دعای چهلم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور از امام سجاد(ع) که به‌هنگام یاد مرگ یا شنیدن خبر مرگ کسی می‌خواند. امام(ع) در این دعا از خدا می‌خواهد که فریب آرزوهای دور و طولانی را نخورد و با انجام اعمال صالح آماده مرگی خوب باشد. در این دعا درخواست انس با مرگ و شوق رسیدن به خدا شده است.
 نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ احمد نیریزی، کتابت در سال ۱۱۴۵ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| موضوع | به هنگام یاد مرگ، درخواست مرگ خوب |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| راوی | متوکل بن هارون |
| منابع شیعی | صحیفه سجادیه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
دعای چهلم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان و شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی به زبان عربی شرح شده است.
آموزه‌ها
دعای چهلم، از دعاهای صحیفه سجادیه است که هنگام یاد مرگ یا زمانی که خبر مرگ کسی به امام سجاد(ع) داده می‌شد، آن را می‌خواند. در این دعا امام از خدا می‌خواهد که آرزوهای طولانی موجب غفلت انسان از یاد مرگ نشود و با انجام اعمال صالح آماده مرگ باشد و با مرگ انس داشته باشد و به‌هیچ وجه از آن نهراسد.[۱]
آموزه‌های این دعا به شرح ذیل است:
- پرهیز از آرزوهای دور و دراز
،دور شدن از بلندآروزیی با کردار راست و درست
- درخواست یاد همیشگی مرگ
- درخواست انس گرفتن به مرگ و آرامش در پرتو آن
- درخواست در امان ماندن از فریب آرزوهای طولانی
- آرزوهای دور مهم‌ترین مانع کمال انسان
- فراموشی مرگ، ستیز با واقعیت هستی
- شوق رسیدن به لقای الهی
- درخواست توفیق انجام اعمال صالح برای آمادگی مرگ
- درخواست مرگ در حال هدایت و اطاعت و توبه
- خدا ضامن پاداش نیکوکاران و اصلاح‌کننده عمل مفسدان است.
- مطلوبیت خوب‌مردن همانند خوب‌زیستن[۲]
شرح‌ها
دعای چهلم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب دیار عاشقان اثر حسین انصاریان،[۳] شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی[۴] و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری[۵] به زبان فارسی شرح شده است.
دعای چهلم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی،[۶] فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه،[۷] ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی[۸] و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل‌الله[۹] به زبان عربی شرح داده شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح‌های لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی[۱۰] و شرح الصحیفه السجادیه نوشته عزالدین جزائری[۱۱] توضیح داده شده است.
متن و ترجمه دعا
دعای چهلم صحیفه سجادیه
| مـتـن | ترجمه[۱۲] |
|---|---|
(۱)خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را از آرزوی دور و دراز بی‌نیاز کن و دست آرزوهای دراز را با عمل راستین از دامن حیات ما کوتاه فرما؛ تا آن‌که پایان بردن ساعتی را از پی ساعتی و دریافتن روزی را که به دنبال روزی و پیوستن نفسی را به نفسی و رسیدن گامی را به گامی، آرزو نکنیم. (۲) و از فریب آرزوها ما را سالم دار و از بدی‌هایش امان ده و مرگ را در برابر دیدگان ما قرار داده؛ قرار دادنی دائم و همیشگی؛ و یادش را به گونه‌ای قرار مده که روزی یادش کنیم و روزی از آن غفلت ورزیم. (۳) و از اعمال شایسته عملی برایمان قرار ده که آمدن به سوی تو را همراه با آن، آرام و آهسته شماریم؛ و برای زود رسیدن به لقای تو، حرص ورزیم؛ به طوری که مرگ برای ما محلّ انسی باشد که به آن انس گیریم؛ و مرکز الفتی باشد که به آن شوق ورزیم؛ و خویشاوند نزدیکی باشد که نزدیکی به او را دوست داشته باشیم. (۴) پس هنگامی‌که مرگ را بر ما وارد کنی، ما را از دیدار چنین دیدارکننده‌ای خوشبخت فرما؛ و زمانی که بر ما وارد شد، ما را با او مأنوس ساز؛ و ما را به مهمانی‌اش به رنج و زحمت می‌نداز؛ و به زیارتش خوار و سرافکنده مکن؛ و آن را دری از درهای آمرزشت و کلیدی از کلیدهای رحمتت، قرار ده. (۵) ما را در زمرۀ هدایت‌یافتگان بمیران، نه گمراهان؛ و در سلک مطیعانی که از مرگ اکراه ندارند و در جمع توبه‌کنندگان از دنیا ببر، نه گناهکاران و اصرار ورزان به گناه؛ ای ضامن پاداش نیکوکاران و اصلاح‌کنندۀ کردار بدکاران! |
پانویس
- ↑ ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۱۰.
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۳۰۹-۳۱۶؛ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۸۱-۲۹۴؛ شرح فرازهای دعای چهلم از سایت عرفان.
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۲۶۷-۲۸۵.
- ↑ ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۲۷۹-۲۹۴.
- ↑ فهری، شرح و تفسیر صحیفه سجادیه، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۴۳-۱۵۳.
- ↑ مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۵، ص۳۳۹-۳۶۲.
- ↑ مغنیه، فی ظلال الصحیفه، ۱۴۲۸ق، ص۴۶۱-۴۶۴.
- ↑ دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۴۸۹-۴۹۲.
- ↑ فضل‌الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۹۱-۳۰۴.
- ↑ فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۷ق، ص۷۶-۷۷.
- ↑ جزایری، شرح الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۲، ص۲۰۰-۲۰۱.
- ↑ ترجمه از شیخ حسین انصاریان.
منابع
- انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
- جزایری، عزالدین، شرح الصحیفة السجادیة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
- دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفه السجادیه، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
- فهری، سیداحمد، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه، تهران، اسوه، ۱۳۸۸ش.
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران، مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
- مدنی شیرازی، سید علی‌خان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
- مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
- ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.
پیوند به بیرون