کشف اسرار (کتاب)

کشف اسرار کتابی است که امام خمینی آن را در جواب شبهات مطرح‌شده در جزوه اسرار هزار ساله علی‌اکبر حکمی‌زاده در سال ۱۳۲۳ش نوشت. محتوای کتاب در شش گفتار توحید، امامت، روحانیت، حکومت، قانون و حدیث تنظیم شده است. امام خمینی در ضمن جواب به شبهات وی برخی خیانت‌های رضاشاه را بیان می‌کند. به گفته مؤلف، حکمی‌زاده تحت تأثیر افکار احمد کسروی بوده و سخنان او برخاسته از تفکرات مخالفان شیعه همچون ابن‌تیمیه است. این کتاب بارها تجدید چاپ و به زبان‌های عربی و انگلیسی ترجمه شده است. امام خمینی پس از انقلاب اسلامی با تجدید چاپ کتاب مخالفت کرد چرا که چاپ دوباره آن ممکن بود به ترویج بیشتر شبهات کمک کند.

کشف اسرار

اطلاعات کتاب
نویسنده	امام خمینی
موضوع	پاسخ به شبهات
زبان	فارسی
اطلاعات نشر
ناشر	کتاب‌فروشی اسلامیه
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	۱۳۲۷ش

زمینه نگارش

در سال ۱۳۲۲ش علی‌اکبر حکمی‌زاده، شبهات کلامی و فقهی زیادی را جمع و با عنوان اسرار هزار ساله در مجله پیمان منتشر کرد. بعد از انتشار این کتاب محمد خالصی‌زاده به درخواست مهدی حائری یزدی در کتاب کشف‌الاستار جواب شبهات او را داد سپس امام خمینی حدود چهل روز درس خود را در فیضیه تعطیل کرد و با استفاده از آیات و منابع متعدد روایی، تاریخی، کلامی و فلسفی شیعه و اهل‌سنت جواب مفصلی به شبهات حکمی‌زاده داد. نگارش این کتاب در ۲۰ فروردین سال ۱۳۲۳ش به پایان رسید و در ۱۵ اردیبهشت همان سال منتشر شد.

امام خمینی سخنان حکمی‌زاده را ریشه‌یابی کرده و آن را برخاسته از تفکرات وهابیت همچون ابن‌تیمیه و بهائیت معرفی کرده و او را تحت تأثیر عقاید احمد کسروی می‌داند. امام برخی جنایات و خیانت‌های رضاشاه همچون خفقان سیاسی، تبعید علما، حیف و میل بیت المال و فراهم کردن زمینه بی‌حیایی و بی‌عفتی زنان و مردان با واقعه کشف حجاب را بیان می‌کند.

محتوای کتاب

ساختار کتاب بر اساس شبهات کتاب اسرار هزار ساله در شش گفتار تنظیم شده است. در گفتار اول که درباره توحید است به دو شبهه مربوط به شفاعت و استخاره جواب می‌دهد. در گفتار دوم به این شبهات پاسخ می‌دهد: چرا نام اهل‌بیت(ع) در قرآن ذکر نشده است؟ آیا ثوابی که برای یک زیارت یا عزاداری ذکر شده با تلاش منافات ندارد؟ در گفتار سوم به دو شبهه درباره حدود اختیارات مجتهد و ولی فقیه در زمان غیبت امام مهدی(عج) جواب می‌دهد. در گفتار چهارم و پنجم پاسخ چند شبهه درباره حکومت و قانون را بیان می‌کند. و در گفتار ششم به برخی شبهات درباره حدیث مانند همیشگی‌بودن قوانین اسلام، ظنی‌بودن روایات و بی‌دین شدن مردم جواب می‌دهد.

منابع کتاب

کتاب کشف اسرار از منابع روایی مانند کافی، من لایحضره الفقیه، نهج البلاغه و اقبال‌الاعمال، آثار فقهی همچون شرائع الاسلام، جواهر الکلام، عروة الوثقی و مکاسب، کتب کلامی مثل کشف المراد، شافی و احتجاج، منابع فلسفی مانند اشارات و اسفار، و منابع کهن تاریخی همچون تاریخ طبری، مروج الذهب، الفتوح، الملل و النحل استفاده کرده است.

وضعیت چاپ و نشر

کشف اسرار اولین بار در سال ۱۳۲۳ش چاپ شد و برای بار سوم در سال ۱۳۲۷ش توسط کتاب‌فروشی اسلامیه منتشر شد. انتشارات آزادی و محمد نیز آن را چاپ کردند. بر اساس اسناد تاریخی، سازمان امنیت حکومت پهلوی (ساواک) در سال ۱۳۴۸ش نسبت به تجدید چاپ کتاب نگران بود و وضعیت نشر آن را دنبال می‌کرد.

کتاب توسط محمد البنداری در ۱۴۰۸ق در عمان با نام کشف الاسرار به عربی و در سال ۱۹۸۰م در نیویورک به انگلیسی ترجمه و چاپ شد.

کشف اسرار بعد از انقلاب تجدید چاپ نشد و گفته شده امام خمینی نیز با چاپ دوباره آن مخالف بود. به گفته سید هادی خسروشاهی (درگذشت: ۱۳۹۸ش) تاریخ‌نگار شیعه، امام خمینی نوشتن این کتاب را مخصوص آن دوره و پاسخ به شبهات موجود بر اساس ویژگی‌های زمانه دانسته است که چاپ دوباره آن می‌توان به القاء شبهات کمک کند.

تک‌نگاری‌ها

بعد از چاپ کتاب، محتوای آن مورد بررسی و نقد قرار گرفت همچون جایگاه و تأثیر کتاب کشف اسرار امام خمینی-ره- در تحولات سیاسی تاریخ معاصر ایران، اثر جمالزاده و آقادادی بررسی دیدگاه‌های امام خمینی(ره) در کتاب کشف اسرار (با تکیه بر نظریه ولایت فقیه و تئوری حکومت اسلامی)، تألیف علیزاده از «کشف اسرار» تا «ولایت فقیه»: ثبات در اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره)، نوشته اشرفی، ناآگاهی و پوسیدگی، سیری در نوشته‌های سید روح‌الله خمینی، کتاب تحت‎ ‏کشف‌الاسرار‏، به نگارش مرزبان توانگر، الخمینیة و ریثة الحرکات الحاقده و الافکار الفاسدة، اثر سعید حوی و مع الخمینی فی کشف الاسرار‏، نوشته احمد کمال شحات.