جویریه دختر حارث
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| لقب | ام‌المؤمنین |
| زادروز | ۲ سال قبل از بعثت |
| نسب/قبیله | قبیله بنی‌مصطلق |
| درگذشت | سال ۵۶ قمری، مدینه |
جُوَیریه بنت حارث (۲ قبل از بعثت- ۵۶ق)، از همسران پیامبر(ص) که پس از کشته شدن شوهر اولش در غزوه بنی مصطلق، به اسارت سپاه اسلام درآمد و کنیز یکی از مسلمانان شد. او برای آزادی خود از پیامبر اسلام درخواست کمک کرد. پیامبر او را خرید و آزاد کرد و پس از آزادی، به پیشنهاد پیامبر، در سال پنجم یا ششم قمری به عقد وی درآمد. جویریه چند حدیث از پیامبر(ص) نقل کرده است.
 | |
| خدیجه دختر خویلد | (ازدواج: ۲۵ عام‌الفیل) |
| سوده دختر زمعه | (ازدواج: قبل از هجرت) |
| عایشه دختر ابوبکر | (ازدواج: ۲ق) |
| حفصه دختر عمر بن خطاب | (ازدواج: ۳ق) |
| زینب دختر خزیمه | (ازدواج: ۳ق) |
| ام سلمه دختر ابوامیه | (ازدواج: ۴ق) |
| زینب دختر جحش | (ازدواج: ۵هجری) |
| جویریه دختر حارث | (ازدواج: ۵ یا ۶ق) |
| ام‌حبیبه| دختر ابوسفیان | (ازدواج: ۶ یا ۷ق) |
| ماریه دختر شمعون | (ازدواج: ۷ق) |
| صفیه دختر حیی | (ازدواج: ۷ق) |
| میمونه دختر حارث | (ازدواج: ۷ق) |
نام و نسب
نام اصلی وی بَرَّه بود (به معنای حلقه در بینی، و درباره زن، کنایه از زن زیبایی است که همسر خود را در بند خود می‌آورد). پیامبر اکرم بعد از ازدواج با او، به سبب ناخوشایند داشتن این نام، آن را به جویریه (مصغّر جاریه) تغییر داد.[۱] او نیز همچون دیگر همسران پیامبر، ملقب به ام المؤمنین بود. پدر او حارث بن ابی ضرار، رئیس قبیله بنی مصطلق بود[۲] و چون به قبیله بنی مُصْطَلِق، از خُزاعَه تعلق داشت، نسبت‌های مصطلقیه و خزاعیه را برای وی ذکر کرده‌اند.[۳]
ازدواج با پیامبر
جویریه پس از اینکه شوهر اولش در غزوه بنی مصطلق کشته شد، به اسارت سپاه اسلام درآمد و کنیز یکی از مسلمانان شد. او برای آزادی خود از پیامبر اسلام درخواست کمک کرد، پیامبر وی را خرید و آزاد کرد. پس از آن، پیامبر با جویریه ازدواج کرد. پیامبر به عنوان مهریه او، چهل تن را آزاد کردند و مسلمانان در تأسی به پیامبر، همگی اسیران این جنگ را آزاد نمودند.[۴] با توجه به این گفته جویریه، که وی هنگام ازدواج با پیامبر بیست ساله بوده[۵] نام جویریه در سلسله سند برخی روایات آمده است.[۶] از جمله راویان او، عبدالله بن عباس و مجاهد بن جبر مکی بودند.[۷]
در برخی اخبار درباره سبب نزول آیه ۵۱ سوره احزاب که پیامبر را در طلاق همسرانش مخیر کرده، جویریه یکی از آن همسران پیامبر ذکر شده که پس از نزول این آیه، پیامبر از آنان کناره‌گیری نمود.[۸]
درگذشت
جویریه در سال ۵۶ق، در زمان خلافت معاویه در مدینه درگذشت و مروان بن حکم، والی آنجا، بر جنازه او نماز خواند و در بقیع دفن شد.[۹]
پانویس
- ↑ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م، ج۱، ص۴۱۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۸، ص۱۱۸ـ۱۱۹.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۲، ص۶۳ـ۶۴، ج۸، ص۱۱۶ـ۱۱۷.
- ↑ رجوع کنید به سمعانی، الانساب، ج۵، ص۳۱۲؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۷، ص۵۶۵
- ↑ سلیمان بن اشعث سجستانی، سنن ابی‌داوود، ج۲، ص۲۳۶.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۸، ص۱۲۰.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به بخاری، ج۲، ص۲۴۸؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۷، ص۵۶۶ـ۵۶۷
- ↑ المزّی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۰ق، ج۳۵، ص۱۴۶.
- ↑ رجوع کنید به طبری، جامع البیان؛ طبرسی، مجمع البیان، ذیل آیه.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۸م، ج۸، ص۱۲۰؛ قس ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳، ص۲۱۹ در ۶۰، ص۲۲۰ در ۶۵
منابع
- ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، چاپ علی محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
- ابن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق احسان عباس، بیروت، دار صادر، چاپ اول، ۱۹۶۸م.
- ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ۲۰۰۱.
- محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، [چاپ محمد ذهنی افندی]، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
- سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، چاپ عبدالله عمر بارودی، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۸
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ هاشم رسولی محلاتی و فضل الله یزدی طباطبائی، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۸
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آي القرآن، مصر ۱۳۷۳/۱۹۵۴
- المزّی، یوسف بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، تحقیق بشار عواد معروف، بیروت، موسسة‌الرسالة، چاپ اول، ۱۴۰۰ق.
- سلیمان بن الاشعث السجستانی، سنن ابی داود، چاپ دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، بیروت، ۱۴۱۰ /۱۹۹۰ م
- واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونز، لندن، بی‌نا، ۱۹۶۶م.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام
