عبدالله بن مسلم بن عقیل
 | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالله بن مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب |
| نسب/قبیله | بنی‌هاشم |
| خویشاوندان | مسلم بن عقیل • رقیه |
| محل زندگی | مدینه |
| وفات | ۶۱ق ، کربلا |
| علت وفات | شهادت |
| مدفن | حرم امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین(ع) |
عبدالله بن مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب(ع) از شهدای واقعه کربلا، بنا بر قولی نخستین شهید خاندان پیامبر(ص) در روز عاشورا است.
نسب
عبدالله بن مسلم، فرزند مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب و رقیه دختر حضرت علی (ع)است.[۱] طبری مورخ اهل سنت، مادر رقیه را کنیز می‌داند.[۲]
ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین گفته است که مسلم بن عقیل فرزند (پسری) نداشت.[۳][یادداشت ۱] ولی بسیاری از مورخان، پسران و برخی دختری را نیز برایش یاد کرده‌اند. [۴] ذبیح الله محلاتی در ریاحین الشریعه عبدالله را شوهر سکینه دختر امام حسین دانسته است.[۵]
سن
عبدالله بن مسلم در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسید. سن او در هنگام شهادت، ۲۶ سال گزارش شده است.[۶] ولی با توجه به این که سن مسلم بن عقیل در زمان شهادتش ۲۸ سال ذکر شده[۷] ظاهرا این درست نیست و در تنقیح المقال سن او در زمان شهادت ۱۴سال ذکر شده[۸] که این را هم بعید دانسته‌اند.البته از برخی منابع تاریخی می‌توان سن مسلم را هنگام شهادت بالای پنجاه سال دانست. [۹]
واقعه کربلا
به گزارش خوارزمی در مقتل الحسین هنگامی که یاران امام حسین(ع)، در روز عاشورا کشته شدند و جز خاندانش کسی نمانده بود، آنان گرد هم آمدند و با یکدیگر، خداحافظی کردند. نخستین فردی از خاندان حسین(ع) برای نبرد بیرون آمد، عبدالله بن مسلم بن عقیل بود.[۱۰]او ۹۸ نفر از سپاه دشمن را در طی سه حمله کشت.[۱۱]
شهادت
به گزارش منابع تاریخی عمرو بن صبیح صدائی، با تیری دست عبدالله را به پیشانی‌اش دوخت و سپس برخی دیگر او را کشتند.[۱۲] عمرو بن صبیح صدائی، تیری به سوی عبدالله بن مسلم انداخت. او دستش را بر پیشانی‌اش نهاد اما تیر، دستش را به پیشانیش دوخت. سپس تیری قلبش را شکافت.[۱۳]
در بیشتر منابع قاتل عبدالله، عمرو بن صبیح صیدائی معرفی شده است.[۱۴] شهادت او به اسید بن مالک حضرمی[۱۵] و زید بن رقاد[۱۶] نیز نسبت داده شده است.
رجزخوانی
شیخ صدوق در الامالی، به نقل از امام سجاد(ع)، آورده که پس از هلال بن حجاج، عبدالله بن مسلم بن عقیل، به میدان آمد، در حالی‌که چنین می‌خواند:
ترجمه: سوگند خورده‌ام که جز به آزادگی، کشته نشوم. گرچه مرگ را تلخ یافته‌ام.
ناپسند می‌دارم که ترسو و گریزان، خوانده شوم. ترسو، کسی است که سرپیچید و گریخت.[۱۷][یادداشت ۲]
خوارزمی نیز در مقتل الحسین(ع)[۱۹] آورده که عبدالله بن مسلم این رجز را می‌خوانده:
ترجمه: امروز پدرم مسلم را دیدار خواهم کردو جوانمردانى را که بر دین پیامبر صلى الله علیه و آله در گذشتند. آنان مانند کسانى نیستند که به دروغ، شناخته شده‌اند بلکه برگزیده و داراى نَسَبى بزرگوارند.
زیارت‌های ناحیه و رجبیه
نام عبدالله بن مسلم، در زیارت الشهدا و زیارت رجبیه امام حسین(ع) آمده است.
پانویس
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ص۱۰۳؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار، مؤسسة النشر الإسلامی، ج ۳، ص۱۹۵.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۵۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۵۲.
- ↑ الشيخ الصدوق، الأمالي،۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۳.
- ↑ محلاتی، ریاحین‌الشریعة، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.
- ↑ محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ شهیدی، پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۲۲.
- ↑ تنقیح المقال، به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ الواقدي، فتوح الشام، ج۲، ص۲۵۳.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ج۲، ص۲۶؛ الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۱۰؛ المناقب لابن شهرآشوب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۰۵؛ به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۰۵.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۴م، ج ۳، ص۲۰۰.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۴۱؛ مفید، الارشاد، ۱۹۹۳م، ج۲، ص۱۰۷
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۴م، ج ۳، ص۲۰۰؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۴۱؛ مفید، الارشاد، ۱۹۹۳م، ج۲، ص۱۰۷؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار، مؤسسة النشر الإسلامی، ج ۳، ص۱۹۵.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۵۹؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار، مؤسسة النشر الإسلامی، ج ۳، ص۱۹۵.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۵۳۴؛ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۴م، ج ۶، ص ۴۰۷-۴۰۸.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۲۲۵؛ و نیز روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش،ص۱۸۸؛ به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۲-۱۶۳.
- ↑ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۷۶.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ج۲، ص۲۶؛ به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸، ص۱۶۰-۱۶۱.
یادداشت
منابع
- بلاذری، أحمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق: الشیخ محمد باقر محمودی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
- الصدوق، الامالی، قم: مرکز الطباعة والنشر فی مؤسسة البعثة، ۱۴۱۷.
- قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار فی فضائل الائمة الأطهار، تحقیق السید محمد الحسینی الجلالی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
- شهیدی، سیدجعفر، پس از پنجاه سال: پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین علیه‌السلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۰ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۹۶۷م.
- محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعة، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۳ش.
- مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق: مؤسسة آل البیت(ع) لتحقیق التراث، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
- محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع): برپایه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.