روزه‌خواری
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
روزه‌خواری باطل‌کردن عمدی روزه در ماه رمضان، بدون عذر شرعی است. این عمل در اسلام حرام دانسته شده و از گناهان کبیره محسوب می‌شود. بر کسی که روزه‌خواری می‌کند، علاو‌بر قضای روزه، کَفّاره هم واجب می‌شود. به‌فتوای فقیهان، مجازات روزه‌خواری برای بار اول و دوم، ۲۵ ضربه شلاق است. طبق فتوای برخی از فقیهان، اگر شخصی به‌جرم روزه‌خواری دو بار مجازات شود و بار سوم هم روزه‌خواری کند، مجازاتش اعدام است.
فقیهان روزه‌خواری علنی را حتی در صورت داشتن عذر شرعی، حرام و انجام‌دهندهٔ آن مستحق مجازات می‌دانند. روزه‌خواری علنی، در برخی از کشورهای اسلامی، جرم محسوب می‌شود و مجازات‌هایی مانند زندان، شلاق و جریمه نقدی دارد.
مفهوم روزه‌خواری و جایگاه آن
روزه‌خواری یعنی باطل‌کردن عمدی روزه در ماه رمضان، بدون عذر شرعی.[۱] روزه‌خواری عملی حرام و گناه کبیره شمرده می‌شود.[۲] براساس روایتی از امام صادق(ع) که در کتاب کافی نقل شده، کسی که عمداً روزه خود را باطل کند، از دین خارج شده است.[۳]
از احکام فقهی گفته‌شده در کتاب‌های فقهی درباره روزه‌خواری این است که اگر کسی در ماه رمضان، از روی علم و عمد روزه‌خواری کند و آن را حلال بشمارد، مرتد است؛ حتی اگر روزه‌خواری نکند، ولی آن را حلال بداند، باز هم محکوم به ارتداد است.[۴] طبق فتوای فقیهان، بر روزه‌خوار علاوه‌بر قضای روزه، کفارهٔ آن هم واجب می‌شود.[۵]
به‌گفته فقها، اگر فرد روزه‌خواری کند، اما آن را حلال نشمارد، مستحق تعزیر یا حد شرعی است. مجازات روزه‌خواری برای بار اول و دوم۲۵ ضربه شلاق ذکر شده است.[۶] طبق فتوای برخی از فقیهان اگر پس از دو بار مجازات، فرد باز هم مرتکب این عمل شود، حد شرعی او اعدام است؛ البته برخی فقها با این نظر مخالف‌اند.[۷] فرد روزه‌خوار علاوه‌بر تحمل مجازات، موظف به انجام قضای روزه و همچنین کفاره است.[۸]
روزه‌خواری علنی و جرم‌انگاری آن
فقهای شیعه و اهل‌سنت، روزه‌خواری آشکار را حتی با عذر شرعی جایز نمی‌دانند و کسی را که عمداً و آشکارا روزه‌خواری می‌کند، مشمول مجازات می‌دانند.[۹] روزه‌خواری علنی در برخی از کشورهای مسلمان جرم است[۱۰] و مجازات‌هایی مانند زندان، تبعید، شلاق، جریمه نقدی و در مواردی، اعدام برای آن در نظر گرفته شده است.[۱۱]
در قانون مجازات اسلامی ایران، مجازات آن حبس از ده روز تا دو ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق است.[۱۲] افراد غیرمسلمانی که در قلمرو جمهوری اسلامی زندگی می‌کنند نیز نباید در ماه رمضان، در ملاء عام، اقدام به خوردن و آشامیدن کنند؛ زیرا قوانین جزایی ایران برای همه ساکنان این کشور اعمال می‌شود.[۱۳]
شرایط اعمال مجازات روزه‌خواری
برای اعمال مجازات روزه‌خواری، علنی بودن آن، شرط دانسته شده است.[۱۴] همچنین گفته شده اگر کسی مرتکب تظاهر به روزه‌خواری شد، باید به محاکم قضایی تحویل داده شود.[۱۵]
پانویس
- ↑ صالحی، معارف اسلامی، ج۲۷، ص۱۵.
- ↑ دستغیب، گناهان کبیره، ج۱، ص۲۷؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۱، ص۲۵۸-۲۵۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲ ص۲۷۸.
- ↑ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۲ش، ج۵، ص۱۴۵-۱۴۶؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۹۴ و ۴۹۵،
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۲۲۶؛ خویی، موسوعة الإمام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۲۱، ص۳۰۵.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۲۱-۵۲۲.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۵۲۲.
- ↑ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۲۶؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۵ش، ج۴، ص۱۶۹.
- ↑ علامه حلی، منتهی المطلب، ج۹، ص۱۷۴-۱۷۵؛ سرخسی، المبسوط، ۱۴۱۴ق، ج۲۴، ص۳۲-۳۳.
- ↑ زکی زکا و سلمان‌پور، «بازخوانی فقهی و حقوقی جرم‌انگاری تظاهر به روزه‌خواری در قانون مجازات اسلامی ایران و کدجزای افغانستان»، ص۶۰.
- ↑ «مجازات روزه خواری در ایران و سایر کشورهای اسلامی»، مندرج در سایت خبری و تحلیلی شرق.
- ↑ قانون مجازات اسلامی ایران، کتاب پنجم، مصوب سال ۱۳۷۵ش.
- ↑ قانون مجازات اسلامی ایران، کتاب پنجم، مصوب سال ۱۳۹۲ش.
- ↑ موسوی آزاده و همکاران، «تاملی بر روزه‌خواری در رویه قضایی، فعل مجرمانه یا فعل حرام؟»، ص۵۴۴.
- ↑ موسوی گلپایگانی، مجمع المسائل، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۲۱۵.
منابع
- امام خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیله، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بی‌تا.
- امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل (محشی)، به کوشش محمدحسن بنی هاشمی خمینی، قم، انتشارات اسلامی، بی‌تا.
- خویی، سید ابوالقاسم، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- دستغیب، سید عبدالحسین، گناهان کبیره، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
- زکی زکا، احمد و عباس سلمان‌پور، «بازخوانی فقهی و حقوقی جرم انگاری تظاهر به روزه خواری در قانون مجازات اسلامی ایران و کد جزای افغانستان»، فصلنامه مطالعات تطبیقی حقوق کشورهای اسلامی، شماره ۳، ۱۴۰۲ش.
- سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۱۴ق.
- صالحی، نادعلی، معارف اسلامی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، موسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیة، ۱۴۱۲ق.
- قانون مجازات اسلامی جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس، مصوب ۱۳۹۲ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
- «مجازات روزه‌خواری در ایران و سایر کشورهای اسلامی»، مندرج در سایت خبری تحلیلی شرق، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۳ اسفند ۱۴۰۳ش.
- موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، موسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۷ش.
- موسوی آزاده، سید رضا و ایمان اسفندیار و سید حامد رضوی، «تاملی بر روزه خواری در رویه قضایی؛ فعل مجرمانه یا فعل حرام؟»، فصلنامه تمدن حقوقی، شماره ۱۱، ۱۴۰۱ش.
- موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا، مجمع المسائل، قم، دارالقرآن الکریم، ۱۴۰۹ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تصحیح عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.
| وقایع |  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| آیینها | |||||
| عبادات |
| ||||
| احکام روزه | یوم الشک • روزه مسافر • افطار • سحری • مبطلات روزه • مد طعام • کفاره روزه • روزه‌خواری • بقای بر جنابت • کفاره جمع • رؤیت هلال | ||||
| مناسبتها | |||||
| وابسته | آیه روزه • حدیث صوموا تصحوا • استهلال • خطبه شعبانیه • زکات فطره • نماز عید • عید فطر • ستاد استهلال • آیه ۱۸۵ سوره بقره • روزه پیشواز | ||||