رشوه

رشوه عمل حرامی^[۱] که در اصطلاح فقهی به‌معنای دادن مال به قاضی برای تغییر حکم حق به باطل یا دادن حکم باطل به‌جای حق است.^[۲] البته درباره تعریف دقیق فقهی آن اختلاف‌نظر وجود دارد.^[۳] برخی تعریف لغوی را که شامل دادن مال به قاضی و کارمند است، مصداق رشوه دانسته‌اند.^[۴]

کلمه رشوه در قرآن ذکر نشده، اما در روایات فراوانی به آن اشاره شده است. از جمله در روایتی از پیامبر(ص) رشوه دادن و گرفتن آن و همچنین واسطه گری برای رشوه مورد لعن و نفرین دانسته شده است.^[۵] روایات دیگری نیز آن را در حد کفر و شرک دانسته‎ است.^[۶] برخی دیگر از روایات، رشوه را از مصادیق مال حرام و سُحت دانسته‌اند.^[۷]

رشوه از نگاه برخی منحصر به دادن مال نیست؛ بلکه شامل هر عملی است که در رأی قاضی یا عملکرد یک کارمند تاثیرگذار باشد از تملق‌گویی تا خیاطی لباس و... .^[۸]

رشوه‌گیرنده مالک مال رشوه‌ای نیست و باید آن را برگرداند.^[۹]

پانویس

↑ نجفی، جواهر الکلام،‌ دار إحیاء التراث العربی، ج۴۰، ص۱۳۱.
↑ حسینی شاهرودی، محاضرات فی فقه الجعفری،‌ دار الکتاب الإسلامی، ج۱، ص۲۷۱.
↑ طباطبائی قمی، عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۹.
↑ نجفی، جواهر الکلام،‌ دار إحیاء التراث العربی، ج۴۰، ص۱۳۱؛ خویی، کتاب المساقاة، ۱۳۷۴ق، ج۱، ص۲۶۴؛ حسینی شاهرودی، محاضرات فی فقه الجعفری،‌ دار الکتاب الإسلامی، ج۱، ص۲۷۱.
↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۴، ص۲۷۴.
↑ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۲۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعة،‌ ۱۳۷۶ش، ج۱۲، ص۶۴.
↑ کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۵، ص۱۲۷.
↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۴۴۴.
↑ نجفی، جواهر الکلام،‌ دار إحیاء التراث العربی، ج۴۰، ص۱۳۱.

منابع

حسینی شاهرودی، سید علی، محاضرات فی فقه الجعفری، قم،‌ دار الکتاب الإسلامی، بی‎تا.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۶ش.
عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، تهران، المکتبة العلمیة الإسلامیة، ۱۳۶۳ش.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، عروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۷ق.
طباطبایی قمی، تقی، عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب، قم، محلاتی، ۱۳۷۱ش.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۶۷ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
نجفی، حسن، جواهر الکلام، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، بی‎تا.

[1] نجفی، جواهر الکلام،‌ دار إحیاء التراث العربی، ج۴۰، ص۱۳۱.

[2] حسینی شاهرودی، محاضرات فی فقه الجعفری،‌ دار الکتاب الإسلامی، ج۱، ص۲۷۱.

[3] طباطبائی قمی، عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۹۹.

[4] نجفی، جواهر الکلام،‌ دار إحیاء التراث العربی، ج۴۰، ص۱۳۱؛ خویی، کتاب المساقاة، ۱۳۷۴ق، ج۱، ص۲۶۴؛ حسینی شاهرودی، محاضرات فی فقه الجعفری،‌ دار الکتاب الإسلامی، ج۱، ص۲۷۱.

[5] مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۴، ص۲۷۴.

[6] عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۲۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعة،‌ ۱۳۷۶ش، ج۱۲، ص۶۴.

[7] کلینی، الکافی، ۱۳۶۷ش، ج۵، ص۱۲۷.

[8] طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۴۴۴.

[9] نجفی، جواهر الکلام،‌ دار إحیاء التراث العربی، ج۴۰، ص۱۳۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

ن ب و احکام اقتصادی اسلام
عقود	مضاربه • وقف (عام، خاص) • اجاره • امانت‌داری
محرمات	رشوه • ربا • ربای قرضی • احتکار • مکاسب محرمه • اسراف • تبذیر • مال حرام • کم‌فروشی • گران‌فروشی
وابسته	محجور • مجهول المالک • سوق المسلمین • وجوهات شرعی • قرض • کتاب مکاسب شیخ انصاری • جزیه • بیت المال • غنیمت • حیازت • لقطه • مجسمه‌سازی
وجوهات شرعی