عایشه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(ویکی سازی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
عایشه، مشهور به [[ام‌المؤمنین| ام المؤمنین]]، در میان [[همسران پیامبر(ص)| همسران پیامبر]]، به‌دلیل فعالیت‌ها، جهت‌گیری‌های سیاسی و نقشی که پس از رحلت پیامبر(ص) ایفا کرد، شهرت فراوانی دارد. او در زمینه‌سازی برای خلافت [[خلیفه اول]] و [[خلیفه دوم|دوم]] تلاش نمود و با نقل روایاتی در ذکر فضایل آن دو، به تثبیت جایگاه آنان کمک کرد. عایشه در دوران خلافت [[عثمان]] نیز ابتدا با او همراه بود، اما بعدها به دلایلی از او روی گرداند و با شورش بر ضد عثمان همراهی کرد. او پس از [[قتل عثمان]]، با اعلام خونخواهی عثمان، به مخالفت با [[امام علی(ع)]] برخاست و با همراهی برخی صحابه، [[جنگ جمل]] را به‌راه انداخت. | عایشه، مشهور به [[ام‌المؤمنین| ام المؤمنین]]، در میان [[همسران پیامبر(ص)| همسران پیامبر]]، به‌دلیل فعالیت‌ها، جهت‌گیری‌های سیاسی و نقشی که پس از رحلت پیامبر(ص) ایفا کرد، شهرت فراوانی دارد. او در زمینه‌سازی برای خلافت [[خلیفه اول]] و [[خلیفه دوم|دوم]] تلاش نمود و با نقل روایاتی در ذکر فضایل آن دو، به تثبیت جایگاه آنان کمک کرد. عایشه در دوران خلافت [[عثمان]] نیز ابتدا با او همراه بود، اما بعدها به دلایلی از او روی گرداند و با شورش بر ضد عثمان همراهی کرد. او پس از [[قتل عثمان]]، با اعلام خونخواهی عثمان، به مخالفت با [[امام علی(ع)]] برخاست و با همراهی برخی صحابه، [[جنگ جمل]] را به‌راه انداخت. | ||
[[اهل‌سنت]] با استناد به روایاتی، از فضایل عایشه و محبوبیت او نزد پیامبر خبر داده‌اند و برای او جایگاه ارزشمندی قائل‌اند، اما در مقابل، [[شیعیان]] به دلیل موضع‌گیری‌های عایشه در دوران [[خلافت امام علی(ع)]] و تأثیرگذاری او در شکل‌گیری جنگ جمل و همچنین جلوگیری از [[دفن]] پیکر [[امام حسن(ع)]] در کنار قبر [[پیامبر(ص)]]، نقدهای فراوانی به رفتار و سیره او مطرح کرده‌اند. | [[اهل‌سنت]] با استناد به روایاتی، از فضایل عایشه و محبوبیت او نزد پیامبر خبر داده‌اند و برای او جایگاه ارزشمندی قائل‌اند، اما در مقابل، [[شیعیان]] به دلیل موضع‌گیری‌های عایشه در دوران [[خلافت امام علی(ع)]] و تأثیرگذاری او در شکل‌گیری جنگ جمل و همچنین جلوگیری از [[دفن]] پیکر [[امام حسن(ع)]] در کنار قبر [[پیامبر(ص)]]، نقدهای فراوانی به رفتار و سیره او مطرح کرده‌اند. فعالیت‌های عایشه علیه امام علی(ع) و امام حسن(ع) موجب شد تا او را از سران [[عثمانیه]] قلمداد کنند. | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
===در زمان امام علی(ع)=== | ===در زمان امام علی(ع)=== | ||
{{اصلی| جنگ جمل}} | {{اصلی| جنگ جمل}} | ||
عایشه از مخالفان [[امام علی(ع)]] بود و برخی نویسندگان، سابقه این اختلاف را به دوران حیات پیامبر عقب برده‌اند.<ref>واردی، نقش همسران رسول خدا در حکومت امیر مومنان، ص۱۰۳.</ref> <ref>مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۶.</ref> هر چند تلاش عایشه در گردآوری احزاب مخالف امام علی(ع) و سازماندهی لشکری بزرگ علیه خلافت امام که به [[جنگ جمل]] انجامید، نشانه بارزی از دشمنی او با علی بن ابی‌طالب(ع) است، اما نویسندگان سنی‌مذهب، او را تحت‌تأثیر تحریک بدخواهان دانسته‌اند و یا اقدام او را در لشکرکشی، به قصد [[قصاص]] کشندگان عثمان و نه مخالفت با علی(ع) می‌دانند و این عمل او را خطایی در اجتهاد دانسته‌اند که خود عایشه از آن پشیمان بود.<ref>برای نمونه نک:ندوی، سیره السیدة عائشة ام المومنین، ۲۰۱۰م، ص۱۸۹-۱۹۲.</ref> در مقابل، عالمان شیعه ادعای خونخواهی یا پشیمانی عایشه از رودررویی با امام را نقد کرده و نپذیرفته‌اند.<ref>سید مرتضی، الذخیره، ۱۴۱۱ق، ص۴۹۶؛ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۱.</ref><br /> | عایشه از مخالفان [[امام علی(ع)]] بود و برخی نویسندگان، سابقه این اختلاف را به دوران حیات پیامبر عقب برده‌اند.<ref>واردی، نقش همسران رسول خدا در حکومت امیر مومنان، ص۱۰۳.</ref> <ref>مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۶.</ref> هر چند تلاش عایشه در گردآوری احزاب مخالف امام علی(ع) و سازماندهی لشکری بزرگ علیه خلافت امام که به [[جنگ جمل]] انجامید، نشانه بارزی از دشمنی او با علی بن ابی‌طالب(ع) است، اما نویسندگان سنی‌مذهب، او را تحت‌تأثیر تحریک بدخواهان دانسته‌اند و یا اقدام او را در لشکرکشی، به قصد [[قصاص]] کشندگان عثمان و نه مخالفت با علی(ع) می‌دانند و این عمل او را خطایی در اجتهاد دانسته‌اند که خود عایشه از آن پشیمان بود.<ref>برای نمونه نک:ندوی، سیره السیدة عائشة ام المومنین، ۲۰۱۰م، ص۱۸۹-۱۹۲.</ref> در مقابل، عالمان شیعه ادعای خونخواهی یا پشیمانی عایشه از رودررویی با امام را نقد کرده و نپذیرفته‌اند.<ref>سید مرتضی، الذخیره، ۱۴۱۱ق، ص۴۹۶؛ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۱.</ref> فعالیت‌های عایشه علیه امام علی(ع) موجب شد تا او را از سران [[عثمانیه]] قلمداد کنند.<ref>ناشئ الاکبر، مسائل الامامة، ۱۹۷۱ق، ص۱۵-۱۶.</ref><br /> | ||
عایشه در [[مکه]] حضور داشت که خبر قتل عثمان را برای او آوردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۴۴۸</ref> او عمره خود را به‌جا آورد و به سمت مدینه راه افتاد اما همین که خبر به خلافت رسیدن علی(ع) را به او رساندند، با ناراحتی به [[مکه]] بازگشت.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۴،ص۴۵۹</ref> پس از مدتی با رسیدن [[طلحه]] و [[زبیر]] به مکه، این سه با نیروهایی از قبایل عرب، به سوی [[بصره]] راه افتادند و ادعای خونخواهی عثمان را مطرح ساختند.<ref>ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۷۱-۷۲.</ref> آنها بعد از تصرف این شهر، در برابر نیروهای امام صف‌آرایی کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref> عایشه در این جنگ سوار بر شتر در هودجی قرار گرفت که زرهی بر آن پوشانده بودند.<ref>مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۳۳۴.</ref> و به همین خاطر این جنگ، به جنگ جمل موسوم شد. | عایشه در [[مکه]] حضور داشت که خبر قتل عثمان را برای او آوردند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۴۴۸</ref> او عمره خود را به‌جا آورد و به سمت مدینه راه افتاد اما همین که خبر به خلافت رسیدن علی(ع) را به او رساندند، با ناراحتی به [[مکه]] بازگشت.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۴،ص۴۵۹</ref> پس از مدتی با رسیدن [[طلحه]] و [[زبیر]] به مکه، این سه با نیروهایی از قبایل عرب، به سوی [[بصره]] راه افتادند و ادعای خونخواهی عثمان را مطرح ساختند.<ref>ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۷۱-۷۲.</ref> آنها بعد از تصرف این شهر، در برابر نیروهای امام صف‌آرایی کردند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۸۰-۱۸۱.</ref> عایشه در این جنگ سوار بر شتر در هودجی قرار گرفت که زرهی بر آن پوشانده بودند.<ref>مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۳۳۴.</ref> و به همین خاطر این جنگ، به جنگ جمل موسوم شد. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
=== ماجرای دفن پیکر امام حسن(ع)=== | === ماجرای دفن پیکر امام حسن(ع)=== | ||
یکی از اقدامات عایشه در زمان حیاتش، جلوگیری از [[دفن]] پیکر [[امام حسن(ع)]] کنار قبر پیامبر(ص) بود.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۲.</ref> از آن‌جا که محل دفن پیامبر(ص) در خانه عایشه بود و پس از آن، خلیفه اول و دوم نیز در این مکان دفن شده بودند، با [[شهادت]] امام حسن(ع)، [[امام حسین(ع)]] مطابق با [[وصیت]] برادرش قصد داشت پیکر او را، کنار قبر پیامبر(ص) دفن کند، اما عایشه با تحریک [[مروان بن حکم]]، مانع این اقدام شد و امام حسین(ع) برای پرهیز از درگیری از این اقدام صرف‌نظر کرد<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۲۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۱۴۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۴.</ref> و جنازه امام(ع) در [[بقیع]] دفن شد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۶۶.</ref> برخی گزارش کرده‌اند چون عایشه، اوضاع را با وجود مروان بن حکم و همراهانش که با سلاح به [[تشییع]] آمده بودند، خطرناک دید، از [[دفن]] امام حسن(ع) ممانعت به عمل آورد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۶۱.</ref>{{یاد| اشعار معروفی منسوب به ابن عباس است که شدیدأ موضگیری عایشه را محکوم کرده و او را به جهت کار‌های ناپسندش پس از ارتحال رسول الله مورد نکوهش قرار داده است. تجملتِ تبغلتِ/ولو عشتِ تفیلتِ/لک الثمن من التسع/وفی الکل تطمعتِ. ابن الحجاج شاعر بغدادی نیز همین مضامین را درقالب شعر بیان کرده است. یا بنتَ أبی بکر/لاکانَ ولاکنتِ/لِک التسع من الثُمن/ | یکی از اقدامات عایشه در زمان حیاتش، جلوگیری از [[دفن]] پیکر [[امام حسن(ع)]] کنار قبر پیامبر(ص) بود.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۲.</ref> از آن‌جا که محل دفن پیامبر(ص) در خانه عایشه بود و پس از آن، خلیفه اول و دوم نیز در این مکان دفن شده بودند، با [[شهادت]] امام حسن(ع)، [[امام حسین(ع)]] مطابق با [[وصیت]] برادرش قصد داشت پیکر او را، کنار قبر پیامبر(ص) دفن کند، اما عایشه با تحریک [[مروان بن حکم]]، مانع این اقدام شد و امام حسین(ع) برای پرهیز از درگیری از این اقدام صرف‌نظر کرد<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۲۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۱۴۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۱۴.</ref> و جنازه امام(ع) در [[بقیع]] دفن شد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۶۶.</ref> برخی گزارش کرده‌اند چون عایشه، اوضاع را با وجود مروان بن حکم و همراهانش که با سلاح به [[تشییع]] آمده بودند، خطرناک دید، از [[دفن]] امام حسن(ع) ممانعت به عمل آورد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۶۱.</ref>{{یاد| اشعار معروفی منسوب به ابن عباس است که شدیدأ موضگیری عایشه را محکوم کرده و او را به جهت کار‌های ناپسندش پس از ارتحال رسول الله مورد نکوهش قرار داده است. تجملتِ تبغلتِ/ولو عشتِ تفیلتِ/لک الثمن من التسع/وفی الکل تطمعتِ. ابن الحجاج شاعر بغدادی نیز همین مضامین را درقالب شعر بیان کرده است. یا بنتَ أبی بکر/لاکانَ ولاکنتِ/لِک التسع من الثُمن/ | ||
وبالکلّ تملّکت/تجملتِ تبغلت/وان عشتِ تفیلت. شیخ مفید، ارشاد، ج۲، ص۱۹.}} | وبالکلّ تملّکت/تجملتِ تبغلت/وان عشتِ تفیلت. شیخ مفید، ارشاد، ج۲، ص۱۹.}} مخالفت عایشه با دفن امام حسن(ع) در کنار پیامبر(ع) یکی از کنش‌های [[عثمانیه]] علیه شیعه قلمداد کرده‌اند.<ref>مردانی، «[http://pajoohe.ir/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87__a-36094.aspx فرقه عثمانیه]»، تارنمای پژوهه.</ref> | ||
==خصوصیت‌ها و ویژگی‌ها== | ==خصوصیت‌ها و ویژگی‌ها== | ||
| خط ۱۷۵: | خط ۱۷۵: | ||
* قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۳۶۳ش. | * قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۳۶۳ش. | ||
* کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۱۱ق. | * کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۱۱ق. | ||
*مردانی، محمدمحسن، «[http://pajoohe.ir/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87__a-36094.aspx فرقه عثمانیه]»، تارنمای پژوهه، تاریخ درج مطلب: ۲۴ آبان ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۱۵ آبان ۱۴۰۲ش. | |||
* مفید، محمد بن نعمان، الجمل، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن نعمان، الجمل، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* مفید، محمد بن نعمان، الفصول المختارة، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | * مفید، محمد بن نعمان، الفصول المختارة، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | ||