پرش به محتوا

آیه حج: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
imported>Zakeri
imported>Zakeri
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
==متن و ترجمه==
==متن و ترجمه==
{{گفت و گو
{{گفت و گو
|عرض=65
|عرض=95
|شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:115%; font-weight: normal;
|شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:115%; font-weight: normal;
|شکل بندی ستون راست=text-align:center; line-height:170%
|شکل بندی ستون راست=text-align:center; line-height:170%
|شکل بندی آدرس=font-size:75%;
|شکل بندی آدرس=font-size:75%;
|تورفتگی=۰
|تورفتگی=۰
|تراز=راست
|تراز=وسط
|عنوان={{عربی|اندازه=100%|فِیهِ آیاتٌ بَینَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَن دَخَلَهُ کانَ آمِنًا وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیهِ سَبِیلًا وَمَن کفَرَ فَإِنَّ الله غَنِی عَنِ الْعَالَمِینَ ﴿۹۷﴾}}
|عنوان={{عربی|اندازه=100%|فِیهِ آیاتٌ بَینَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَن دَخَلَهُ کانَ آمِنًا وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیهِ سَبِیلًا وَمَن کفَرَ فَإِنَّ الله غَنِی عَنِ الْعَالَمِینَ ﴿۹۷﴾}}
|در آن نشانه‌هایی روشن است [از جمله] مقام ابراهیم است و هر که در آن درآید در امان است و برای خدا [[حج]] آن خانه بر عهده مردم است [البته بر] کسی که بتواند به سوی آن راه یابد و هر که [[کفر]] ورزد یقینا خداوند از جهانیان بی‌نیاز است (۹۷)  
|در آن نشانه‌هایی روشن است [از جمله] مقام ابراهیم است و هر که در آن درآید در امان است و برای خدا [[حج]] آن خانه بر عهده مردم است [البته بر] کسی که بتواند به سوی آن راه یابد و هر که [[کفر]] ورزد یقینا خداوند از جهانیان بی‌نیاز است (۹۷)  

نسخهٔ ‏۱۳ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۰۶

آیه حج آیه ۹۷ سوره آل عمران که پیام مهم آن تشریع وجوب حج برای اشخاص دارای استطاعت است. مقام ابراهیم و امنیت خانۀ خدا از نشانه‌های آشکار خانه خدا است که با عبارت آیات بینات از آنها یاد شده است.

متن و ترجمه

فِیهِ آیاتٌ بَینَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَن دَخَلَهُ کانَ آمِنًا وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیهِ سَبِیلًا وَمَن کفَرَ فَإِنَّ الله غَنِی عَنِ الْعَالَمِینَ ﴿۹۷﴾


در آن نشانه‌هایی روشن است [از جمله] مقام ابراهیم است و هر که در آن درآید در امان است و برای خدا حج آن خانه بر عهده مردم است [البته بر] کسی که بتواند به سوی آن راه یابد و هر که کفر ورزد یقینا خداوند از جهانیان بی‌نیاز است (۹۷)



محتوای آیه

تشریع وجوب حج پیام مهم این آیه است.[۱] اما افزون بر آن در این آیه بر نشانه‌های آشکار خانه خدا که از جملۀ آن‌ها مقام ابراهیم است اشاره شده است.[۲] اموری مانند امنیت خانۀ خدا، تنها شرط وجوب حج و بیان اهمیت حج که ترک آن معادل کفر دانسته شده از موارد دیگری است که در این آیه مورد توجه قرار گرفته است.

نشانه‌های آشکار خانه‌ خدا

از دیدگاه برخی از مفسران تعبیر «آیات بینات» به معنای نشانه‌های آشکار خانۀ خدا، به همراه آیۀ قبل از خود پاسخی به یهودیان است که بیت المقدس را شکوهمندتر از کعبه می‌دانستند. قرآن در پاسخ به ایرادهای یهودیان امتیاز‌هایی را در آیۀ قبل برای کعبه برشمرده و در این آیه، آیات بینات را به آن می‌افزاید.[۳] اموری که از نشانه‌های آشکار خانۀ خدا محسوب می‌شود طبق آیۀ حج عبارتند از مقام ابراهیم، امنیت کسانی که وارد آن می‌شوند و وجوب حج بر افراد مستطیع.[۴]

مقام ابراهیم

مقام ابراهیم نام مکانی است که در آن ابراهیم پیامبر برای بنای کعبه، و یا به خاطر انجام مراسم حج و یا برای دعوت عمومی مردم برای انجام این مراسم بزرگ ایستاد.[۵] در مورد این که دقیقا منظور از مقام چیست بین مفسران اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند مقام ابراهیم همان سنگی است که ابراهیم بر روی آن ایستاد و نشان پاهایش بر آن نقش بست و هم اکنون نیز در کنار کعبه قرار دارد. و برخی نیز معتقدند منظور از آن تمام حرم مکه و یا تمام مواقف حج است.[۶] ولی در روایتی که از امام صادق(ع) در کتاب الکافی[۷] نقل شده به همان احتمال اول اشاره شده است.[۸]

امنیت شهر مکه

در اسلام کعبه به عنوان یک مأمن و پناه گاه شناخته شده است و همۀ انسان‌ها و حتی حیوانات در آن امنیت دارند و هر گونه جنگ و خونریزی در آن حرام است.[۹] اما افزون بر این قوانین اسلامی برخی معتقدند عبارت «وَمَن دَخَلَهُ کانَ آمِنًا» در این آیه پاسخی است از جانب پروردگار که دعای حضرت ابراهیم را اجابت کرد. ابراهیم پس از آن که کعبه را بنا کرد، از خدا درخواست نمود که «رَبِّ اجْعَلْ هََذَا بَلَدًا آمِنًا»[۱۰] یعنی «پروردگارا این [سرزمین] را شهری امن گردان».[۱۱]

تشریع وجوب حج

پیام مهم این آیه، تشریع وجوب حج است و در این آیه دستور انجام حج به همۀ مردم داده شده و از آن تعبیر به یک دِین و بدهی الهی شده که بر ذمۀ عموم مردم می‌باشد.[۱۲] مراسم زیارت خانه کعبه نخستین بار در زمان ابراهیم رسمیت یافت، و سپس به صورت یک سنت حتی در زمان عرب جاهلی ادامه یافت، و در اسلام به صورت کاملتر و خالی از هر گونه خرافه دوران جاهلی تشریع گردید.[۱۳]

مفسران در مورد زمان تشریع حج بر یک نظر نیستند. برخی معتقدند سوره آل عمران مکی است و بر این اساس تشریع حج قبل از هجرت و در مکه انجام شده است.[۱۴] گروهی دیگر نزول این آیه را در سال سوم هجری دانسته و با توجه به این که پیامبر(ص) در سال دهم هجری حج انجام داد معتقد گشته‌اند که وجوب انجام حج برای فرد مستطیع فوریت ندارد.[۱۵] اما از بعضی روایات استفاده می‌شود که این فریضه در اسلام نخستین بار در سال دهم هجری تشریع گردید اگر چه مراسم عمره را پیامبر اکرم(ص) و جمعی از مسلمانان قبل از آن هم انجام دادند.[۱۶]

تنها شرط وجوب

بر اساس آیۀ حج تنها شرط وجوب حج استطاعت است. طبق تعبیر «من استطاع الیه سبیلا» در آیه حج، مستطیع کسی است که توانایی راهپیمایی به سوی کعبه داشته باشد. اما در روایات اسلامی و کتب فقهی، استطاعت، به معنی داشتن زاد و توشه، و مرکب، و توانایی جسمی، و باز بودن راه، و توانایی بر اداره زندگی به هنگام بازگشت از حج تفسیر شده است. ولی در حقیقت همه اینها در آیه فوق مندرج است. زیرا استطاعت در اصل به معنی توانایی است که شامل تمام این امور می‌شود.[۱۷]

اهمیت حج

اهمیت حج چنان است که در آیۀ حج از ترک آن تعبیر به کفر شده است. برخی منظور از کفر را در این آیه برای کسی که منکر وجوب حج باشد خروج از اسلام می‌دانند.[۱۸] اما برخی دیگر معتقدند ترک حج (هر چند که با انکار وجوب حج همراه نباشد) خروج از دایره اسلام است.[۱۹] برخی هم معتقدند واژه کفر در اصل به معنی پوشانیدن است و از نظر اصطلاح دینی معنی وسیعی دارد و هر گونه مخالفتی را با حق شامل می‌شود و به عبارت دیگر کفر و فاصله گرفتن از حق -همانند ایمان و توجه به حق- مراحل و درجاتی دارد که هر کدام برای خود دارای احکام مخصوصی است.[۲۰]

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

  • الخثعمی السهیلی عبدالرحم بن عبدالله، الروض الأنف فی تفسیر السیره النبویه لإبن هشام، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
  • طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علیمه قم، ۱۴۱۷ق.
  • طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، تهران، انتشارات داننشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۷۷ش.
  • طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌جا، مکتبة الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۹ق.
  • قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن (تفسیر القرطبی)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، تحقیق غفاری علی اکبر و آخوندی محمد، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.


  1. طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۹۲.
  2. طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۹۲.
  3. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۹-۱۰.
  4. طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۵۲.
  5. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۵.
  6. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۵.
  7. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۴، ص۲۲۳.
  8. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۵.
  9. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۶.
  10. سوره ابراهیم، آیه ۳۵.
  11. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۵.
  12. طبرسی، تفسیر جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۱۹۲.
  13. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۶-۱۷.
  14. قرطبی، الجامع لأحکام القرآن (تفسیر القرطبی)، ۱۴۰۵ق، ج۴، ۱۴۴.
  15. قرطبی، الجامع لأحکام القرآن (تفسیر القرطبی)، ۱۴۰۵ق، ج۴، ۱۴۴.
  16. الخثعمی السهیلی، الروض الأنف، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۷۷.
  17. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۷.
  18. طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۳۷-۵۳۸.
  19. طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۳۸.
  20. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۸.