دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه
نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری
نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری
اطلاعات دعا و زیارت
موضوعدعا هنگام وداع با ماه رمضان، ویژگی‌های ماه رمضان، سپاس‌گزاری از خدا
مأثور/غیرمأثورمأثور
صادره ازامام سجاد(ع)
راویمتوکل بن هارون
منابع شیعیصحیفه سجادیه
زماناواخر ماه رمضان
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسلدعای کمیلدعای ندبهدعای سماتدعای فرجدعای ابوحمزه ثمالیزیارت عاشورازیارت جامعه کبیرهزیارت وارثزیارت امین‌اللهزیارت اربعین


دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور از امام سجاد(ع) است که هنگام وداع با ماه رمضان آن را می‌خواند. امام سجاد(ع) در این دعا ضمن اشاره به نعمت‌های خدا در حق انسان‌ها و بی‌نیازی او از بندگان، خدا را به‌دلیل عطایای او شُکر می‌کند. حضرت زین العابدین(ع) در این دعا ضمن برشمردن فضائل ماه رمضان، به وداع با آن می‌پردازد و از خدا می‌خواهد که رمضان سال آینده را نیز درک کند. لزوم توبه در عید فطر و دعا برای دیگران و همچنین صلوات بر محمد(ص) و آل او از دیگر مضامین این دعاست.

دعای چهل و پنجم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان و شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی به زبان عربی شرح داده شده است.

نیایش

آموزه‌ها

دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه از دعاهایی است که امام سجاد(ع) هنگام وداع با ماه رمضان آن را می‌خواند. به گفته ممدوحی کرمانشاهی در شرح این دعا، امام سجاد(ع) در دعای چهل و پنجم با تعبیرهای احساسی با این ماه خداحافظی کرده‌ است؛ همچنین برخی فضائل این ماه و وظایف مؤمن در آن را بیان کرده‌ است تا در رمضان سال بعد راهنمای عمل قرار گیرد.[۱] آموزه‌های این دعا به شرح ذیل است:

  • پاداش نخواستنِ خدا در برابر نعمت‌هایش به بندگان
  • بی‌نیازی مطلق خدا از بندگان
  • پشیمان نشدن خدا از عطا به بندگان (عدم راهیابی پشیمانی به ساحت خدا)
  • بی‌نهایت بودن خدا و اسما و صفات او
  • اعطای پاداش، بالاتر از عمل انجام شده بندگان از سوی خدا
  • مجازات خدا عین عدالت اوست (کیفر عادلانه)
  • بخشش گناهان بندگان از روی تفضّل توسط خدا
  • اعطای نعمت‌ها بدون منّت به بندگان توسط خدا
  • لطف خدا در حق بندگان شاکر
  • پرده‌پوشی از گناهان بندگان
  • بردباری خدا نسبت به مخالفت بندگان
  • باز بودن در توبه به سوی بخشش الهی برای بندگان
  • دعوت خداوند از بندگانش برای توبه نَصوح (خالص) [۲]
  • عذر نداشتن کسی که از ورود به عرصه‌گاه بخشش غفلت کند.
  • حالات گناهکاران و مؤمنان در روز قیامت
  • معامله پرسود با خدا (پاداش ده برابری برای انجام حسنات و کیفر گناهان فقط به مثل آن)
  • رشد و تعالی در اختیار انسان
  • همسوبودن تدبیر الهی با فطرت انسان
  • دعا کردن نوعی عبادت و ترک دعا استکبار است.
  • شکرگزاری بندگان واقعی نسبت به نعمات الهی
  • سپاس‌گزاری از خدا به‌خاطر هدایت به دینِ برگزیده
  • خودبزرگ‌بینی عامل دوری از نیایش
  • زبان قرآن بهترین راه برای دعوت به سوی خدا
  • وحی تنها ابزار اطلاع از اسرار ماورای طبیعت
  • احسان و تفضل الهی دلیل ستایش خداوند
  • هدایت خداوند به دین برگزیده و آیین مورد رضایتش
  • برتری ماه رمضان بر همه اوقات سال به برکت نزول قرآن و نور الهی
  • برتری مسلمانان بر سایر ملت‌ها با ماه رمضان
  • برترین بهره‌های جهانیان در ماه رمضان (ماه برکت)
  • وداع سخت و غم‌انگیز با ماه رمضان
  • رمضان گرامی‌ترین همنشین (دل‌نشین بودن هم‌نشینی با رمضان)
  • رمضان ماه برآورده شدن آرزوها و حاجات
  • رمضان بزرگ‌ترین ماه خدا و عید اولیای الهی
  • رمضان همسایه‌ای که دل‌ها در آن نسبت به همدیگر نرم می‌شود.
  • تأثیر ماه رمضان در زدودن آثار گناه و تعمیق روابط اجتماعی
  • رمضان یاوری برای مبارزه با شیطان (روزه بهترین ابزار غلبه بر شیطان)
  • رمضان ماه بخشیده شدن بسیاری از گناهان
  • تأثیر ماه رمضان در زدودن موانع سیر و سلوک
  • عظمت ماه رمضان در قلوب اهل ایمان
  • اندوهگین بودن انسان از رفتن ماه رمضان
  • شب قدر برتر از هزار ماه
  • دعا برای بهره‌مندی از فضیلت‌های ماه رمضان
  • دعا برای توفیق الهی در شب زنده‌داری ماه رمضان
  • عذرخواهی از خدا به‌خاطر تقصیر و تفریط در ماه رمضان
  • اعتراف به ادای اندکی از حقوق ماه رمضان
  • دعا برای درک ماه رمضان سال آینده و انجام عبادتی شایسته خدا و اطاعتی سزاوارِ ماه رمضان
  • دعا برای جبران مصیبت از دست رفتن ماه رمضان
  • انتساب نیکی‌ها به خدا و کاستی‌ها به انسان
  • در خواست برای قرار گرفتن در زمره توبه کنندگان محبوب الهی [۳]
  • دعا برای قرار گرفتن در میان خوشبخت‌ترین اهل ماه رمضان
  • لزوم بهره‌گیری از سرمایه عمر برای رسیدن به مقام والای انسانی
  • دعای نیک در حق کسی که حق ماه رمضان را به جا آورده‌است.
  • طولانی بودن ماه رمضان برای مجرمان
  • هیبت داشتن ماه رمضان در سینه‌های مؤمنان
  • رقیب نداشتن ماه رمضان در میان روزها
  • محبوبیت ماه رمضان پیش از آمدن و حزن آفرینی‌اش حتی پیش از تمام شدن
  • دور شدن بدی‌ها و دریافت خوبی‌ها به برکت ماه رمضان
  • درخواست پاداشی همانند پاداش کسی که این ماه را روزه گرفته‌ و حقوق این ماه را ادا کرده است.
  • درخواست مقام خوف و رجا از درگاه الهی
  • دعا برای بهره‌مندی از ترس از عذابی که بدان تهدید شده و شوق به ثوابی که به آن وعده داده شده‌ایم
  • دعا برای درک کردن لذّت آن‌چه که از خدا می‌خواهیم و اندوه آنچه که از آن به او پناه می‌بریم.
  • لزوم توبه‌ای که پس از آن بازگشتی به گناه نباشد، در عید فطر
  • عید فطر روز شادی مؤمنان
  • توکل بر خدا
  • دعا برای همه پدران و مادران و اهل دین اسلام
  • درخواست درود بر پیامبر(ص) همسان با درود فرشتگان مقرّب
  • در خواست صلوات بر پیامبر و الش و بهره‌مندی از برکات و منافعش [۴]
  • در خواست استجابت دعا در پرتو صلوات بر پیامبر و آلش
  • صلوات مصداق قدرشناسی از پیامبر(ص) و زنده‌کننده آموزه‌های او است.[۵]

شرح‌ها

دعای چهل و پنجم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب دیار عاشقان اثر حسین انصاریان،[۶] شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی[۷] و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری[۸] به زبان فارسی شرح داده شده است.

این دعا به‌همراه دعای ورود به ماه رمضان در کتاب‌های سیمای رمضان، تألیف علی کریمی جهرمی[۹] و سروش رمضان (شرحی بر نیایش امام سجاد در آغاز و انجام ماه رمضان) اثر سید رضا باقریان‌موحد و علی باقری‌فر شرح داده شده است. در این کتاب‌ها به بررسی ابعاد مختلف ماه رمضان و پاره‌ای از فضایل عید فطر و آداب خروج از آن ماه نیز پرداخته شده است.[۱۰]

دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی،[۱۱] فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه،[۱۲] ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی[۱۳] و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل‌الله[۱۴] به زبان عربی شرح داده شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح‌های لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی[۱۵] و شرح الصحیفه السجادیه نوشته عزالدین جزائری[۱۶] توضیح داده شده است.

متن و ترجمه دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۴۳۵.
  2. متن دعا
  3. متن دعا
  4. متن دعا
  5. انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۴۸۳-۴۹۶؛ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۴۳۵-۵۳۵؛ شرح فرازهای دعای چهل و پنجم از سایت عرفان.
  6. انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۴۷۱-۴۹۶.
  7. ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۴۲۵-۵۳۵.
  8. فهری، شرح و تفسیر صحیفه سجادیه، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۰۱-۳۳۶.
  9. معرفی کتاب سیمای رمضان
  10. معرفی کتاب سروش رمضان
  11. مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۶، ص۹۵-۱۹۸.
  12. مغنیه، فی ظلال الصحیفه، ۱۴۲۸ق، ص۵۱۵-۵۳۸.
  13. دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۵۵۵-۵۷۴.
  14. فضل‌الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۳۸۹-۴۳۲.
  15. فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۷ق، ص۸۹-۹۱.
  16. جزایری، شرح الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۲، ص۲۲۳-۲۳۴.
  17. ترجمه از شیخ حسین انصاریان.

منابع

  • انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
  • جزایری، عزالدین، شرح الصحیفة السجادیة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
  • دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفه السجادیه، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
  • فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
  • فهری، سیداحمد، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه، تهران، اسوه، ۱۳۸۸ش.
  • فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران، مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
  • مدنی شیرازی، سید علی‌خان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
  • مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
  • ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.

پیوند به بیرون