السقیفة (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمدرضا مظفر |
| تاریخ نگارش | ۱۳۵۳ق |
| زبان | عربی |
| قطع | رقعی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | موسسة الاعلمی للمطبوعات |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۲ق |
السقیفة کتابی به زبان عربی نوشته محمدرضا مظفر (متوفای ۱۳۸۳ق) که درباره وقایع پس از رحلت پیامبر(ص) و مسأله جانشینی پس از اوست. نویسنده مدعی است در این کتاب، به‌دور از تعصبات مذهبی و قومی، واقعه سقیفه را بررسی کرده است. تدابیر پیامبر(ص) برای بعد از رحلت خود، تجمع در سقیفه بنی‌ساعده، سخنان مهاجرین و انصار و مواضع حضرت علی(ع) از جمله مباحث کتاب است. این کتاب به زبان‌های فارسی، انگلیسی و اردو ترجمه شده است.
موضوع کلی
السقیفة کتابی است که جریان رحلت پیامبر(ص) و اختلافات پس از رحلت وی را بررسی می‌کند. نویسنده در این کتاب با استفاده از متون شیعه و سنی به بازخوانی این مقطع از تاریخ اسلام می‌پردازد.
نویسنده
محمدرضا مظفر ( ۱۳۲۲-۱۳۸۳ق) در حوزه علمیه نجف تحصیل کرد[۱] و در راستای گسترش فرهنگ و علوم‌اسلامی جمعیت مُنْتَدی النَّشر، مدارس مُنْتَدی و دانشکده فقه در نجف را تأسیس نمود.[۲] کتاب‌های اصول فقه و المنطق از آثار او است که در حوزه‌های علمیه تدریس می‌شوند.[۳]
روش نگارش
مظفر وظیفه اندیشمندان را بالابردن سطح آگاهی توده مردم می‌دانست که از نظر او این کار باید با انصاف از جانب شیعه و سنی باشد. مباحثه‌ها و مناظره‌های سودبخش در فضایی آزاد باید انجام شود و نویسندگان منصف اعم از شیعه و سنی، حقایق اسلامی را آن طور که هست، بنگارند تا بدین وسیله گرایش‌های تعصب‌آمیز از بین برود و مردم از تقلید بی‌اساس رهایی یابند.[۴]
مظفر معتقد است مورخ باید در نوشته خود با زدودن غبار تعصبات قومی، قبیله‌ای، دینی، وطنی و... از فکر و اندیشه خود، به بررسی و بیان تاریخ بپردازد تا به روشن شدن حقیقت کمک کند.[۵] او می‌گوید که خودش باهمین روش به بررسی ماجرای سقیفه در این کتاب می‌پردازد.[۶]
محتوا
کتاب السقیفة در چهار فصل تدوین شده است:
- فصل اول: نویسنده در فصل اول سؤالاتی مطرح می‌کند و با استناد به روایات سعی می‌کند پاسخ سؤالات را بدهد او می‌پرسد آیا پیامبر از اتفاقات بعد از رحلت خود آگاهی و اطلاعی داشتند یا خیر؟[۷] و در صورت مثبت‌بودن پاسخ آیا راه‌حلی برای جلوگیری از وقوع این حادثه اتخاذ کردند؟ آیا این احتمال که اهل سنت ادعا میکنند که رسول خدا در این موضوع هیچ موضعی نداشته و آن را به عهده امت واگذار نموده است صحت دارد؟[۸] و آنگاه نویسنده روایاتی را از آن پیامبر درباره امیرالمؤمنین(ع) و نیز ابوبکر بیان می‌کند تا صلاحیت هر یک را از دیدگاه رسول خدا برای خلافت بررسی کند.[۹]مظفر در همان آغاز کتاب از خواننده خواسته که اگر براین باور است که پیامبر از حوادث پس از وفات خویش بی‌خبر بوده و هیچ پیش‌بینی‌ای نکرده است؛ خودش را با خواندن کتاب به زحمت نیفکند و کتاب را نخواند زیرا مخاطب او مسلمانی است که به پیامبر و رسالتش ایمان دارد و این اندازه به تاریخ زندگی پیامبر(ص)واقف است که در باره‌اش این‌گونه فکر نکند. [۱۰]
- فصل دوم: نویسنده در فصل دوم اقدامات پیامبر برای جلوگیری از اختلاف امت اسلام را بررسی می‌کند که از جمله آن به اعزام جیش اسامه استناد می‌کند.[۱۱] درخواست قلم، دوات و کاغذ برای نوشتن وصیتنامه در موضوع خلافت را دیگر اقدام پیامبر برای جلوگیری از اختلاف می‌داند.[۱۲]
- فصل سوم: نشست و گفتگوهای سقیفه محور فصل سوم است[۱۳] نویسنده، انگیزه حضور مهاجرین[۱۴] و انصار[۱۵] در اجتماع سقیفه را بررسی کرده و همچنین خطبه‌های افراد حاضر در سقیفه را بررسی می‌کند.[۱۶] وقایع زمینه‌ساز بیعت با ابوبکر بخش دیگر این فصل است.[۱۷]
- فصل چهارم: مواضع امیرالمؤمنین(ع) در برابر سقیفه[۱۸] و رفتار امام علی در برابر خلفا را بررسی می‌کند.[۱۹]
ترجمه
- کتاب السقیفة توسط محمدجواد حجتی کرمانی به زبان فارسی ترجمه شده و در سال ۱۳۷۳ش با عنوان «اسرار سقیفه» توسط انتشارات انصاریان در قم منتشر شده است.[۲۰]
- سیدغلامرضا سعیدی کتاب السقیفة را به زبان فارسی ترجمه کرده است و با عنوان «ماجرای سقیفه» و با مقدمه سیدمحمود خسروشاهی توسط انتشارات انصاریان در سال ۱۳۹۵ش منتشر شده است.[۲۱]
- کتاب السقیفة توسط سیدحسین مهدی‌الحسینی به زبان اردو ترجمه شده و توسط انتشارات انصاریان منتشر شده است.[۲۲]
- حسن محمد نجفی این کتاب را به زبان انگلیسی ترجمه کرده که توسط انتشارات انصاریان چاپ شده است.[۲۳]
پانویس
- ↑ سلیمانی‌فر، راهکارهای تقریبی محمدرضا مظفر، ص۱۴.
- ↑ سلیمانی‌فر، راهکارهای تقریبی محمدرضا مظفر، ص۱۵.
- ↑ سلیمانی‌فر، راهکارهای تقریبی محمدرضا مظفر، ص۱۶.
- ↑ سلیمانی‌فر، راهکارهای تقریبی محمدرضامظفر، ص۱۸.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۱۱.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۱۵.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۲۶.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۳۰.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۵۵ و ص۴۷.
- ↑ مظفر، السقیفه،۱۴۱۵ق، ص۳۲.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۷۲.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۸۱.
- ↑ مظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۹۴.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۱۲۳.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۹۷.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۱۲۵.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۱۳۷.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۱۴۸.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۲ق، ص۱۶۰.
- ↑ «اطلاعات کتاب اسرار سقیفه "یک بحث جالب تاریخی"»، سایت کتابخانه ملی.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۹۵ش.
- ↑ المظفر، السقیفة، ۱۳۱۶ق.
- ↑ «انتشارات انصاریان»، سایت کتاب قم.
منابع
- سلیمانی‌فر، ندا، راهکارهای تقریبی محمدرضامظفر، مجله مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، شماره۲۶، زمستان۱۳۹۰ش.
- المظفر، محمدرضا، السقیفة، لبنان، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۲ق.
- مظفر، محمدرضا، سقیفه، ترجمه سیدحسین مهدی‌الحسینی، قم، انتشارات انصاریان، ۱۳۱۶ق.
- مظفر، محمدرضا، سقیفه، ترجمه سیدغلامرضا سعیدی، قم، انتشارات انصاریان، ۱۳۹۵ش.
- «اطلاعات کتاب اسرار سقیفه "یک بحث جالب تاریخی"»، پایگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۸/۲۴.
- «اطلاعات کتاب سقیفه، ترجمه محمد حسن نجفی»، انتشارات انصاریان، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۸/۲۹.