افطاری
افطاری خوردنی‌ای که روزه‌دار با آن روزه‌‌اش را افطار می‌کند. بنا بر روایات اهل‌بیت(ع)، پاداش افطاری‌دادن برابر با پاداش روزه‌داری است و به آن سفارش شده است. افطاری‌دادن، یکی از سنت‌های مسلمانان در ماه رمضان است. آنان در کشورهای مختلف برای افطاری‌دادن، آداب و رسوم خاصی دارند.
فضیلت
«هر کس از شما، مؤمن روزه‌داری را در ماه رمضان افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب آزادکردن یک بنده را دارد و آمرزش گناهان گذشته‌اش خواهد بود. شخصی سؤال کرد: یا رسول الله! همه ما قدرت بر آن نداریم؛ فرمود: با افطار دادن به روزه‌دار اگر چه به نصف دانه خرما یا جرعه‌ای آب از آتش بپرهیزید»
صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۶.
افطاری، خوراکی است که روزه‌دار با آن روزه خود را افطار می‌کند. برپایه روایات، افطاری‌دادن به روزه‌دار، فضیلت زیادی دارد.[۱] از جمله در روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده، پاداش کسی که افطاری می‌دهد، مانند پاداش روزه‌دار است.[۲] همچنین پیامبر اسلام(ص) در روایتی که به خطبه شعبانیه مشهور است، ثواب افطاری به مؤمنِ روزه‌دار را برابر با ثواب آزادکردن یک برده و آمرزش گناهان دانسته است.[۳]
سفره‌های افطاری
افطاری‌دادن از آیین های مسلمانان است که در کشورهای مختلف با آداب و رسوم متفاوتی انجام می‌شود. در کشورهای اسلامی، حاکمان و مردم سفره‌های افطاری پهن می‌کردند.[۴] در دوره فاطمی (۲۹۷-۵۶۷ق) در مصر، دارالفطرة مکانی بود که در آنجا، در هنگام افطار غذا و شیرینی میان مردم تقسیم می‌شد.[۵]
در دوره آل بویه (۳۲۲-۴۴۸ق) در شب‌های ماه رمضان در بغداد، مهمانی‌هایی برای افطاری برپا بود که بیش از ۱۰۰۰ نفر در آن حضور می‌یافتند.[۶] ابن‌بَطّوطه جهانگرد قرن هفتم قمری در سفر به دمشق، از امرا و قضات و بزرگانی یاد می‌کند که گروه زیادی از مردم را برای سفره‌های افطاری دعوت می‌کردند، چنان‌که هیچ فردی در شب‌های ماه رمضان به تنهایی افطار نمی‌کرد.[۷] همچنین سنت افطاری دادن در دوره صفویه[۸] و قاجار نیز در ایران رواج داشت. به گفته عبدالله مستوفی در دوره قاجار بیشتر اعیان افطاری می‌دانند و کسانی که توانایی اطعام را نداشتند، در مسجد میان روزه‌داران خرما خیرات می‌کردند.[۹]
افطاری ساده
در دوره جمهوری اسلامی در ایران در مکان‌های مقدس مانند حرم امام رضا(ع)، حرم حضرت معصومه(س) و برخی مساجد، سفرۀ افطاری ساده‌ای نیز پهن می‌شود.[۱۰] همچنین در اماکن مذهبی کشورهای دیگر همچون حرم امام حسین(ع) و حرم امام علی(ع) در عراق[۱۱] و مسجد الحرام و مسجدالنبی در عربستان[۱۲] نیز سفره افطاری ساده پهن می‌شود. آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران به برپایی سفره‌های افطاری ساده سفارش کرده است.[۱۳]
خوراکی‌های رایج
بنا بر روایات، افطاری با خرما یا آب ولرم مستحب است[۱۴] و اعتقاد بر آن است که افطار با خرما ثواب فراوان دارد.[۱۵]
غذاهای افطاری گوناگون است. برخی از خوراکی‌های رایج افطار عبارتند از: خرما، نمک، نان، شیر، آب‌جوش، نبات‌داغ، انواع حلوا، انواع شیرینی، شله‌زرد، آش و ...[۱۶]
همچنین در ایران و کشورهای عربی افطاری با برخی شیرینی‌ها همچون زولبیا و بامیه، کنافه و قطیفه نیز رایج است.[۱۷]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۸ و ۶۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۸، ح۱.
- ↑ صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۶.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۹۱؛ ابن‌طویر، نزهة المقتلین، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۱؛ قلقشندی، صبح الاعشی، ۱۹۱۰-۱۹۲۰م، ج۳، ص۵۲۳.
- ↑ ابن‌طویر، نزهة المقتلین، ۱۴۱۲ق، ص۱۴۳-۱۴۶؛ قلقشندی، صبح الاعشی، ۱۹۱۰-۱۹۲۰م، ج۳، ص۵۲۴-۵۲۵.
- ↑ ثعالبی، یتیمة الدهر، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۲۳۰.
- ↑ ابن‌بطوطه، رحلة ابن‌بطوطة، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۱.
- ↑ افوشته‌ای، نقاوة الآثار، ۱۳۷۳ش، ص۵۶۵-۵۶۶.
- ↑ مستوفی، شرح زندگانی من، ۱۳۴۱ش، ج۱، ص۳۳۰.
- ↑ «افطاری ساده، فرصتی برای همدلی یک شهر»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «حال و هوای افطار در حرم در امام علی و امام حسین(ع) +عکس»، مشرق‌نیوز.
- ↑ «پهن کردن سفره‌های افطار در مسجدالحرام و مسجد النبی+ فیلم»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «افطاری ساده ۱۳۹۳»، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۵۲و۱۵۳؛ ابوداوود سجستانی، سنن ابی‌داود، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۷۶۴.
- ↑ شهری‌باف، طهران قدیم، ۱۳۸۱ش، ج۳، ص۲۹۱؛ وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۷۹.
- ↑ وکیلیان، رمضان در فرهنگ مردم، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۷۹-۸۰.
- ↑ مؤید محسنی، فرهنگ عامیانه سیرجان، ۱۳۸۱ش، ص۲۹۴؛ جاسم حجیة، تصویر للحیاة الاجتماعیة، ۱۹۷۶م، ص۱۰۲؛ هادی طعمة، کربلاء فی الذاکرة، ۱۹۸۸م، ص۲۵۵؛ عبدالوهاب، رمضان، ۱۹۸۶م، ص۶۵-۷۳.
منابع
- ابوداوود سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی‌داود، استانبول، ۱۴۰۱ق.
- ابن‌بطوطه، محمد بن عبدالله، رحلة ابن بطوطة، تحقیق محمد عبدالمنعم عریان، بیروت، ۱۴۰۷ق.
- ابن‌طویر، عیضة، نزهة المقتلین فی اخبار الدولتین، تحقیق ایمن فؤاد سید، بیروت، ۱۴۱۲ق.
- «افطاری ساده، فرصتی برای همدلی یک شهر»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۸ش، بازدید: ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ش.
- افوشته‌ای، محمود، نقاوة الآثار، به کوشش احسان اشراقی، تهران، ۱۳۷۳ش.
- «پهن کردن سفره‌های افطار در مسجدالحرام و مسجد النبی+ فیلم»، باشگاه خبرنگاران جوان، درج مطلب: ۱۴ فروردین ۱۴۰۱ش، مشاهده: ۴ فروردین ۱۴۰۲ق.
- ثعالبی، عبدالملک، یتیمة الدهر، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- جاسم حجیة، عزیز، تصویر للحیاة الاجتماعیة و العادات البغدادیة خلال مائة عام، بغداد، ۱۹۷۶م.
- «حال و هوای افطار در حرم در امام علی و امام حسین(ع) +عکس»، مشرق‌نیوز، درج مطلب: ۲۶ فروردین ۱۴۰۱ش، مشاهده: ۴ فروردین ۱۴۰ش.
- شهری‌باف، جعفر، طهران قدیم، تهران، ۱۳۸۱ش.
- صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع)، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.
- عبدالوهاب، حسن، رمضان، قاهره، ۱۹۸۶م.
- قلقشندی، احمد بن عبدالله، صبح الاعشی فی صناعة الانشا، قاهره، ۱۹۱۰-۱۹۲۰م.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مؤید محسنی، مهری، فرهنگ عامیانه سیرجان، کرمان، ۱۳۸۱ش.
- مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، تهران، ۱۳۴۱ش.
- وکیلیان، احمد، رمضان در فرهنگ مردم، تهران، ۱۳۷۰ش.
- هادی طعمه، سلمان، کربلاء فی الذاکرة، بغداد، ۱۹۸۸م.
- یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
پیوند به بیرون
| وقایع |  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| آیینها | |||||
| عبادات |
| ||||
| احکام روزه | یوم الشک • روزه مسافر • افطار • سحری • مبطلات روزه • مد طعام • کفاره روزه • روزهخواری • بقای بر جنابت • کفاره جمع • رؤیت هلال | ||||
| مناسبتها | |||||
| وابسته | آیه روزه • حدیث صوموا تصحوا • استهلال • خطبه شعبانیه • زکات فطره • نماز عید • عید فطر • ستاد استهلال • آیه ۱۸۵ سوره بقره • روزه پیشواز | ||||