در سال ۴۸۷ق بیعت با مستعلی بن مستنصر (از حاکمان مصر) در روز عید غدیر صورت گرفته است.

دانشمندان اهل سنت نیز به عید بودن غدیرخم تصریح کرده‌اند مانند: نصیبی شافعی در مطالب السؤول: رسول خدا(ص) هنگام بازگشت از حجّةالوداع در روز هجدهم از ذوالحجّه، در محلی(غدیر/ برکه آب) میان مکه و مدینه كه به آن خمّ مى‌گفتند، (و به همین مناسبت آن را روز را غدیر خمّ نام نهادند) فرمود: «من كنت مولاه فعلىّ‌ مولاه» و خود أمیرالمؤمنین(ع) در شعرى كه سروده‌اند نام غدیر خمّ را برده‌اند. و این روز عید شد، و موسم و محلّ اجتماع مردم قرار گرفت، چون وقتى بود كه رسول خدا صلّى الله علیه و آله على را به این منزلت رفیع تخصیص و تشریف داد، و هیچ یک از مردم را در این منزله و مرتبه با على شریک قرار نداد. ابن خلّکان در وفیات الاعیان در تاریخ بیعت با مستعلی پسر مستنصر نوشته است که با او در ۱۸ ذی حجه که روز عید غدیر خم است بیعت شد.

در ایران روز عید غدیر تعطیل رسمی است. روز عید غدیر در برخی استان‌های عراق همچون کربلا، نجف و ذی‌قار نیز تعطیل رسمی است.

شیعیان شب عید غدیر را نیز بزرگ شمارده و شب زنده‌داری می‌کنند.

اعمال عید غدیر

مقالهٔ اصلی: اعمال عید غدیر

• روزه گرفتن؛ بر پایه روایتی که از پیامبر(ص) در کتب اهل‌سنت نقل شده هر کس روز ۱۸ ذی‌الحجه را روزه بگیرد، خداوند ثواب روزه شش ماه را برای او می‌نویسد.
• گفتن این تهنیت در هنگام ملاقات مؤمنان: اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام. ترجمه: سپاس خدا را که ما را از کسانی قرار داد که به ولایت امیرالمومنین علی (ع) و ائمه اطهار (ع) تمسک می‌جویند.

• غسل کردن
• خواندن زیارت امین الله
• خواندن دعای ندبه
• پوشیدن لباس‌های نیکو
• زینت کردن
• استعمال بوی خوش
• صله رحم
• اطعام مؤمنان
• خواندن زیارت غدیریه

• خواندن نماز عید غدیر. وقت خواندن این نماز هنگام ظهر است. این نماز در روایتی از امام صادق(ع) دو رکعت است و در هر رکعت سوره حمد و بعد از آن، ده مرتبه سوره اخلاص، ده مرتبه آیه الکرسی و ده مرتبه سوره قدر خوانده می‌شود. پاداش این نماز معادل ۱۰۰ حج و ۱۰۰ عمره و برآورده شدن تمام حوائج دنیوی و اخروی است. درباره جواز یا عدم جواز خواندن این نماز به جماعت میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد.

کتابشناسی

• عيدالغدير بين الثبوت و الإثبات، اثر علامه امینی
• عیدالغدیر في الإسلام و التتویج و القربات یوم الغدیر، اثر علامه امینی (کتابچه به زبان عربی)
• عیدالغدیر فی عهد الفاطمیین، اثر محمدهادی امینی (فرزند بزرگ علامه امینی)
• عيدالغدير بين الثبوت و الإثبات، عيدالغدير بين الثبوت و الإثبات، اثر سید عادل علوی

جستارهای وابسته

• متن خطبه غدیر
• آیه اکمال
• آیه تبلیغ
• روز دوح

پیوند به بیرون

(عید غدیر عید بزرگ اسلام و روز تهنیت) http://nooremojarrad.com/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%AA%D9%87%D9%86%DB%8C%D8%AA