تَفسیر اِثناعَشَریّ کتابی تفسیری و به زبان فارسی، اثر حسین بن احمد حسینی شاه‌عبدالعظیمی از عالمان شیعه در قرن ۱۴ هجری قمری. این تفسیر که کل قرآن را در بر گرفته، روشی تحلیلی و روایی دارد و به زبان ساده و قابل فهم برای مردم نگارش یافته است. مؤلف در مقدمه کتاب به مباحثی نظیر تعریف تفسیر، فرق تفسیر و تأویل، فضیلت قرآن، منع از تفسیر به رأی، اسباب نزول و اعجاز قرآن پرداخته است.
 تصویر روی جلد چهاردهم تفسیر اثنی‌عشری | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | حسین بن احمد حسینی شاه‌عبدالعظیمی |
| موضوع | تفسیر قرآن |
| سبک | روایی و تحلیلی |
| زبان | فارسی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | میقات |
| تاریخ نشر | ۱۳۶۳ش |
انگیزه تألیف
مفسر در سخن آغازین کتاب، جدیت و تلاش برای ترویج احکام الهی و نشر شریعت نبوی را وظیفه هر مسلمانی دانسته که به هر طریق نباید از جان و مال، کوتاهی کند. وی که تفسیر قرآن مجید را با دقت کامل در ایام تحصیلات خویش جمع‌آوری نموده بود، آن را به درخواست برادران دینی منتشر کرد تا به‌گفته خودش، تذکره‌ای در دنیا و ذخیره‌ای برای عُقبی بوده باشد.[۱]
مقدمه تفسیر
کتاب با تعریف، موضوع و فایده علم تفسیر آغاز می‌گردد و در بخش تعریف به تنزیل، تأویل، ترجمه و تفسیر می‌پردازد. وی سپس در ده فصل در باب علوم قرآنی سخن می‌گوید:
- فصل اول: تمسّک به قرآن
- فصل دوم: حاملین علم قرآن
- فصل سوم: منع تفسیر قرآن به رأی
- فصل چهارم: سبب نزول قرآن
- فصل پنجم: چگونگی نزول قرآن
- فصل ششم: اعجاز قرآن
- فصل هفتم: اسامی قرآن
- فصل هشتم: ثواب قرائت قرآن
- فصل نهم: آداب تلاوت قرآن
- فصل دهم: نوادر و مطالب (اعتقادات به قرآن، قراء سبعه، عدد آیات).[۲]
روش مفسر
مفسر در آغاز سوره، به عدد آیات، اسم سوره، دلیل نام‌گذاری سوره و فضیلت آیه یا سوره می‌پردازد. وی تحقیقاتی درباره مفاهیم و معارف قرآنی دارد که گاه جنبه خطابی و ادبی دارد و در فهم آیات از اخبار و روایات نیز، بدون ذکر سند و راوی حدیث استفاده می‌کند. روش مفسر در بیان مباحث فقهی، گذرا و در حد بیان احکام است.[۳]
چاپ
تفسیر اثنی‌عشری توسط شرکت طبع کتاب تهران در سال ۱۳۳۴- ۱۳۳۹ش، برای نخستین بار به چاپ رسید. نگارش آن در سال‌های ۱۳۷۵-۱۳۸۱ق انجام گرفته و برخی مجلدات آن توسط انتشارات فراهانی در تهران به سال ۱۳۷۷ق نشر یافته است. آن چاپ در ۸ مجلد با قطع وزیری و بالغ بر ۵۰۰۰ صفحه بوده است.[۴]
این تفسیر در سال ۱۳۶۳ش (۱۴۰۴ق) در چهارده مجلد با قطع وزیری توسط انتشارات میقات به چاپ رسیده است.
پانویس
منابع
- حسینی شاه‌عبدالعظیمی، حسین بن احمد، تفسیر اثناعشری، تهران، میقات، ۱۳۶۳ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان - ناهید، ۱۳۷۷ش.