اَنَس بن حارِث کاهِلی از اصحاب پیامبر(ص)، اهل کوفه و از شهدای کربلا. پدرش حارث بن نبیه جزو اصحابِ صُفِّه بود. او راوی حدیثی از پیامبر درباره کشته شدن امام حسین(ع) در کربلا است. وی در روز عاشورا رجزی خواند و آل علی را پیروان خدای رحمان و آل حرب (بنی سفیان) را پیروان شیطان نامید.
 آرامگاه شهدای کربلا در حرم امام حسین (ع) | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | اَنَس بن حارِث کاهِلی |
| خویشاوندان | حارث بن نبیه(پدر) |
| شهادت | روز عاشورا، سال ۶۱ق |
| مدفن | حرم امام حسین (ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | صحابی پیامبر(ص) و از یاران امام حسین (ع) |
صحابی پیامبر
انس از اصحاب پیامبر(ص) بود و گفته‌اند در جنگ بدر و جنگ حُنَین شرکت داشته است.[۱] برخى نام او را مالک بن انس کاهلی دانسته‌اند.[۲] انس پیرمرد سالخورده‌ای[۳] از طایفه قبیله بنی‌اسد بود.[۴]براساس برخی گزارش‌ها وی به سبب کهولت سن هنگام نبرد ابروان خود را با دستاری به پیشانی بسته و کمر خود را با عمامه محکم کرده بود. امام با دیدنش به او فرمود:«شکّر الله لک یاشیخ» خداوند اجرت دهد ای شیخ. [۵] پدر او حارث بن نبیه نیز از اصحاب پیامبر و جزو اصحاب صفه بوده است.[۶]
| « | انس بن حارث از پیامبر(ص) نقل کرده: «إنَّ ابنی هذا -یَعنی الحُسین- یُقْتَل بِأرضٍ یقالُ لَها كَربلاء فَمَنْ شَهِدَ ذلك مِنْكُم فَلْیَنْصُرْهُ» «این پسرم (یعنی حسین) در سرزمینی که به آن کربلا گفته می‌شود، کشته می‌شود. پس هر یک از شما آن را درک کرد، او را یاری کند.»[۷] |
» |
پیوستن به امام حسین(ع)
به گفته بَلاذُری، اَنَس که در کوفه زندگی می‌کرد، برای پرهیز از وارد شدن در جنگ، از کوفه خارج شد. او در منزلگاه قصر بنی مقاتل گفتگوی امام حسین(ع) با عبیدالله بن حر جعفی (که او نیز با همین قصد از کوفه خارج شده بود) را شنید و پس از آن نزد امام آمد و گفت:
ولی به نقل برخی دیگر از منابع او در کربلا به امام حسین(ع) پیوست.[۱۰]
در واقعه کربلا
بنا بر نقل برخی منابع، اَنَس قبل از عاشورا به خواست امام حسین(ع) نزد عمر سعد رفت تا او را موعظه کند. وقتی بر عمر سعد وارد شد، بر او سلام نکرد. عمر گفت: چرا بر من سلام نکردی؟ مگر من مسلمان نیستم؟ انس گفت: به خدا سوگند تو مسلمان نیستی، چون می‌خواهی پسر رسول خدا(ص) را بکشی. عمر سر به زیر انداخت و گفت به خدا سوگند می‌دانم قاتل حسین در آتش است، ولی گریزی از اجرای فرمان امیر عبیدالله بن زیاد نیست.
انس نزد امام حسین(ع) بازگشت و ایشان را از سخن عمر سعد آگاه کرد.[۱۱]
انس در روز عاشورا از امام حسین(ع) اجازه گرفت و به میدان رفت و چنین رجز خواند:
ترجمه: قبایل کاهل و دودان و خندف و قیس عیلان همه می‌دانند
که قبیله من نابود کننده هماوردان است؛ ای یاران همچون شیر غران باشید
همانا آل علی پیرو خدای رحمان هستند و آل حرب (بنی سفیان) پیرو شیطانند.[۱۲][یادداشت ۲]
او پس از کشتن هیجده نفر به شهادت رسید.[۱۴] نام او در زیارت ناحیه مقدسه (غیر معروفه) با این عبارت(اَلسَّلَامُ عَلَی أَنَسِ بْنِ کاهِلٍ الْأَسَدِی) آمده است.[۱۵]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ امینی، أصحاب أمیر المؤمنین علیه‌السلام و الرواة عنه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۸.
- ↑ محدّثی، فرهنگ عاشورا، ۱۴۱۷ق، ص۶۱.
- ↑ جلالی، سلحشوران طف(ترجمه إبصار العین)، ۱۳۸۱ش، ص۱۲۶.
- ↑ محدّثی، فرهنگ عاشورا، ۱۴۱۷ق، ص۶۰.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال،الناشر موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، ج۱۱، ص۲۳۰.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۶۹۳.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۷۱؛ ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۱۴۰.
- ↑ حائری، ذخیرة الدارین، ۱۴۲۲ق، ص۳۷۷.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۷۵.
- ↑ ابن اثیر جزری، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۳.
- ↑ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۶۹.
- ↑ شیخ صدوق، الأمالی، ۱۴۰۰ق، ص۱۱۶.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، دارالاضواء بیروت، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۰۷
- ↑ شیخ صدوق، الأمالی، ۱۴۰۰ق، ص۱۱۶.
- ↑ ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۴۹۳.
یادداشت
- ↑ نام حارث بنام انس بن حرث کاهلی هم ثبت شده است.حائری در ذخیرة الدارین از انس نقل کرده که از پیامبر(ص) شنیدم در حالی که حسین بر دامنش بود که فرمود... [۸]
- ↑ در برخی کتب متن رجز با اختلافى اندک چنین آمده است: قَدْ عَلِمَتْ مالِكُ وَذُودان • وَالخَندَفيّونَ مِنْ قَيسِ عَيلانِ بِأنَّ قَوْمى آفَةٌ لِلأقران • لَدىَ الوغى وَ سادَةُ الفرسان فَباشِروا الموتَ بِطعنٍ الان(آن) • لَسْنا نَرى العَجزَ عَنِ الطَّعان آلُ علىٍ شیعَةُ الرَّحمن • وَآلُ حربٍ شيعَةُ الشَّيطان. [۱۳]
منابع
- ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.
- ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- امینی، محمد هادی، اصحاب امیر المؤمنین(ع) و الرواة عنه، بیروت، دار الکتاب الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- حائری، عبدالمجید بن محمدرضا، ذخیرة الدارین، ۱۳۷۹ش، ۱۴۲۱ق، قم، نشر تحسین.
- حائری، عبدالمجید بن محمدرضا، قم ۱۴۲۲ق، تحقیق باقر دریاب نجفی.
- جلالی، عباس، سلحشوران طف(ترجمه إبصار العین)، قم، زائر، چاپ اوّل، ۱۳۸۱ش.
- شیخ صدوق، الأمالی، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.
- عسقلانی، ابن حجر، الإصابة فی تمییز الصحابة، بیروت، دار الكتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذوی القربی، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق.
- محدّثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.