حَنْظَلَة بن اَسعَد شِبامی، از یاران امام حسین(ع) که همراه با آن حضرت در روز عاشورای سال ۶۱ق به شهادت رسید.
| شهید کربلا | |
 آرامگاه شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| شهادت | روزعاشورا/۶۱ق، کربلا |
| نحوه شهادت | به دست لشکریان عمر بن سعد |
| مدفن | حرم امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین(ع) |
اختلاف در نام
درباره نام وی اختلاف‌نظر وجود دارد. شیخ طوسی از او با نام حنظلة بن اسعد شِبامی در شمار اصحاب امام حسین یاد کرده است.[۱] نام پدر وی در برخی متون، سعد ذکر شده است.[۲] ابن‌شهرآشوب، شخصی با نام سعد بن حنظله تمیمی را در شمار شهدای کربلا آورده است.[۳] محمدتقی شوشتری در قاموس الرجال معتقد است که او همان حنظلة بن اسعد شبامی است که نامش در عیون اخبار الرضا(ع) آمده است.[۴] و این اشتباه بر اثر جابه‌جا شدن نام پسر و پدر و همچنین تحریف اَسعد به سعد، پدید آمده است.[۵]
در کربلا
حنظله، در روز عاشورا، پیش روی امام حسین(ع) این آیات را خطاب به لشکر کوفه بانگ زد: ... ﴿يَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ مِثْلَ يَوْمِ الْأَحْزَابِ ٣٠ مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعِبَادِ ٣١ وَيَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ يَوْمَ التَّنَادِ ٣٢ يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ مَا لَكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عَاصِمٍ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ ٣٣﴾ [غافر:30–33] ... ﴿ای قوم من از [روزی] مثل روز دسته ها[ی مخالف خدا] بر شما می‌ترسم ٣٠ [از سرنوشتی] نظیر سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود و کسانی که پس از آنها [آمدند] و [گرنه] خدا بر بندگان [خود] ستم نمی‌خواهد ٣١ و ای قوم من من بر شما از روزی که مردم یکدیگر را [به یاری هم] ندا درمی دهند بیم دارم ٣٢ روزی که پشت‌کنان [به عنف] بازمی‌گردید برای شما در برابر خدا هیچ حمایتگری نیست و هر که را خدا گمراه کند او را راهبری نیست ٣٣﴾
آنگاه گفت:
- ... ﴿فَيُسْحِتَكُمْ بِعَذَابٍ وَقَدْ خَابَ مَنِ افْتَرَى ٦١﴾ [طه:61] ... ﴿وای بر شما به خدا دروغ مبندید که شما را به عذابی [سخت] هلاک می‌کند و هر که دروغ بندد نومید می‌گردد ٦١﴾
امام(ع) در پاسخ او فرمود:
- ای ابن سعد، خدا تو را رحمت کند. آنها وقتی دعوت حق تو را رد کردند و حمله کردند تا خون تو و یارانت را بریزند، مستحق عذاب شدند، چه رسد به الان که یاران پارسای تو را شهید کرده‌اند.
سپس حنظله گفت:
- فدایت شوم، راست گفتی، تو داناتر از من در دین هستی و بهتر از من آن را می‌فهمی. سوی آخرت رویم که به برادرانمان ملحق شویم... درود خداوند بر تو ای اباعبدالله و خاندان پاکت. خداوند ما را با تو در بهشت قرین سازد.
در حالی که امام حسین(ع) آمین می‌گفت، حنظله به میدان شتافت و پس از کشتن تعدادی از لشکر کوفه، به شهادت رسید.[۶] در زیارت الشهدا و زیارت رجبیه امام حسین بر او سلام داده شده است.
ادعای غالیان
برپایه روایتی که در عیون اخبار الرضا نقل شده است در زمان امام رضا(ع)، گروهی از غالیان با استناد به آیه نفی سبیل ادعا می‌کردند که امام حسین(ع) به شهادت نرسید و همچون حضرت عیسی به آسمان‌ها رفته است. به باور اینان حنظله شبیه امام حسین شد و لشکریان عمر سعد او را به شهادت رساندند و گمان کردند که حسین به شهادت رسیده است. امام رضا این ادعا را دروغ خواند و ادعاکنندگان آن را لعن کرد.[۷]
پانویس
- ↑ طوسی، رجال، ص۱۰۰.
- ↑ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۰۵.
- ↑ ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۱۱۰.
- ↑ نگاه کند به صدوق، عیون اخبار الرضا، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰.
- ↑ تستری، قاموس الرجال، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۷۶.
- ↑ طبری، تاریخ، دارالتراث، ج۵، ص۴۴۳.
- ↑ صدوق، عیون اخبار الرضا، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج۱، ص۲۱۹-۲۲۰.
منابع
- ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، تحقیق و فهرست یوسف البقاعی، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۲۱ق.
- تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، مؤسسه نشر الاسلامی، ۱۴۱۴ق.
- صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا علیه السلام، تصحیح مهدی لاجوردی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دارالتراث. بی‌تا.
- مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام،قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.