حَجّاج بْن مَسْروق مَذْحِجی جُعْفی از یاران امام علی(ع) و امام حسین(ع) که در واقعه عاشورا شهید شد. برخی منابع او را مؤذن امام در مسیر حرکت از مکه تا کربلا خوانده‌اند.
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| وفات | ، کربلا |
| شهادت | ۶۱ق |
| نحوه شهادت | واقعه عاشورا |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام علی(ع) و امام حسین(ع) |
| فعالیت‌ها | مؤذن امام حسین علیه السلام |
نام و نسب
حجاج بن مسروق بن مالک بن کثیف بن عتبه بن کلاع جعفی[۱] از قبیله مذحج است. شیخ مفید نام او را حجاج بن مسرور ضبط کرده است.[۲]
سرگذشت
به گفته محمد بن طاهر سماوی او از شیعیان و از اصحاب امام علی(ع) در کوفه بود. وقتی امام حسین(ع) از مدینه به سمت مکه حرکت کرد، او نیز از کوفه به مکه رفت و در آنجا به کاروان امام پیوست.[۳]
در منزل ذو حسم که کاروان امام با سپاه کوفه به فرماندهی حر بن یزید ریاحی برخورد کرد، هنگام ظهر امام به حجاج بن مسروق فرمود اذان بگوید.[۴]و پس از اذان امام ضمن سخنرانی کوتاهی اتمام حجت کرد و پس از حمد وثنای الهی فرمود:اى مردم من خود به سوى دیار شما نیامدم مگر آن که نامه هاى شما به دستم رسید و فرستادگانتان به سویم آمدند و گفتند: به سوى ما بیا چرا که ما پیشوایى نداریم بدان امید که خداوند به وسیله تو ما را در مسیر هدایت گرد آورد. اگر همچنان بر دعوت خود باقى هستید که اکنون آمدم. بنابراین، اگر با من پیمان و میثاق هاى محکم مى بندید به گونه اى که مایه اطمینان خاطرم گردد، با شما وارد شهرتان مى شوم و اگر چنین نکنید و از آمدنم به این دیار ناخشنودید به مکانى که از آنجا آمده ام باز مى گردم.امام پس از این سخنرانی به حجاج گفت که اقامه بگوید.[۵] حر و سپاهیانش در برابر سخنان امام(علیه السلام) ساکت مانده و جوابى ندادند. وقتی کاروان به منزل قصر بنی مقاتل رسید، امام حسین(ع) خیمه‌ای برافراشته دید. پرسید این خیمه برای کیست؟ گفتند برای عبیدالله بن حر جعفی است. امام حجاج بن مسروق را نزد او فرستاد تا از وی برای یاری امام دعوت کند ولی او دعوت امام را نپذیرفت.[۶]
شهادت
حجاج، در روز عاشورا از امام حسین(ع) اجازه گرفت و به میدان رفت. پس از مدتی در حالی که بدنش آغشته به خون بود بازگشت و خطاب به امام این شعر را خواند:
امام به او فرمود: «آری، من نیز پس از تو آنها را ملاقات خواهم کرد.» حجاج به میدان بازگشت و جنگید تا به شهادت رسید.[۸]محدث قمی در نفس المهموم مصرع اول رجز حجاج را (أقدم حسينا هاديا مهديا )نقل کرده و او را به عنوان موذّن الحسین معرفی کرده است(ثم برز الحجاج بن مسروق الجعفي مؤذّن الحسين)[۹][یادداشت ۲] در زیارت ناحیه غیر مشهور (زیارت الشهدا) و زیارت رجبیه امام حسین(ع) نیز نام حجاج بن مسروق جعفی ذکر شده است: «السَّلَامُ عَلَی الْحَجَّاجِ بْنِ مَسْرُوقِ الْجُعْفی»
پانویس
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۹۹.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۷۸.
- ↑ سماوی، ابصار العین، ۱۴۱۹ق، ص۱۵۱.
- ↑ طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۰۱.
- ↑ مفید، الارشاد،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۷۹.
- ↑ سماوی، ابصار العین، ۱۴۱۹ق، ص۱۵۱؛ حسینی حائری شیرازی، ذخیرة الدارین، زمزم هدایت، ص۴۰۷.
- ↑ سماوی، ابصار العین، ۱۴۱۹ق، ص۱۵۱.
- ↑ سماوی، ابصار العین، ۱۴۱۹ق، ص۱۵۱.
- ↑ قمی، نفس المهموم، الناشر : المكتبة الحيدرية ، ص۲۶۴ .
- ↑ مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۲۵؛ قمی، نفس المهموم، الناشر : المكتبة الحيدرية، ص۲۵۰.
یادداشت
- ↑ جانم به قربانت که هدایت کننده و هدایت شده‌ای. امروز جدّت پیامبر را ملاقات خواهم کرد. و سپس پدرت علی را. آن انسان بزرگواری که او را وصی پیامبر می‌دانم.
- ↑ أقدم هديت هاديا مهديا * فاليوم تلقى جدك النبيا و حسنا و المرتضى عليا * و ذا الجناحين الفتى الكميا* و أسد اللّه الشهيد الحيا*مجلسی در بحارالانوار این رجز را به حجاج نسبت داده است در حالی که نفس المهموم آن را از زهیر دانسته است. [۱۰]
منابع
- بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- حسینی حائری شیرازی، عبدالمجید، ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین علیه السلام و أصحابه، قم، زمزم هدایت، بی‌تا.
- سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین فی أنصارالحسین، قم، دانشگاه شهید محلاتی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
- قمی، شیخ عباس، نفس المهموم في مصيبة سيدنا الحسين المظلوم، قم، انتشارات المکتبة الحیدریة، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
- مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، چاپ کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.