شیعه در اسلام اثری مشهور درباره تشیع و شیعه دوازده‌امامی، به قلم علامه طباطبایی. این کتاب یکی از جدی‌ترین کارها در حوزه مطالعات شیعی در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود و در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقی آمریکا و اروپا جزو منابع تدریس رشته شیعه‌شناسی بوده است. هم‌اکنون نیز جزو کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه ایران است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید محمدحسین طباطبایی |
| تاریخ نگارش | حدود ۱۳۴۵ش |
| موضوع | اعتقادی • کلامی • تاریخی • فلسفی |
| زبان | فارسی |
| به کوشش | سید هادی خسروشاهی |
| تعداد جلد | ۱ جلد |
| تعداد صفحات | ۲۱۲ص |
| قطع | وزیری |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | انگلیسی • روسی • ژاپنی |
| نسخه الکترونیکی | کتاب شیعه در اسلام |
به‌گفته پژوهشگران، به‌دلیل غرض‌ورزی و تحریف دانشمندان غربی و استفاده از منابع اهل‌سنت در تحقیقات اسلامی، تشیع حقیقی در غرب هیچ‌وقت شناخته نشد. بدین منظور، علامه طباطبایی در حدود سال ۱۳۴۵ش، کتاب شیعه در اسلام را تألیف کرد. این کتاب ابتدا توسط سید حسین نصر به زبان انگلیسی ترجمه و در سطح دانشگاه‌های آمریکا منتشر شد. در سال ۱۳۴۷ش نیز نسخه فارسی آن در ایران انتشار یافت.
گفته شده کتاب شیعه در اسلام، به دور از تعصبات سنتیِ مرسوم، به بررسی‌های منصفانه تاریخی و علمی پرداخته و هویت واقعی مذهب تشیع را به‌عنوان یکی از دو مذهب بزرگ اسلامی، در سطحی عالی نشان داده است.
برخی از دیدگاه‌های نویسنده، در این کتاب، به این شرح است: در قرآن، سه راه برای رسیدن به حقیقت مطرح شده: روایات، عقل فلسفی، و کشفوشهود عرفانی. سرچشمه اصلی عرفان اسلامی قرآن و سنت و کلمات امام علی(ع) است. در قرآن، راه اصلی شناخت خدا، معرفت نفس دانسته شده است. امامان شیعه، در تفسیر قرآن، تنها از روش تفسیر قرآن به قرآن استفاده می‌کردند.
شیعه در اسلام، پس از چاپ‌های نخستین، در سال‌های بعد، توسط شرکت‌های انتشاراتی مختلف، با نسخه‌ها و ترجمه‌های متفاوت به چاپ رسید؛ از جمله مجمع جهانی اهل‌بیت آن را به دَه زبان همچون هندی، ایتالیایی، روسی، فرانسوی و چینی ترجمه کرده و نشر داده است.
جایگاه علمی
کتاب شیعه در اسلام، به قلم سید محمدحسین طباطبایی، اثری کلاسیک[۱] و مشهور درباره تشیع و شیعه دوازده‌امامی است.[۲] این کتاب یکی از جدی‌ترین کارها در شیعه‌شناسی در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران دانسته شده[۳] که همچنان منطقی، مستدل و جامع است.[۴] از نظر جعفریان، «شیعه در اسلام» نتیجه اتاق‌فکری بود که علامه طباطبایی در جهت تربیت اندیشه به کار برد و سهم بسزایی برای سیاسی-اجتماعی کردن اسلام در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی داشت.[۵]
کتاب در محافل علمی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد[۶] و علامه، با این اثر، اولین کسی است که شیعه‌شناسی را به‌صورت رسمی در قم شروع کرد.[۷] این اثر، در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقی، به‌عنوان یک منبع اصلی در شیعه‌شناسی مورد استفاده قرار گرفت و در آکادمی‌های شناخت مذاهب تدریس شد.[۸] این اثر جزو منابع تدریس رشته مطالعات شیعی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دپارتمان مطالعات اسلامی دانشگاه جورج واشنگتن[۹] و دانشگاه‌های آمریکا[۱۰] و منابع تدریس رشته شیعه‌شناسی در دانشگاه‌های ژاپن بوده است.[۱۱] کتاب شیعه در اسلام، اکنون جزو کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه ایران نیز است.[۱۲]
بنابه گفته آقاتهرانی، در جریان ارسال کتاب و مکاتبه با زندانیان آمریکا از طریق مؤسسه اسلامی نیویورک جهت تبلیغ اسلام، این کتاب، پس از قرآن و نهج البلاغه، سومین کتابی است که با استقبال زندانیان آمریکا مواجه شده است.[۱۳] شیعه در اسلام، در «کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی»، جزو مهم‌ترین و برجسته‌ترین منابع عام معرفی شده است.[۱۴]
درباره نویسنده
سید محمدحسین طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ش)، مشهور به علامه طباطبایی، فیلسوف و مفسر قرآن در سال ۱۳۰۴ش به نجف هجرت کرد[۱۵] و از استادانی همچون سید علی قاضی، محمدحسین نائینی، محمدحسین غروی اصفهانی و حجت کوه‌کمری استفاده نمود.[۱۶] وی در سال ۱۳۲۵ش وارد قم شد[۱۷] و به تدریس فلسفله و تفسیر در حوزه علمیه قم مشغول شد.[۱۸] علامه طباطبایی شاگردانی مانند مرتضی مطهری، عبدالله جوادی آملی حسن حسن‌زاده آملی[۱۹] و سید حسین نَصْر[۲۰] تربیت کرد و بیش از پنجاه اثر به نگارش درآورد که تفسیر المیزان، اصول فلسفه و روش رئالیسم، نهایة الحکمة، بدایة الحکمة و شیعه در اسلام از آنهاست.[۲۱] سرودن شعر[۲۲] و شرکت در جلسات علمی از دیگر فعالیت‌های او بود.[۲۳]
انگیزه تألیف
به‌گفته سید حسین نَصْر، به‌دلیل تعصب، غرض‌ورزی و تحریف دانشمندان غربی در قرن‌های گذشته، استفاده از منابع اهل‌سنت در تحقیقات اسلامی، معرفی شیعه به‌عنوان فرقه فرعی و انتخاب شیعه اسماعیلیه در تحقیقات به‌جای شیعه دوازده‌امامی، تشیع حقیقی هیچ‌وقت شناخته نشد؛ به‌طوری که در محافل غرب نیز شیعهْ بدعت در دین و ساخته دشمنان اسلام دانسته می‌شد.[۲۴]
کتاب شیعه در اسلام را جزو نخستین آثاری می‌دانند که در این عصر[۲۵]به جهت شناساندن حقیقت شیعه[۲۶] و همچنین نبود منبع مطمئن برای محافل علمی غرب[۲۷] به نگارش درآمد.
زمان نگارش
تابستان ۱۳۴۳ش (۱۹۶۴م)، در دیدار سید حسین نصر و کِنِث مورگان استاد دانشگاه کولیت آمریکا از منزل علامه طباطبایی، طرح نگارش کتابی درباره شیعه برای مردم غرب طرح و برنامه‌ریزی شد.[۲۸] نوشتن کتاب چند سال طول کشید و طباطبایی در حدود سال ۱۳۴۵ش کتاب شیعه در اسلام را تألیف کرد که توسط سید حسین نصر، ابتدا به زبان انگلیسی ترجمه و سپس در سطح دانشگاهی آمریکا منتشر شد.[۲۹]
برخی دیگر نیز این کتاب را نتیجه گفتگوهای طباطبایی و شاگردانش و دیگران همچون هانری کربن دانسته‌اند.[۳۰]
ویژگی‌های کتاب
شیعه در اسلام را اثری فلسفی‌ـ‌تاریخی می‌دانند[۳۱] که به دور از تعصب سنتی مرسوم، به بررسی‌های منصفانه تاریخی و علمی پرداخته است.[۳۲] از دیدگاه جعفریان، این کتاب عمومی‌ترین، روان‌ترین و رایج‌ترین اثری است که در شناساندن شیعه در سطح عالی به تألیف درآمده است.[۳۳] مؤلف در راه دفاع از شیعه، بدون توهین به اهل‌سنت، جنبه اصیلی از اسلام را بدون ایجاد تفرقه ارائه داده و گفت‌و‌گو بین دو مذهبِ اسلام را آسان‌تر کرده است.[۳۴]
از نظر سید حسین نصر، کتاب شیعه در اسلام، تحقیقی جدید با هدفی تازه است[۳۵] که هویت واقعی مذهب تشیع را به‌عنوان یکی از دو مذهب بزرگ اسلامی بیان می‌کند.[۳۶]
محتوا
کتاب شیعه در اسلام، از یک مقدمه، سه بخش و یک خاتمه تشکیل شده است.[۳۷] در بخش مقدمه، به توضیح دین، اسلام و شیعه پرداخته شده است.[۳۸] در بخش اول، مباحثی همچون پیدایش شیعه، مسئله جانشینی پیامبر اسلام(ص)، خلافت امام علی(ع)، انتقال خلافت از امام حسن(ع) به معاویه، تاریخ شیعه از قرن دوم تا چهاردهم قمری، شیعه دوازده امامی و دیگر فرقه‌های شیعه مثل زیدیه و اسماعیلیه مطرح شده است.[۳۹]
در بخش دوم به معنا، منابع و راه‌های رسیدن به تفکر مذهبی شیعه و تفاوت سه راهِ ظواهر دینی، عقل و کشفوشهود پرداخته شده است.[۴۰] بخش سوم که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده نیز درباره اعتقادات و معارف اسلامی از نگاه شیعه دوازده امامی در موضوعاتی مانند خداشناسی، پیامبرشناسی، معادشناسی، امام‌شناسی و مباحثی چون وحدانیت خدا، جبر و اختیار و قضا و قدر است.[۴۱] در خاتمه نیز به پیام معنوی شیعه یعنی خداشناسی اشاره شده که از نظر علامه طباطبایی، راه سعادت و رستگاری در آن است.[۴۲]
برخی از دیدگاه‌های نویسنده
برخی از دیدگاه‌های علامه طباطبایی در کتاب شیعه در اسلام بدین شرح است:
- خداوند در قرآن برای کشف حقیقت، سه راه مطرح کرده است: ظواهر دینی (نقل)،[۴۳] حجت عقلی (عقل فلسفی) و کشف و شهود (راه عرفا).[۴۴]
- انسان‌ها در قرآن ابتدا به احتجاج عقلی دعوت شده‌اند تا در نتیجه آن به حقانیت برسند، نه اینکه ابتدا حقانیت معارف را بپذیرند و بعد، سراغ استدلال عقلی بروند.[۴۵]
- عقل انسان نتوانسته قانون کاملی تدوین کند که سعادت جامعه بشری را تأمین کند و فقط شریعت‌های الهی فرستاده‌شده توسط پیامبران می‌توانند قوانین جهان‌شمول را تدوین و سعادت بشری را تضمین کنند.[۴۶]
- وحی نوعی شعور مرموز و ناشناخته است که در مقابل حس و عقل قرار دارد و فقط افراد خاصی همچون پیامبران می‌توانند به آن دست پیدا کنند.[۴۷]
- سرچشمه اصلی عرفان اسلامی قرآن و سنت و کلمات امام علی(ع) است؛ ولی به دلیل سنی‌بودن ظاهریِ بیشتر عرفا، طریقت عرفانی به شکل امروزی به آن‌ها نسبت داده شده است.[۴۸]
- با نگاه به سیر فلسفه اسلامی، این مکتب روزبه‌روز به روایات اهل‌بیت(ع) نزدیک‌تر شد تا جایی که در قرن یازده قمری، ملاصدرا هماهنگی کاملی بین دین و فلسفه برقرار کرد و فقط اختلاف در تعبیر باقی ماند.[۴۹]
- با جستجو و تأمل در روایات اهل‌بیت(ع) و روایاتی که از مفسران صدر اسلام در دست است، مشخص می‌شود که ائمه(ع) فقط از روش تفسیر قرآن به قرآن استفاده می‌کردند و هر آیه را با آیه دیگر توضیح می‌دادند و تفسیر می‌کردند، نه با نظر خود.[۵۰]
- در قرآن و روایات، ضمن معرفی معرفت الهی و راه‌های رسیدن به آن، شاهراه هدایت کامل و واقعی انسان معرفت نفس و شناخت خویشتن دانسته شده است.[۵۱]
- هدایت بر دو قسم است: هدایت عام (ارائه راه) و هدایت خاص (رساندن به مقصد). هدایت خاص یا همان ولایت باطنی نیز ربطی به حضور و غیبت امام ندارد و این نکته، یعنی حکمت وجود امام غائب، در احادیث نیز تبیین شده است.[۵۲]
- پیامبر اسلام(ص)، بعد از دَه سال اقامت در مدینه، بر اثر سمِّ ریخته‌شده در غذایش، توسط زنی یهودی به شهادت رسید.[۵۳]
چاپ و نشر
.jpg)
کتاب شیعه در اسلام، ابتدا در سال ۱۳۴۵ش به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر شد؛[۵۴] ولی پس از مدتی، در سال ۱۳۴۷ش اصل این کتاب در ۱۶۰ صفحه[۵۵] به زبان فارسی چاپ شد. این چاپ همراه با مقدمه سید حسین نصر و تصحیح اسکندر محجوب‌کار و با قطع جیبی و جلد مقوایی، توسط کتابخانه بزرگ اسلامی در تهران انجام شد. دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین کتاب را برای اولین بار در قم در سال ۱۳۶۲ش با قطع رقعی و جلد شومیز به چاپ رساند.[۵۶] نسخه فارسی این کتاب بارها توسط ناشران متفاوتی همچون ادباء، دادور، دانشگاه علامه طباطبایی، مؤسسه بوستان کتاب، واریان، دارالتفسیر، انصاریان، ثقلین، مرکز نشر فرهنگی رجاء، مرکز بررسی‌های اسلامی منتشر شده است.[۵۷] متن اصلی دست‌نوشته این کتاب، بیش از نیم‌قرن در دست سید حسین نصر بود که در سال ۱۳۹۸ش از طریق غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی، به بخش خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران تحویل داده شد.[۵۸]
ترجمه
کتاب شیعه در اسلام به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است.[۵۹] اولین ترجمه این کتاب به زبان انگلیسی توسط سید حسین نصر انجام شد[۶۰] که از مهم‌ترین آثار تحقیقی مرتبط با تاریخ شیعه در قرون نخستین دانسته شده است.[۶۱]
این اثر همچنین در سال ۱۹۹۹م توسط انتشارات بیت الکاتب للطباعة و النشرِ بیروت به زبان عربی[۶۲] و در سال ۲۰۰۷م به زبان ژاپنی[۶۳] و در سال ۲۰۲۰م توسط مرکز اسلامی هامبورگ، به آلمانی ترجمه و چاپ شد.[۶۴] مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) نیز آن را به زبان‌های دیگر همچون هندی، ایتالیایی، روسی، فرانسوی، بنگالی، تاجیکی، تایلندی، ترکی، چینی و لهستانی ترجمه و منتشر کرده است.[۶۵]
پانویس
- ↑ جعفریان، «مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب شیعه در اسلام از موسی سبط الشیخ»، ص۲۳۴.
- ↑ عالمی، آسیب شناسی تمدن اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های سید حسین نصر، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.
- ↑ جعفریان، «مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب شیعه در اسلام از موسی سبط الشیخ»، ص۲۳۵.
- ↑ کوشا، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام، ص۱۱.
- ↑ جعفریان، مقالات تاریخی، ۱۳۸۷ش، ج۱۸، ص۱۷۰-۱۷۱.
- ↑ خسروشاهی، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۱.
- ↑ جعفریان، مقالات تاریخی، ۱۳۸۷ش، ج۱۸، ص۱۷۱.
- ↑ خسروشاهی، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۱.
- ↑ محمودی، مراکز شیعه‌پژوهی مستشرقان، ۱۳۹۷ش، ص۶۲-۶۳.
- ↑ کوشا، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام، ص۱۱.
- ↑ رجب‌زاده، «از چشمه خورشید (یادداشت‌هایی از ژاپن)»، ص۲۴۶.
- ↑ کوشا، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام، ص۱۱.
- ↑ آقاتهرانی، «بازشناسی فرهنگ خودی و فرهنگ غیر خودی و راه های تقویت خود باوری فرهنگی»، ص۸.
- ↑ محمودی، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، ۱۳۹۷ش، ص۳۱-۳۲ و ۴۳ و ۹۰.
- ↑ تهرانی، زِ مهر افروخته، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۶.
- ↑ حسینی طهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۲۱-۲۲.
- ↑ غیاثی کرمانی، «اقیانوس حکمت: زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله علامه سید محمدحسین طباطبایی»، ص۸۲.
- ↑ مصباح یزدی، «مربی بزرگ علم و عرفان»، ص۶۶-۶۵؛ حسینی طهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۶۱-۶۳.
- ↑ غیاثی کرمانی، «اقیانوس حکمت: زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله علامه سید محمدحسین طباطبایی»، ص۸۳-۸۷؛ تهرانی، زِ مهر افروخته، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۹-۱۷۰.
- ↑ نصر، «مقدمه»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۶.
- ↑ نگاه کنید به تهرانی، زِ مهر افروخته، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۹-۱۷۰.
- ↑ حسینی طهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۹۰.
- ↑ نگاه کنید به حسینی طهرانی، مهر تابان، ۱۴۲۶ق، ص۷۴.
- ↑ نصر، «مقدمه»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۳-۱۴.
- ↑ کاشی‌زاده، منابع منطقی و فلسفی شیعه، ۱۳۹۷ش، ص۲۱۳.
- ↑ خسروشاهی، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۱؛ نصر، «مقدمه»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۶-۱۷.
- ↑ محمودی، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، ۱۳۹۷ش، ص۳۱-۳۲ و ۴۳ و ۹۰.
- ↑ نصر، «مقدمه»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۵-۱۶.
- ↑ محمودی، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، ۱۳۹۷ش، ص۹۰.
- ↑ جعفریان، مقالات تاریخی، ۱۳۸۷ش، ج۱۸، ص۱۷۰؛ شفیعی مازندرانی، سرچشمه‌های آرامش در روان‌شناسی اسلامی، فرهنگ آفتاب، ص۹۸.
- ↑ جعفریان، مقالات تاریخی، ۱۳۸۷ش، ج۱۸، ص۱۷۱.
- ↑ خسروشاهی، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۲.
- ↑ جعفریان، مقالات تاریخی، ۱۳۸۷ش، ج۱۸، ص۱۷۰.
- ↑ نصر، «مقدمه»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۷.
- ↑ نصر، «مقدمه»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، ص۱۶-۱۷.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۲۵.
- ↑ محمودی، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، ۱۳۹۷ش، ص۹۰.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۲۵-۲۹.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۲۹-۷۰.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۷۱-۱۰۰.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۱۰۱-۱۹۸.
- ↑ محمودی، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، ۱۳۹۷ش، ص۹۱.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۲۵.
- ↑ اسلامی، «علامه و عقلگرایی در ساحت دین»، ص۷.
- ↑ اسلامی، «علامه و عقلگرایی در ساحت دین»، ص۷.
- ↑ امین، «حقوق بشر، جهان شمولی یا نسبیت دینی- فرهنگی»، ص۱۸۹.
- ↑ امین، «حقوق بشر، جهان شمولی یا نسبیت دینی- فرهنگی»، ص۱۸۹.
- ↑ روحانی‌نژاد، «گرایش عرفانی در تفسیر از نگاه استاد معرفت»، ص۴۹۴؛ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۹۷-۹۸.
- ↑ مظفری، «فلسفه اسلامی و تاویل متون دینی از نگاه مکتب تفکیک»، شماره ۲۲۴؛ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۹۳.
- ↑ عزیزی، «حاشیه ای بر مقاله بررسی دیدگاه علامه طباطبایی در باره رابطه داده‌های فلسفی با تعالیم وحیانی»، ص۹۶؛ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۷۷-۷۸.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۹۸-۱۰۰.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۳-۱۶۶.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، شیعه در اسلام (طبع جدید)، ۱۳۸۸ش، ص۱۳۱.
- ↑ محمودی، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، ۱۳۹۷ش، ص۹۰.
- ↑ جعفریان، «مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب شیعه در اسلام از موسی سبط الشیخ»، ص۲۳۴.
- ↑ محمودی، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، ۱۳۹۷ش، ص۹۱.
- ↑ «کلیدواژه: شیعه در اسلام»، سایت گیسوم.
- ↑ جعفریان، «مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب شیعه در اسلام از موسی سبط الشیخ»، ص۲۳۴-۲۳۵.
- ↑ عالمی، آسیب شناسی تمدن اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های سید حسین نصر، ۱۳۸۹ش، ص۲۷؛ جعفریان، «مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب شیعه در اسلام از موسی سبط الشیخ»، ص۲۳۴.
- ↑ جعفریان، «مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب شیعه در اسلام از موسی سبط الشیخ»، ص۲۳۴.
- ↑ تقی‌زاده داوری، تصویر امامان شیعه در دایرة المعارف اسلام «ترجمه و نقد»، ۱۳۸۵ش، ص۲۸۱.
- ↑ نگاه کنید به طباطبایی، الشیعة في الإسلام، ۱۹۹۹م، شناسنامه کتاب.
- ↑ محمودی، شیعه‌پژوهان مستشرقان، ۱۳۹۷ش، ص۲۱۵.
- ↑ «انتشار کتاب شیعه در اسلام به زبان آلمانی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا).
- ↑ کرمانی، «کارنامه ترجمه مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، ۱۳۶۹-۱۳۹۹ش»، ۱۴۰۱ش، ص۲۲؛ جعفری، «فروغ قم در چهار سوی جهان: در نخجوان چه می گذرد؟»، ص۶۰؛ «کتاب شيعه در اسلام به زبان ايتاليایی منتشر شد»، سایت خبرگزاری مهر؛ وانزان و رستگار، «شیعه در ایتالیا، راه دیگر خدا»، ص۲۲.
منابع
- آقاتهرانی، مرتضی، «بازشناسی فرهنگ خودی و فرهنگ غیر خودی و راه های تقویت خود باوری فرهنگی»، در نشریه معرفت، شماره ۳۸، بهمن ۱۳۷۹ش.
- اسلامی، سید حسن، «علامه و عقلگرایی در ساحت دین»، در نشریه پگاه حوزه، شماره ۱۹۵، آبان ۱۳۸۵ش.
- امین، سید حسن، «حقوق بشر، جهان شمولی یا نسبیت دینی- فرهنگی»، در نشریه علوم سیاسی، شماره ۱۹، پاییز ۱۳۸۱ش.
- «انتشار کتاب شیعه در اسلام به زبان آلمانی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، تاریخ درج مطلب: ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲ آذر ۱۴۰۲ش.
- تقی‌زاده داوری، محمود، تصویر امامان شیعه در دایرة المعارف اسلام «ترجمه و نقد»، قم، شیعه‌شناسی، ۱۳۸۵ش.
- تهرانی، علی، زِ مهر افروخته، تهران، سروش، چاپ چهارم، ۱۳۸۹ش.
- جعفریان، رسول، «مطالعات شیعه شناسی در ایران دوره پهلوی: مورد کتاب شیعه در اسلام از موسی سبط الشیخ»، در آینه پژوهش، شماره ۴ (پیاپی ۱۹۶)، مهر و آبان ۱۴۰۱ش.
- جعفریان، رسول، مقالات تاریخی، قم، دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
- جعفری، حسن، «فروغ قم در چهار سوی جهان: در نخجوان چه می گذرد؟»، در فرهنگ کوثر، شماره ۲۳، بهمن ۱۳۷۷ش.
- حسینی طهرانی، محمدحسین، مهر تابان، مشهد، نور ملکوت قرآن، ۱۴۲۶ق.
- حکیمی، محمدرضا، عقلانیت جعفری، قم، دلیل ما، ۱۳۹۰ش.
- خسروشاهی، سید هادی، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، تألیف محمدحسین طباطبایی، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۸ش.
- رجب‌زاده، هاشم، «از چشمه خورشید (یادداشت هایی از ژاپن)»، در بخارا، شماره ۶۲، خرداد و شهریور ۱۳۸۶ش.
- روحانی‌نژاد، حسین، «گرایش عرفانی در تفسیر از نگاه استاد معرفت»، در معرفت قرآنی، ج۴، گردآورنده علی نصیری، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۷۸ش.
- شفیعی مازندرانی، محمد، سرچشمه‌های آرامش در روان‌شناسی اسلامی، قم، فرهنگ آفتاب، چاپ اول، بی‌تا.
- طباطبایی، سید محمدحسین، شیعه در اسلام (طبع جدید)، به کوشش هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۸ش.
- طباطبایی، محمد حسین، الشیعة في الإسلام، مترجم جعفر بهاء‌الدین، بیروت، بیت الکاتب، ۱۹۹۹م.
- عالمی، علیرضا، آسیب شناسی تمدن اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های سید حسین نصر، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۸۹ش.
- عزیزی، غلامعلی، «حاشیه ای بر مقاله بررسی دیدگاه علامه طباطبایی در باره رابطه داده‌های فلسفی با تعالیم وحیانی»، در نشریه معرفت، شماره ۲۹، تابستان ۱۳۷۸ش.
- غیاثی کرمانی، سید محمدرضا، «اقیانوس حکمت: زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله علامه سید محمدحسین طباطبایی»، در مرزبان‌نامه وحی و خرد: یادنامه مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبایی، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۱ش.
- کاشی‌زاده، محمد، منابع منطقی و فلسفی شیعه، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
- «کتاب شيعه در اسلام به زبان ايتاليایی منتشر شد»، سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۹ آذر ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۹ آبان ۱۴۰۲ش.
- کرمانی، عبدالکریم، «کارنامه ترجمه مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، ۱۳۶۹-۱۳۹۹ش»، بی‌جا، اداره کل خدمات فرهنگی و انتشارات مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۱ش.
- «کلیدواژه: شیعه در اسلام»، سایت گیسوم، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آیان ۱۴۰۲ش، تاریخ بازدید: ۳۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- کوشا، محمدعلی، «پیش‌گفتار»، در شیعه در اسلام، تألیف محمدحسین طباطبایی، قم، واریان، ۱۳۸۶ش.
- محمودی، اکبر، شیعه‌پژوهان مستشرقان، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
- محمودی، اکبر، مراکز شیعه‌پژوهی مستشرقان، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
- محمودی، اکبر، منبع شناخت نقش شیعه در علوم اسلامی، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
- مصباح یزدی، محمدتقی، «مربی بزرگ علم و عرفان»، در مرزبان‌نامه وحی و خرد: یادنامه مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبایی، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۱ش.
- مظفری، حسین، «فلسفه اسلامی و تاویل متون دینی از نگاه مکتب تفکیک»، در نشریه پگاه حوزه، شماره ۲۲۴، ۱۳۸۶ش.
- نصر، سید حسین، «مقدمه»، در شیعه در اسلام (طبع جدید)، تألیف محمدحسین طباطبایی، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۸۸ش.
- وانزان، آنا، و سوسن رستگار، «شیعه در ایتالیا، راه دیگر خدا»، ترجمهٔ سجاد جعفریان، در نشریه پگاه حوزه، شماره ۲۳۴، تابستان ۱۳۸۷ش.