دعای سی و ششم صحیفه سجادیه
 نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| موضوع | دعا به هنگام دیدن رعد و برق، سپاس خدا برای نعمت‌های بی‌پایان |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام سجاد(ع) |
| راوی | متوکل بن هارون |
| منابع شیعی | صحیفه سجادیه |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
دعای سی و ششم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور از امام سجاد(ع) که هنگام دیدن ابر و برق آسمان و شنیدن صدای رعد آن را می‌خواند. امام سجاد(ع) در این دعا رعد و برق را از نشانه‌های خدا می‌داند و درخواست باران سودمند از درگاه الهی دارد. در این دعا همچنین بر لزوم تضرع و زاری برای دوری شرور تأکید می‌کند و انسان را در برابر قهر الهی ناتوان از دفاع می‌بیند.
دعای سی و ششم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی به زبان عربی شرح شده است.
| نیایش |
|
آموزه‌ها
دعای سی و ششم، از دعاهای امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه است که هنگام نگاه به ابر و مشاهد رعد و برق، آن را می‌خواند. به گفته سید محمدحسین فضل‌الله در کتاب آفاق الروح این دعا به چگونگی نگاه انسان به رخدادهای طبیعی می‌پردازد. به باور او این دعا نشانه‌ای از ویژگی‌های روحی حضرت زین العابدین(ع) است که هرچه در عالَم است را نشانه وجود خدا می‌بیند و مناسبتی برای شکر‌گزاری و فرصتی برای دعا تا نعمت‌های الهی زیاد و بدی‌های از انسان دور شود.[۱] به گفته ممدوحی کرمانشاهی در شرح این دعا مؤمن حقیقی، نظام هستی را در هر لحظه در تسخیر اراده و قدرت خدا می‌بیند و از هر رخدادی برای توجه به خدا بهره می‌گیرد.[۲] آموزه‌های این دعا به شرح ذیل است:
- رعد و برق و ابر و باران از نشانه‌های از قدرت خدا
- سلطه خدا بر نظام طبیعی و قانون‌مند آفرینش
- ارتباط تنگاتنگ زندگی انسان با نظام طبیعی جهان
- درخواست باران سودمند و عدم بروز خسارت توسط باران
- تضرع و زاری به درگاه الهی برای نجات از شرور
- در خواست برای واگذار نشدن به غیر خدا
- کج‌خلقی و بدرفتاری پیامد فقر و خشکسالی
- توانگری و سلامت انسان در پرتو عنایات خدا
- عدم توان دفاع در برابر قهر الهی
- گستره قدرت مطلقه الهی
- شکر و سپاس در برابر نعمت‌های بی‌پایان الهی
- پذیرش ستایش کم از سوی خدا
- بازگشت همه به سوی خدا.[۳]
شرح‌ها
دعای سی و ششم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی[۴] و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری[۵] به زبان فارسی شرح شده است.
دعای سی و ششم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی،[۶] فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه،[۷] ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی[۸] و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل‌الله[۹] به زبان عربی شرح داده شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح‌های لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی[۱۰] و شرح الصحیفه السجادیه نوشته عزالدین جزائری[۱۱] توضیح داده شده است.
متن و ترجمه دعا
دعای سی و ششم صحیفه سجادیه
| مـتـن | ترجمه[۱۲] |
|---|---|
(۱) خدایا! همانا این "رعد و برق" دو نشانه از نشانه‌های تو و دو خدمتگزار از خدمتگزاران تواَند؛ که در مقام فرمان بردن از تو، به رحمتی سودمند، یا عقوبتی زیان بخش، می‌شتابند؛ پس به وسیلۀ آن دو، باران زیان بار بر ما مباران و به سبب آن دو لباس بلا بر ما مپوشان. (۲)خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و فایده و برکت این ابرها را بر ما فرود آر و آزار و زیانش را از ما بگردان و از درون ابرها آفتی به ما نرسان و بر آنچه که معیشت ما بر آن استوار است، آسیبی نفرست. (۳) خدایا! اگر این ابرها را به خاطر عقوبت برانگیخته‌ای و برای خشم فرستاده‌ای؛ ما از خشمت به تو پناه می‌آوریم و برای درخواست گذشت و عفوت، به درگاه تو زاری می‌کنیم؛ پس غضب و خشم را متوجّه مشرکان کن و آسیای عقوبتت را نسبت به منحرفان به گردش آر. (۴)خدایا! خشکی سرزمین‌های ما را به بارانت برطرف کن و شدّت خشم سینۀ ما را به رزق و روزی خود بیرون فرما و ما را از خود به غیر خود مشغول و سرگرم مکن و مایه و منبع نیکی خود را از ما جدا مساز؛ چه این که بی‌نیاز کسی است که تواش بی‌نیاز کنی و سالم کسی است که تواش از هر شرّی نگاه داری. (۵)نزد کسی جز دفاع تو نیروی دفاع نیست و برای احدی از عذاب تو، وسیلۀ حفظ و نگاه داری وجود ندارد؛ بر هرکسی که بخواهی، به هر چه که بخواهی، حکم می‌کنی؛ و به آنچه اراده فرمایی دربارۀ هر کس اراده کنی، فرمان می‌دهی. (۶)تو را سپاس بر آن‌که ما را از بلا نگاه داشتی و تو را شکر بر نعمت‌هایی که به ما دادی؛ سپاسی که سپاس سپاسگزاران را پشت سر گذارد؛ سپاسی که زمین و آسمان خدا را پر کند. (۷) همانا تویی بسیار نعمت دهنده به نعمت‌های بزرگ، بخشندۀ نعمت‌های عظیم، پذیرندۀ سپاس اندک، قبول کنندۀ شکر ناچیز، نیکوکار و خوش‌رفتار، دارای احسان، معبودی جز تو نیست، پایان کار به سوی توست. |
پانویس
- ↑ فضل‌الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۲۲-۲۲۳.
- ↑ ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۹۱.
- ↑ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۹۱-۲۰۶؛ شرح فرازهای دعای سی و ششم از سایت عرفان.
- ↑ ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۸۹-۲۰۶.
- ↑ فهری، شرح و تفسیر صحیفه سجادیه، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۹۵-۹۸.
- ↑ مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۵، ص۱۹۹-۲۲۰.
- ↑ مغنیه، فی ظلال الصحیفه، ۱۴۲۸ق، ص۴۳۱-۴۳۴.
- ↑ دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۴۵۷-۴۶۲.
- ↑ فضل‌الله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۲۲۳-۲۳۲.
- ↑ فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۷ق، ص۷۳.
- ↑ جزایری، شرح الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۲، ص۱۸۶-۱۸۸.
- ↑ ترجمه از شیخ حسین انصاریان.
منابع
- جزایری، عزالدین، شرح الصحیفة السجادیة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
- دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفه السجادیه، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
- فهری، سیداحمد، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه، تهران، اسوه، ۱۳۸۸ش.
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران، مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
- مدنی شیرازی، سید علی‌خان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
- مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
- ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.
پیوند به بیرون