سید علی موسوی گرمارودی
| شاعر • مترجم قرآن • نویسنده • پژوهشگر شیعه | |
 | |
| اطلاعات | |
|---|---|
| زمینه فعالیت | ترجمه قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه • شعر • نقد ادبی • نویسندگی |
| ملیت | ایرانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۲۰ش |
| محل تولد | قم |
| محل زندگی | قم • مشهد • تهران |
| مذهب | شیعه |
| در زمان حکومت | جمهوری اسلامی ایران |
| پیشه | شاعر • مترجم قرآن • نویسنده |
| کتاب‌ها | گوشواره عرش؛ مجموعه کامل اشعار آیینی • خط خون • در سایه‌سار نخل ولایت |
| تحصیلات | دکتری ادبیات و زبان فارسی |
| دانشگاه | دانشگاه تهران |
| اساتید | سید محمد حسینی بهشتی • محمد مفتح • احمد مهدوی دامغانی • مرتضی مطهری • سید جعفر شهیدی، |
| علت شهرت | ترجمه قرآن و شعر |
سید علی موسوی گرمارودی، (متولد ۱۳۲۰ش) مترجم قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، شاعر آئینی و پژوهشگر شیعه. وی از چهره‌های تأثیرگذار ادبیات معاصر ایران و از پیشگامان شعر نو شیعی و انقلابی و از پیشتازان شعر عاشورایی به شمار می‌رود. او با ترکیب مضامین دینی و انقلابی در قالب‌های شعر سپید، سبکی نو در ادبیات آیینی و مقاومت ایجاد کرد. ترجمه قرآن گرمارودی در سال ۱۳۹۰ش جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرد. در سال ۱۳۸۵ش نیز به‌عنوان چهره ماندگار شعر انتخاب شد.
وی دانش‌آموخته کارشناسی ارشد و دکتری ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است و در زمینه‌های مختلف ادبی، از شعر کلاسیک تا سپید، تسلط دارد. از استادان او می‌توان به مرتضی مطهری، سید جعفر شهیدی، مهدی محقق و مهدوی دامغانی اشاره کرد. گرمارودی علاوه بر فعالیت‌های ادبی، در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی نیز حضور فعالی داشت و پس از انقلاب اسلامی ایران مسئولیت‌هایی مانند مشاور فرهنگی رئیس جمهور، مدیریت تالار وحدت تهران و رایزنی فرهنگی ایران در تاجیکستان را بر عهده گرفت.
گرمارودی از پیشگامان استفاده از قالب نوین برای شعر عاشورایی و مبارزه با استبداد در چارچوب ولایت بود و آثار او مانند «در سایه‌سار نخل ولایت» و «خطِّ خون» اوج شعر دینی معاصر محسوب می‌شوند. زندگی و آثارش در مستند «آفریدگارِ کلام» توسط صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران ساخته و بررسی شده است.
جایگاه و اهمیت
سید علی موسوی گرمارودی از چهره‌های تأثیرگذار ادبیات معاصر ایران[۱] و به عنوان مترجم قرآن[۲] شناخته می‌شود. او نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه را نیز ترجمه کرده که هر دو جوایز متعددی را به‌دست آورده‌اند.[۳] یوسفعلی میرشَکّاک از شاعران و منتقدان فارسی، او را به عنوان بنیانگذار ادبیات شیعی مدرن معرفی کرده است.[۴] برخی صاحب‌نظران، او را چهره شاخص جریان شعر نوی شیعی[۵] و از پایه‌گذاران شعر انقلاب[۶] و شعر آیینی[۷] می‌دانند. احمد مهدوی دامغانی، پژوهشگر زبان فارسی، از او به عنوان "ادیب فاضل و استاد قصیده‌سرایی" یاد کرده است.[۸] به گفته مهدوی دامغانی، موسوی گرمارودی غیر از ذوق خدادادیِ شعری، تبحّر خاصی در انواع ابواب شعر دارد.[۹]
«من افتخار می‌کنم که با شعر علوی
بزرگ شده‌ام و امروز به‌عنوان یک
یک شاعر آیینی از من یاد می‌شود.»[۱۰]
گرمارودی از پیشتازان شعر عاشورایی به شمار می‌رود[۱۱] که خط‌شکن استفاده از قالب‌های نوین برای بیان محتوای دینی بوده است.[۱۲] وی، پیش از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ش با بهره‌گیری از قالب شعر سپید به بیان مضامین دینی و انقلابی پرداخت.[۱۳] گفته شده گرمارودی با سرودن برخی آثار، مفاهیم مبارزه با استبداد را در چارچوب ولایت و امامت وارد شعر فارسی کرد و تعهد به ارزش‌های اسلامی و انقلابی از ویژگی‌های شعر اوست.[۱۴]
بهاءالدین خرمشاهی، محقق ادبیات فارسی و مترجم قرآن، از او به عنوان یکی از ادیب‌ترین شاعران معاصر یاد می‌کند.[۱۵] ازنظر خرمشاهی، دو شعر «در سایه‌سار نخل ولایت» درباره امام علی(ع) و شعر «خطِّ خون» با درونمایه مذهبی، در اوج و قله بلند شعر دینی زمانه ما و در شعر نو بی‌سابقه است.[۱۶]
موسوی گرمارودی در سال ۱۳۸۵ش به جهت تلاش‌هایش در زمینه فرهنگ، به‌عنوان چهره ماندگار شعر انتخاب شد.[۱۷] او همچنین برای ترجمه قرآنش، جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۰ش را کسب کرد.[۱۸] به‌پاس ترجمه نهج‌البلاغه نیز در سی‌و‌چهارمین دوره جایزه کتاب سال ایران در بخش دین و حدیث از او تقدیر شد.[۱۹] موسوی، در دومین جشنواره بین‌المللی شعر فجر در سال ۱۳۸۶ش برگزیده بخش شعر آئینی بود.[۲۰] وی، در مسابقه شعر مجله یغما در سال ۱۳۴۸ش، رتبه اول بهترین شعر نو دینی برای شعر «خاستگاه نور» را بدست آورد.[۲۱]
زندگینامه و زیست علمی
سید علی موسوی گرمارودی در ۳۱ فروردین سال ۱۳۲۰ش در قم متولد شد.[۲۲] پدرش سید محمدعلی از روحانیان سرشناس منطقه گرمارود الموت قزوین[۲۳] و مادرش اهل تنکابن مازندران بود.[۲۴] سید علی در دوران کودکی با سید علی‌اکبر ابوترابی دوست و همسایه بود.[۲۵]
وی آموختن را در پنج سالگی زیر نظر پدرش آغاز کرد. شروع آموزش وی در زبان عربی با قرآن و در زبان فارسی با کتاب‌های سعدی بود.[۲۶] وی پس از چند سال به مدرسه رفت.[۲۷] در اولین دوره دبیرستان دین و دانش با مدیریت سید محمد حسینی بهشتی تنها سیزده نفر پذیرفته شدند که گرمارودی از جمله آنها بود.[۲۸] وی در آنجا از استادانی چون محمد مفتح، علی‌اصغر فقیهی و مظاهر مُصَفّا بهره برد.[۲۹] گرمارودی نقل می‌کند که پدرش، وی را به مشهد نزد شیخ مجتبی قزوینی[۳۰] فرستاد تا نزد محمدتقی ادیب نیشابوری[۳۱] ادبیات عرب را بیاموزد.[۳۲] پس از چهار سال به قم بازگشت و در مدرسه فیضیه تحصیلات حوزوی خود را ادامه داد.[۳۳] در این دوره از شاگردان محمد حکیمی، محمدرضا حکیمی، واعظ طبسی[۳۴] و مرتضی مطهری[۳۵] بود. پس از وقایع ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش و دستگیری امام خمینی، به همراه پدرش به تهران مهاجرت کرد.[۳۶]
در سال ۱۳۴۵ش، در مقطع کارشناسیِ رشتهٔ حقوق قضایی دانشگاه تهران پذیرفته شد[۳۷] و در سال ۱۳۴۸ش موفق به اخذ لیسانس از این رشته گردید.[۳۸] وی سپس تحصیلات تکمیلی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران ادامه داد و در مقطع کارشناسی ارشد[۳۹] و دکتری[۴۰] فارغ‌التحصیل شد. از جمله استادان او در دانشگاه می‌توان به احمد مهدوی دامغانی،[۴۱] محمدرضا حکیمی، سید جعفر شهیدی و مهدی محقق اشاره کرد.[۴۲]
«انیستیتو گوته» در سال ۱۳۵۶ش:
«... شیعه در طول تاریخ گلرنگ خود،
مظلوم زیسته، اما هماره صدای خویش را
به گوش تاریخ رسانده است.»[۴۳]
فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی
سید علی موسوی گرمارودی در سال ۱۳۵۲ش توسط ساواک بازداشت[۴۴] و در سال ۱۳۵۶ش از زندان آزاد شد.[۴۵] او پس از انقلاب، به سرپرستی انتشارات فرانکلین سابق،[یادداشت ۱] مدیرعاملی شرکت اُفْسِت،[۴۷] مشاور فرهنگی و سخنگوی وزارت پست و تلگراف منصوب شد.[۴۸] در سال ۱۳۵۹ش به سمت مشاور مطبوعاتی و فرهنگی ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس جمهور وقت انتخاب گردید.[۴۹] هرچند پس از مدتی قصد استعفا داشت؛ اما به توصیه امام خمینی در این سِمت باقی ماند.[۵۰] گرمارودی نهایتاً به دلیل اختلاف‌نظر با بنی‌صدر از سمت خود استعفا داد.[۵۱] همکاری او با بنی‌صدر بعدها موجب انتقادات برخی محافل مطبوعاتی شد. به‌عنوان مثال، محسن مخملباف در ماهنامه کیهان او را به "بنی‌صدری بودن" متهم کرد که گرمارودی با ارائه نامه‌ای به خط محمد صدوقی، خود را از این اتهام تبرئه نمود.[۵۲] بعدها نامه‌ای از امام خمینی درباره مخالفت ایشان با استعفای گرمارودی منتشر شد.[۵۳]
موسوی گرمارودی فعالیت‌های ادبی گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف از سرودن شعر در تمام قالب‌های شعری از قصیده و غزل تا شعر نو،[۵۴] نویسندگی، داستان‌نویسی و ترجمه داشته است.[۵۵] تألیف آثار پژوهشی، آموزشی، مصاحبه و سفرنامه برخی دیگر از فعالیت‌های او در این حوزه است.[۵۶] وی در پاییز ۱۳۵۶ش در شب شعر انستیتو گوته شرکت کرد و شعر آیینی «در سایه‌سار نخل ولایت» را ارائه داد.[۵۷]
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، موسوی گرمارودی به همراه طاهره صفارزاده، «کانون فرهنگی نهضت اسلامی» را تأسیس نمود.[۵۸] از دیگر فعالیت‌های فرهنگی وی می‌توان به انتشار ماهنامه ادبی گلچرخ در تابستان ۱۳۶۵ش اشاره کرد.[۵۹] وی مسئولیت تالار وحدت تهران را نیز برعهده داشته است.[۶۰] وی همچنین از تیرماه ۱۳۷۸ تا سال ۱۳۸۲ش به عنوان رایزن فرهنگی ایران در تاجیکستان خدمت کرد.[۶۱] حضور و سخنرانی در کنگره‌های داخلی و خارجی از دیگر فعالیت‌های فرهنگی موسوی گرمارودی بوده است.[۶۲]
قالب شعری و مضامین آثار
از نظر پژوهشگران، سنجیدگی و فخیمانه‌بودن کلام موسوی گرمارودی در حوزه شعر سنتی با تأسّی از سبکِ خراسانی[۶۳] و عراقی است.[۶۴] مضامین اشعار موسوی گرمارودی طیف گسترده‌ای از موضوعات دینی، انقلابی، تاریخی و اجتماعی را در بر می‌گیرد. محور اصلی اشعار و داستان‌های مذهبی او، خدا،[۶۵] ستایش اهل‌بیت(ع)[۶۶] و پرداختن به موضوعاتی مانند ظهور امام زمان(عج)، دعا، مقاومت، واقعه غدیر،[۶۷] واقعه عاشورا،[۶۸] مناجات و ذکر مصائب ائمه(ع)[۶۹] است.
وی در آثار انقلابی و سیاسی نیز به دفاع مقدس، شهیدان،[۷۰] فلسطین، مبارزه با ظلم و حاکمان ستمگر پرداخته است. او از چهره‌هایی مانند امام خمینی،[۷۱] نواب صفوی و تختی[۷۲] تجلیل کرده و به بیداری اسلامی[۷۳] و مقابله با جاهلیت معاصر[۷۴] توجه نشان می‌دهد. گرمارودی در حوزه تاریخی و اجتماعی همچنین به نقد طنزآمیز حقایق تاریخی مثل کشف حجاب رضاخان، زندگی انبیاء و داستان‌های اخلاقی[۷۵] در اشعار و نوشته‌هایش بهره برد.
او در زمینه ادبی و عرفانی هم به مدح شخصیت‌هایی مانند سعدی و حافظ، توصیف طبیعت،[۷۶] عشق، تنهایی انسان، و روابط عاطفی پرداخته است.[۷۷] به‌طور کلی، اشعار گرمارودی ترکیبی از تعهد دینی و انقلابی است که با نگاهی تاریخی و اجتماعی، مفاهیم اسلامی و شیعی را با مبارزه برای عدالت و آزادی[۷۸] پیوند می‌زند.
«شمشیری که بر گلوی تو آمد،
هر چیز و همه چیز را در کائنات
به دو پاره کرد:
هر چه در سوی تو: حسینی شد
و دیگر سو: یزیدی.
اینک ماییم و سنگ‌ها
ماییم و آب‌ها
درختان، کوهساران، جویباران، بیشه‌زاران
که برخی یزیدی
و گرنه حسینی‌اند.
خونی که از گلوی تو تراوید
همه چیز و هر چیز را در کائنات، به دو پاره کرد!
در رنگ!
اینک هر چیز، یا سرخ است
یا حسینی نیست!»[۷۹]
آثار
سید علی موسوی گرمارودی کتاب‌های متعددی در چند دسته به نگارش درآورد. برخی از آنها به شرح ذیل است:
- «ترجمه قرآن»: ترجمه قرآن گرمارودی در سال ۱۳۸۳ش[۸۰] در ابتدای ماه رمضان[۸۱] توسط نشر قدیانی، منتشر شد.[۸۲]
- «گوشواره عرش؛ مجموعه کامل اشعار آیینی»: در این اثر، مجموعه شعرهای آئینی موسوی گرمارودی درباره چهارده معصوم(ع) گردآمده است. این کتاب نخستین بار در ۱۳۸۸ش از سوی انتشارات سوره منتشر شد.
- «در سایه‌سار نخل ولایت»: دفتر شعری که در منقبت و مرثیه امام علی(ع)، امام حسین(ع) و دیگر ائمه سروده شده است.[۸۳] «حماسه غدیر»، «نامه‌ای ازبند» و «نماز سرخ» از شعرهای این مجموعه است. چاپ اول این دفتر در سال ۱۳۵۶ش به وسیله دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شد.[۸۴]
- «خط خون»: دفتر دیگری است که برگرفته از شعر وی درباره امام حسین(ع) که در سال ۱۳۵۸ش و در قالب شعر نو و سپید سروده شد. این شعر از برجسته‌ترین اشعار عاشورایی شمرده شده است.[۸۵] عبداللطیف الزبیدی شاعر و ادیب تونسی نیز این شعر را به عربی ترجمه کرده است. «حماسه درخت»، «سپیده هشتم»، «چمران» و «مرگ سرخ» برخی از اشعار این دفتر است که چاپ اول آن در سال ۱۳۶۳ش توسط کتابفروشی زوار منتشر شد.[۸۶]
- «عبور»، اولین دفتر شعر گرمارودی، شامل سروده‌های سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۸ش است. چاپ اول این اثر در سال ۱۳۴۸ش توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شد. «خاستگاه نور»، «تختی» و «سلام بر فلسطین» برخی از اشعار این دفتر است.[۸۷]
همچنین «داستان پیامبران»،[۸۸] «سرود رگبار»، «در فصل خون»، «ناکجا آباد»، «دستچین»، «باران اخم»[۸۹] «از ساقه تا صدر» و «زندگی و شعر ادیب الممالک فراهانی»[۹۰] از دیگر آثار اوست.
آثار درباره موسوی گرمارودی
درباره زندگی و آثار سید علی موسوی گرمارودی چند کتاب نگاشته شده است ازجمله:
- کتاب «بزرگداشت نامه دکتر سید علی موسوی گرمارودی» چاپ اول و کتاب «مجموعه زندگینامه‌ها دکتر سید علی موسوی گرمارودی» چاپ دوم، درباره زندگینامه و آثار سید علی موسوی گرمارودی از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۹۰ش منتشر شده است.[۹۱]
- «به جرم شاعری»: نوشته مجید شفیعی که از سوی انتشارات موزه دفاع مقدس در سال ۱۳۹۹ش درباره موسوی گرمارودی به چاپ رسید. نویسنده در این کتاب تلاش کرده تا زندگی ادبی، فرهنگی و مبارزات سیاسی این شخصیت را برای نوجوانان بازگو کند.[۹۲]
شبکه چهارم صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۳ش، زندگی و آثار این شخصیت را در مستند «آفریدگارِ کلام» بررسی کرده است.[۹۳]
پانویس
- ↑ ادبی، «دکتر سید علی موسوی گرمارودی؛ پیشگفتار»، ص۱۱-۱۲.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵.
- ↑ «علی موسوی گرمارودی، شاعر، مهمان سروش صحت»، یوتیوب.
- ↑ زارعی، «تک‌نگاری: نگاهی به زندگی و آثار سید علی موسوی گرمارودی»، سایت میدان آزادی.
- ↑ رضایی‌نیا، «در جست‌وجوی شعر نوی شیعی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، ص۷۵؛ «نگاهی به آثار علی موسوی گرمارودی»، سایت ویستا.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، ص۷۵.
- ↑ مهدوی دامغانی، «شعر استاد گرمارودی»، ص۷۳ و ۸۰.
- ↑ مهدوی دامغانی، «شعر استاد گرمارودی»، ص۸۱.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵.
- ↑ رزمجویی، «تحلیل و بررسی اشعار عاشورایی سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۱۴.
- ↑ «گرمارودی: تمام «خط خون» را در یک شب عاشورا سرودم»، سایت خبرگزاری تسنیم.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۰.
- ↑ ادبی، «دکتر سید علی موسوی گرمارودی؛ پیشگفتار»، ص۱۲.
- ↑ خرمشاهی، «نخبه شعر و شعر نخبه گرمارودی»، ص۸۸.
- ↑ خرمشاهی، «نخبه شعر و شعر نخبه گرمارودی»، ص۱۰۳.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، ص۷۵.
- ↑ «ماجرای عرضه قرآن برنده جایزه کتاب سال در غرفه کودک و نوجوان»، سایت فارس‌نیوز.
- ↑ «موسوی گرمارودی: ترجمه آثار قدسی مانند نهج‌البلاغه را یک کار هنری می‌دانم»، سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «برگزیدگان شعر فجر معرفی شدند/ دبیرخانه جشنواره دائمی شد»، سایت خبرگزاری مهر.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۲؛ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۰.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۰۹.
- ↑ صادقی شهپر و دیگران، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، ص۷۴-۷۵.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵؛ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۲۱.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۴۵.
- ↑ «علی موسوی گرمارودی، شاعر، مهمان سروش صحت»، یوتیوب.
- ↑ کوچکی‌نیت، «بیداری و پایداری در شعر معاصر شیعی با تکیه بر اشعار سید علی موسوی گرمارودی و احمد وائلی»، ص۱۳۰۴.
- ↑ «علی موسوی گرمارودی، شاعر، مهمان سروش صحت»، یوتیوب.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۲۵-۲۶.
- ↑ صادقی شهپر و دیگران، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، ص۷۵.
- ↑ قنبری، «گام نهادن در طریقت خیر و فلاح»، ص۱۷.
- ↑ «علی موسوی گرمارودی، شاعر، مهمان سروش صحت»، یوتیوب.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۲.
- ↑ «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۶.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۲۹-۳۰.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۲.
- ↑ کوچکی‌نیت، «بیداری و پایداری در شعر معاصر شیعی با تکیه بر اشعار سید علی موسوی گرمارودی و احمد وائلی»، ص۱۳۰۴.
- ↑ «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۸.
- ↑ صادقی شهپر و دیگران، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، ص۷۵.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵.
- ↑ مهدوی دامغانی، «شعر استاد گرمارودی»، ص۷۹؛ «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۵.
- ↑ «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۶.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۲.
- ↑ کوچکی‌نیت، «بیداری و پایداری در شعر معاصر شیعی با تکیه بر اشعار سید علی موسوی گرمارودی و احمد وائلی»، ص۱۳۰۴.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۴۱؛ «شاعران انقلاب؛ سید علی موسوی گرمارودی»، سایت مؤسسه تنظیم‌و‌نشر آثار امام خمینی.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۳.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۳۳.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۴.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۳۵-۳۶.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۴ و ۴۱۵؛ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۳۶-۳۷ و ۳۷-۳۹.
- ↑ موسوی گرمارودی، «جوابیه»، قصه نویسی و هدایت پذیری از قرآن، ص۲۲-۲۶.
- ↑ «نامه به آقای سید علی موسوی گرمارودی (تأیید فعالیت های ایشان)»، پرتال امام خمینی؛ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۶؛ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۴۷-۴۹.
- ↑ صادقی شهپر و دیگران، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، ص۷۵.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۳.
- ↑ قنبری، «گام نهادن در طریقت خیر و فلاح»، ص۱۷؛ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۴.
- ↑ موسوی گرمارودی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۴۱۳؛ زارعی، عصمت، «تک‌نگاری: نگاهی به زندگی و آثار سید علی موسوی گرمارودی»، سایت میدان آزادی.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۳۱.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۵۲؛ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵.
- ↑ «شاعران انقلاب؛ سید علی موسوی گرمارودی»، سایت مؤسسه تنظیم‌و‌نشر آثار امام خمینی.
- ↑ موسوی گرمارودی، «شرح صحیفه دل ما»، ص۵۲؛ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵.
- ↑ «دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی؛ آثار»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۱۸۵-۱۸۶.
- ↑ بهمنی مطلق، «نگاهی به قصیده‌پردازی علی موسوی گرمارودی»، ص۵۶؛ ادبی، «دکتر سید علی موسوی گرمارودی؛ پیشگفتار»، ص۱۲.
- ↑ ادبی، «دکتر سید علی موسوی گرمارودی؛ پیشگفتار»، ص۱۲.
- ↑ قنبری، «گام نهادن در طریقت خیر و فلاح»، ص۱۸.
- ↑ صادقی شهپر و دیگران، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، ص۷۸-۹۴؛ بهمنی مطلق، «نگاهی به قصیده‌پردازی علی موسوی گرمارودی»، ص۵۷.
- ↑ کوچکی‌نیت، «بیداری و پایداری در شعر معاصر شیعی با تکیه بر اشعار سید علی موسوی گرمارودی و احمد وائلی»، ص۱۳۰۵-۱۳۱۰ و ۱۳۱۴.
- ↑ قنبری، «گام نهادن در طریقت خیر و فلاح»، ص۱۸.
- ↑ صادقی شهپر و دیگران، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، ص۹۲-۹۴.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۲.
- ↑ بهمنی مطلق، «نگاهی به قصیده‌پردازی علی موسوی گرمارودی»، ص۵۷.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۰ و ۲۳.
- ↑ بهمنی مطلق، «نگاهی به قصیده‌پردازی علی موسوی گرمارودی»، ص۵۷.
- ↑ کوچکی‌نیت، «بیداری و پایداری در شعر معاصر شیعی با تکیه بر اشعار سید علی موسوی گرمارودی و احمد وائلی»، ص۱۳۱۱.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۳ و ۲۴.
- ↑ بهمنی مطلق، «نگاهی به قصیده‌پردازی علی موسوی گرمارودی»، ص۵۷.
- ↑ قنبری، «گام نهادن در طریقت خیر و فلاح»، ص۱۸.
- ↑ بهمنی مطلق، «نگاهی به قصیده‌پردازی علی موسوی گرمارودی»، ص۵۷.
- ↑ «خط خون»، کرب و بلا ـ پایگاه تخصصی امام حسین(ع).
- ↑ «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۹؛ کوشا، «معرفی و بررسی ترجمه قرآن کریم دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۱۱۱.
- ↑ کوشا، «معرفی و بررسی ترجمۀ قرآن کریم دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۱۱۱.
- ↑ «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۹.
- ↑ صادقی شهپر و دیگران، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، ص۷۵.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۱.
- ↑ جهان‌تیغ، «سبک ایدئولوژیک شعر عاشورایی معاصر؛ مطالعۀ موردی؛ شعر علی معلم، علی موسوی گرمارودی و طاهره صفارزاده»، ص۷۸ و ۸۸.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۲.
- ↑ پروین‌زاد، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۲۰ و ۲۱.
- ↑ «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ص۶۶.
- ↑ «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، ص۷۵.
- ↑ کوشا، «معرفی و بررسی ترجمۀ قرآن کریم دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، ص۱۱۰.
- ↑ «سیدعلی موسوی گرمارودی»، سایت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- ↑ «به جرم شاعری»، پایگاه منتظران شهادت؛ جعفرملک، «زندگی موسوی گرمارودی در کتاب «به جرم شاعری»»، سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «مستند «آفریدگارِ کلام» فیلمی درباره سید علی موسوی گرمارودی»، سایت شبکه چهار.
یادداشت
منابع
- ادبی، محمدجواد، «دکتر سید علی موسوی گرمارودی؛ پیشگفتار»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- «برگزیدگان شعر فجر معرفی شدند/ دبیرخانه جشنواره دائمی شد»، سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۳ اسفند ۱۳۸۶ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- بهمنی مطلق، حجت‌الله، و یدالله بهمنی مطلق، «نگاهی به قصیده‌پردازی علی موسوی گرمارودی»، مجله سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره ۱۶، تابستان ۱۳۹۱ش.
- «به جرم شاعری»، پایگاه منتظران شهادت، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- پروین‌زاد، شهلا، «کتاب‌شناسی دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، نشریه کیهان فرهنگی، شماره ۱۹۳، آبان ۱۳۸۱ش.
- جعفرملک، محمدرضا، «زندگی موسوی گرمارودی در کتاب «به جرم شاعری»»، سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، تاریخ درج مطلب: ۱۷ دی ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- جهان‌تیغ، انسیه، «سبک ایدئولوژیک شعر عاشورایی معاصر؛ مطالعۀ موردی؛ شعر علی معلم، علی موسوی گرمارودی و طاهره صفارزاده»، نشریه پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، شماره ۱۸، زمستان ۱۳۹۳ش.
- خرمشاهی، بهاءالدین، «نخبه شعر و شعر نخبه گرمارودی»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- «خط خون»، کرب و بلا ـ پایگاه تخصصی امام حسین(ع)، تاریخ درج مطلب: ۲ آبان ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۶ فروردین ۱۴۰۴ش.
- «دکتر سیدعلی موسوی گرمارودی؛ آثار»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- رزمجویی، حبیب‌الله، «تحلیل و بررسی اشعار عاشورایی سید علی موسوی گرمارودی»، در نشریه کتاب نقد، شماره‌های ۶۷ و ۶۸، تابستان و پاییز ۱۳۹۲ش.
- رضایی‌نیا، عبدالرضا، «در جست‌وجوی شعر نوی شیعی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- زارعی، عصمت، «تک‌نگاری: نگاهی به زندگی و آثار سید علی موسوی گرمارودی»، سایت میدان آزادی، تاریخ درج مطلب: ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- «شاعران انقلاب؛ سید علی موسوی گرمارودی»، سایت مؤسسه تنظیم‌و‌نشر آثار امام خمینی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ فروردین ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- «سیدعلی موسوی گرمارودی»، سایت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- صادقی شهپر، رضا و حجت‌الله منیری و شبنم کریم‌شاهی ملایری، «بررسی اشعار آیینی موسوی گرمارودی بر پایه شاخص‌های ادب غنایی»، مطالعات ادبیات شیعی، شماره ۴، بهار ۱۴۰۲ش.
- «علی موسوی گرمارودی، شاعر، مهمان سروش صحت»، یوتیوب، تاریخ بازدید: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- قنبری، بخشعلی، «گام نهادن در طریقت خیر و فلاح»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- کوچکی‌نیت، زهرا، «بیداری و پایداری در شعر معاصر شیعی با تکیه بر اشعار سید علی موسوی گرمارودی و احمد وائلی»، مجموعه مقالات دومین همایش ملی ادبیات پایداری، بجنورد، دانشگاه کوثر بجنورد، چاپ اول، ۱۳۹۹ش.
- کوشا، محمدعلی، «معرفی و بررسی ترجمه قرآن کریم دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- «گرمارودی: تمام «خط خون» را در یک شب عاشورا سرودم»، سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۷ آبان ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۲۳ اسفند ۱۴۰۳ش.
- «گزارش تجلیل از علی موسوی گرمارودی»، نشریه زمانه، شماره ۱۰۴، آبان ۱۳۹۰ش.
- «ماجرای عرضه قرآن برنده جایزه کتاب سال در غرفه کودک و نوجوان»، سایت فارس‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- «مستند «آفریدگارِ کلام» فیلمی درباره سید علی موسوی گرمارودی»، سایت شبکه چهار، تاریخ درج مطلب: ۹ خرداد ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- «مصاحبه با دکتر موسوی گرمارودی»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- «موسوی گرمارودی: ترجمه آثار قدسی مانند نهج‌البلاغه را یک کار هنری می‌دانم»، سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ش.
- موسوی گرمارودی، سید علی، «جوابیه»، قصه نویسی و هدایت پذیری از قرآن، تألیف محسن مخملباف، مجله کیهان فرهنگی، شماره ۷، مهر ۱۳۶۳ش.
- موسوی گرمارودی، سید علی، «زندگینامه خود نوشت دکتر سید علی موسوی گرمارودی»، مجله کتاب شیعه، شماره ۱۳ و ۱۴، بهار تا زمستان ۱۳۹۵ش.
- موسوی گرمارودی، سید علی، «شرح صحیفه دل ما»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- مهدوی دامغانی، احمد، «شعر استاد گرمارودی»، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
- «نگاهی به آثار علی موسوی گرمارودی»، سایت ویستا، تاریخ بازدید: ۲۱ فروردین ۱۴۰۴ش.
- مترجمان شیعه قرآن
- مترجمان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- مترجمان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- مترجمان قرآن به فارسی
- مترجمان نهج البلاغه
- مترجمان صحیفه سجادیه
- ادیبان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- نویسندگان شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- نویسندگان کتاب‌های اخلاقی
- داستاننویسان شیعه
- مرثیه‌سرایان عاشورا قرن ۱۴ (شمسی)
- مرثیه‌سرایان عاشورا قرن ۱۵ (قمری)
- شاعران اهل ایران
- شاعران شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- شاعران شیعه قرن ۱۵ (قمری)
- دانشآموختگان حوزه علمیه قم (پس از سال ۱۳۰۰ شمسی)
- دانشآموختگان حوزه علمیه مشهد (از دوران مشروطه به بعد)
- شاگردان مرتضی مطهری
- زندانیان حکومت پهلوی