غایة المرام و حجة الخصام (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید هاشم بحرانی |
| موضوع | کلام |
| زبان | عربی |
| مجموعه | ۷ جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسة التاریخ العربی |
| تاریخ نشر | ۱۴۲۲ق |
غایَةُ الْمَرام وَ حُجَّةُ الْخِصام فی تَعْیینِ الْإمام مِنْ طَریقِ الْخاصّ وَ الْْعام، کتابی کلامی به زبان عربی، نوشته هاشم بن سلیمان بحرانی، عالم شیعه قرن یازدهم قمری. این کتاب مجموعهای از احادیث شیعه و سنی در فضایل امام علی(ع) و ائمه شیعه است. این کتاب در زمان ناصرالدین شاه قاجار به دست شیخ محمدتقی دزفولی با عنوان کفایة الخصام به فارسی ترجمه شد.
درباره مؤلف
سید هاشم بحرانی (قرن ۱۱-۱۲ق) فقیه و مفسر شیعه و مرجع دینی بحرین بود. او صاحب تفسیر معروف «البرهان» است و استاد شیخ حر عاملی صاحب وسائل الشیعه به شمار میرفت. این عالم بین سالهای ۱۱۰۷-۱۱۰۹ق درگذشت و در توبَلی بحرین در قبرستان ماتینی دفن شد.
محتوا
کتاب دارای مقدمه و دو مقصد و یک خاتمه است.
- مقصد اول، شامل ۶۷ باب درباره اثبات امامت علی بن ابی طالب و فرزندان امام؛ این بخش از کتاب، در سال ۱۱۰۰ق خاتمه یافته است.
- مقصد دوم، شامل ۲۴۶ باب درباره فضائل و اوصاف امامان که در سال ۱۱۰۲ق پایان پذیرفته است.[۱] [۲]
بحرانی در هر باب روایات فریقین را میآورد و سخن خود را مستند میسازد.
در پایان، دو رساله از ابوعثمان بن عمر جاحظ آورده که در آن مقدم بودن حضرت علی(ع) بر سایر خلفا بیان شده است.[۳]
منابع کتاب
برخی از کتابهای اهل سنت که مؤلف به آنها استناد کرده، از این قرار است:
- صحیح بخاری
- صحیح مسلم
- الجمع بین الصحیحین
- المناقب ابن حنبل
- الاستیعاب قرطبی
- مسند ابن حنبل
- انساب الاشراف بلاذری
- الفصول المهمة ابن صباغ مالکی
- شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی
- فرائد السمطین جوینی
- مناقب موفق بن احمد خوارزمی
- ربیع الابرار محمود بن عمر خوارزمی[۴]
نسخ و چاپ
- نسخه خطی کتابخانه آستان قدس رضوی
- نسخه خطی کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری[۵]
این کتاب در ۷ جلد با تحقیق سید علی عاشور در بیروت و در مؤسسة التاریخ العربی در سال ۱۴۲۲ق منتشر شد.
ترجمه و تلخیص
بنا به گفته آقا بزرگ در الذریعه، این اثر در عهد ناصرالدین شاه قاجار (۱۲۷۳ق) با عنوان «کِفایَةُ الخِصام» توسط محمدتقی دزفولی به فارسی ترجمه شده است.[۶] همچنین خلاصه آن با عنوان «مُلَخّصُ المَرام» توسط محمد تقی آقا نجفی اصفهانی (متوفای۱۳۳۲ق) چاپ شده است.[۷]
پانویس
منابع
- بحرانی، سیدهاشم، غایة المرام و حجة الخصام، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، ۱۴۲۲ق.
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دار الاضواء.