طرف من الانباء و المناقب (کتاب)

طرف من الانباء و المناقب

اطلاعات کتاب
نویسنده	سید بن طاووس
موضوع	اهل بیت . فضائل امیرمؤمنان
سبک	روایی
زبان	عربی
اطلاعات نشر
ناشر	تاسوعا
تاریخ نشر	۱۴۲۰ ق

طُرَفٌ مِنَ الأَنْباء و المَناقب کتابی حدیثی با رویکردی کلامی مشتمل بر احادیثی درباره برتری اهل‌بیت(ع) و مناقب امیرالمؤمنین(ع) به زبان عربی، اثر سید ابن طاووس است. مؤلف در این کتاب که در تکمیل الطرائف نگاشته شده، خود را به عنوان مؤلف نام نمی‌برد، زیرا از خلفای معاصر خود تقیه کرده و نخواسته هویت خویش را آشکار کند. وی در این کتاب که مشتمل بر ۳۳ «طُرفه» است، به منابع روایی شیعه اعتماد کرده است. در انتساب این کتاب به سید بن طاووس تردیدی نیست و خود او در آثار دیگرش، آن را از تألیفات خویش دانسته است.

درباره مولف

مقالهٔ اصلی: سید بن طاووس

سید رضی‌الدین، علی بن موسی بن جعفر بن طاووس، از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و امام سجاد(ع) در ۱۵ محرم سال ۵۸۹ق در حله به دنیا آمد. ابتدای تحصیلات سید ابن طاووس در شهر حله بود که از محضر پدر و جد خود، ورام بن ابی فراس، علوم مقدماتی را آموخت. ابن طاووس حدود ۵۰ تألیف دارد که بسیاری از آن‌ها در موضوعات دعا و زیارت است.
سید علی بن طاووس در سال ۶۶۴ق در سن ۷۵ سالگی و در بغداد وفات نمود. بدن شریفش را به نجف اشرف منتقل نموده و در حرم امیرالمؤمنین(ع) به خاک سپردند.

انتساب کتاب

این کتاب از آثار سید بن طاووس بوده، زیرا خودش در الاجازات و کشف المحجة، عالمان و کتابشناسان شیعه را به یگانگی مؤلّفِ هر دو اثر آگاه ساخته است؛ به نحوی که جای هیچ تردیدی در این باره نیست. آقابزرگ تهرانی هم این کتاب را منتسب به ابن طاووس می‌داند در حالی که پیش از سقوط بغداد به دست مغول، آن را نگاشته است.

روش تألیف و محتوا

این کتاب با اینکه اثری حدیثی قلمداد می‌گردد اما رویکردی کلامی دارد و مؤلف به افضلیت پیامبر(ص) و وصایت و خلافت بلافصل امیرمؤمنان(ع) اشاره دارد.
این کتاب مشتمل بر مقدمه، خاتمه و ۳۳ طُرفه (چیز تازه و شگفت‌آور) است. هر طُرفه، در واقع روایتی است از سفارش‌های پیامبر(ص) درباره علی(ع) یا وصایای پیامبر(ص) به آن حضرت. در هر طرفه بیش از یک روایت نقل نشده است.نویسنده در مقدمه اظهار شگفتی کرده از کسانی که رحمت الهی را مایه هدایت بندگانش دانسته و به برتری پیامبر از همه انسان‌ها و فرشتگان اعتقاد دارند در عین حال براین باورند که پیامبر امتش را پس از خویش بدون جانشین رها کرده است زیرا این ادعا و سخنی است که خردمندانِ خدا باور و آگاه به مقام الهی نمی‌پذیرند. نخستین طرفه کتاب روایتی است که امام کاظم(ع) از پدرش امام صادق(ع) درباره چگونگی اسلام آوردن امام علی(ع) و خدیجه نقل کرده است. براساس این روایت امیرالمؤمنین و خدیجه به امر پیامبر با او برای پذیرشِ اسلام بیعت کردند و تعهدات و شروط اسلام را که پیامبر پس از دریافت از جبرییل به آن دو منتقل می‌کرد پذیرفتند در پایان روایت است که پیامبر پس از بیعت امام علی (ع) با او به حضرت خدیجه فرمود این علی مولای تو و مولای تمام مؤمنان و امام آنان پس از من است. (يا خديجة ، هذا عليٌّ مولاكِ ومولى المؤمنين وإمامُهم بعدي) خدیجه نیز با امام علی به امر پیامبر بیعت کرد.

نام کامل کتاب

آقا بزرگ تهرانی نام کتاب را این گونه بیان می‌کند: طُرَفٌ مِنَ الاَنْباءِ وَ الْمناقِب فی شَرَفِ سَیّد الاَنْبیاء وَ الاَطائب وَ طُرَفٌ مِنْ تَصریحِه بِالْوصیّةِ وَ الْخلافة لِعَلیّ بْن اَبی‌طالب.

منابع کتاب

سید ابن طاووس در طرائف، از منابع اهل سنت نقل کرده اما در طُرف، به منابع شیعه و روایات اهل بیت اعتماد کرده است. کتاب طرف در واقع استدراک و تکمیل کتاب طرائف است چنانکه خود سید می‌گوید:

«آنچه در آن کتاب نبوده در اینجا آوردم. منبع اصلی این کتاب، کتاب الوصیة عیسی بجلی است و ابن طاووس اکثر قریب به اتفاق اخبار و روایات را از عیسی بن مستفاد بجلی که راوی از امام کاظم(ع) و از آگاهان به علم حدیث است نقل می‌کند.»

جایگاه

محقق کتاب در مقدمه اثر می‌نویسد: «آن‌چه سید ابن طاووس در رساله کم‌حجمش برای ما نقل کرده از گنج‌های نفیس از روایات و احادیث است. علامه مجلسی بسیار از این کتاب در بحارالانوار نقل کرده است.»

نسخ و چاپ

اتان کلبرگ نقل می‌کند که آقابزرگ تهرانی از نسخه‌ای از مشهد در سال ۹۸۷ق و چاپ نجف در سال ۱۳۶۹ق یاد کرده و خودش چاپ ۱۳۶۹ق را مورد استفاده قرار داده است. این اثر با تحقیق شیخ قیس العطّار در سال ۱۴۲۰ق در مشهد توسط انتشارات تاسوعا به چاپ رسیده است.

پیوند به بیرون

• طرفه‌های پور طاووس