مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | آقابزرگ تهرانی |
| موضوع | علم رجال • کتاب‌شناسی |
| زبان | عربی |
| به تصحیح | احمد منزوی |
| تعداد جلد | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۳۷ش |
| نسخه الکترونیکی | مصفی المقال |
مَصْفَی الْمَقال فی مُصَنّفی عِلْمِ الرّجال کتابی به زبان عربی نوشته آقا بزرگ تهرانی (متوفای ۱۳۸۹ق) است. نویسنده در این اثر به معرفی مؤلفان کتب رجالی شیعه همراه با شرح کوتاهی از زندگی و آثار رجالی آنان می‌پردازد. مصفی المقال شامل شرح‌حال ۶۶۰ تن از عالمان رجال است که به ترتیب حروف الفبا در این کتاب گردآوری شده‌اند.
مؤلف
محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی معروف به آقابزرگ تهرانی (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق)، فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی. از او آثار متعددی بجا مانده که الذریعه، دایرةالمعارفی بزرگ در معرفی کتاب‌ها و آثار شیعه، از مهم‌ترین آنهاست.
معرفی کلی
مصفی المقال، رساله مفصلی در شرح‌حال مؤلفان کتب رجال شیعه و ذکر آثار آنهاست که شخصیت‌هایی را از عصر غیبت تا زمان مؤلف که در علم رجال یا درایه کتابی نوشته‌اند، به ترتیب حروف الفبا آورده و در ذیل آنها، نام کتاب‌هایشان را ذکر کرده است. مؤلف از سال ۱۳۱۷ق تا ۱۳۶۸ق مشغول جمع‌آوری و تألیف این اثر بوده است.[۱] آقا بزرگ تهرانی در این کتاب به معرفی ۶۶۰ نفر همراه با شرح کوتاهی از زندگی و آثار رجالی آنان می‌پردازد.[۲][۳]
سخن آقابزرگ
آقا بزرگ تهرانی می‌گوید که مصفی المقال در دوره یا مکان زمان خاصی پدید نیامده، بلکه به تدریج از پیش‌نویس‌های پنجاه سال گذشته گرد آمده و در بازنویسی، جز شمار اندکی از شرح‌حال‌ها چیزی به آن افزوده نشده است.[۴] وی همچنین در مقدمه تصریح می‌کند که مراد از مصنفان در رجال، تنها کسانی که در شرح‌حال راویان و اصحاب ائمه کتابی نگاشته‌اند، نیست؛ بلکه هر کتابی که سرگذشت عده‌ای از راویان و خدمتگزاران احکام را آورده، در مصفی المقال از آن یاد شده است.[۵]
انگیزه نگارش
آقابزرگ اندیشه نوشتن این اثر را دوران جوانی خویش و در ۲۴ سالگی داشته است. او در سال ۱۳۱۷ق در نجف دفتری تهیه کرد و شرح‌حال هر تعداد عالم رجال شیعه می‌یافت، به ترتیب حروف الفبا یادداشت می‌کرد. به گفته وی، تقریرات دروس فقه و اصول و نوشتن کتاب الذریعه، او را از این عمل بازداشت تا اینکه با پیدا کردن دیگر عالمان رجال و اضافه‌کردن اسامی آنان به پیش‌نویس، در سال ۱۳۴۸ق با بازنگری مجدد یادداشت‌ها به ویرایش آنان پرداخت و در قالب کتابی با عنوان «مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال» به پایان رسانید.[۶]
تصحیح و چاپ
احمد منزوی فرزند آقابزرگ در سال ۱۳۷۸ق (۱۳۳۷ش) کتاب را تصحیح کرد و در ۶۲۶ صفحه توسط چاپخانه مجلس در تهران به چاپ رساند.[۷][۸]
رساله‌ای منتخب از مصفی المقال با عنوان «المشیخه او الاسناد المصفی الی آل بیت المصطفی» در سال ۱۳۵۶ق در نجف در مطبعة الغری چاپ شده است.[۹]
پانویس
- ↑ صدرایی خویی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۳۸۹.
- ↑ حسینی جلالی، زندگی و آثار شیخ آقا بزرگ تهرانی، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۲.
- ↑ زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷ش، ص۴۰.
- ↑ آقابزرگ، مصفی المقال، ۱۳۷۸ق، ص۸.
- ↑ زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۳.
- ↑ آقابزرگ، مصفی المقال، ۱۳۷۸ق، ص۸.
- ↑ حسینی جلالی، زندگی و آثار شیخ آقا بزرگ تهرانی، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۳.
- ↑ زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷ش، ص۴۰.
- ↑ زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷ش، ص۱۹۱.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، مصفی المقال فی مصنفی علم الرجال، تهران، ۱۳۷۸ق.
- زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۷ش.
- حسینی جلالی، محمدحسین، زندگی و آثار شیخ آقا بزرگ تهرانی، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۲ش.
- صدرایی خویی، علی، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث و علوم حدیث شیعه، دارالحدیث، ۱۳۸۲ش.